Goede Q-praktijken en lean

Transcriptie

1 Goede Q-praktijken en lean Dominique Vandijck Patiëntveiligheid, Gezondheidseconomie & Zorginnovatie

2 Wat was een ziekenhuis vroeger

3 Wat is een ziekenhuis vandaag

4 Hoge tevredenheid Kwaliteit Opleiding Stevig aanbod Toegankelijkheid Solidariteit

5 Maar ook zorgen! (gezondheids)economisch organisatorisch (patiëntveiligheid) paradox meer doen met minder middelen onveiligheid in een zorgzame context

6 Kwaliteit verbeteren? We scoren minder goed in internationale studies ( perceptie vs. werkelijkheid ) Prestaties van ons zorgsysteem in OECD landen België op 20 ste plaats MRSA prevalentie in Europa België op 15 de plaats etc.

7 Kwaliteitsvolle zorg effectief efficiënt continue de mate waarin de geleverde zorg voor individuen en voor de gemeenschap overeenkomt met de gewenste zorgresultaten en in overeenstemming is met de actuele professionele kennis en inzichten & veilig toegankelijk tijdig patiëntgericht S geïntegreerd

8 Iedereen wil veilig werken Je wil niet dat er in je werk zaken misgaan die schadelijk zijn voor de patiënt maar, toch gaat er al eens iets mis en lopen patiënten schade op Soms zelfs ernstige schade met blijvende impact of overlijden tot gevolg

9 De feiten spreken voor zich 10% van alle gehospitaliseerden loopt vermijdbare schade op is lang niet alle zorg effectief (20% is evidence-based) wordt zorg slechts voor de helft gegeven volgens de state of the art bevat ¼ van alle geneesmiddelenvoorschriften fouten zit er veel verspilling in het systeem (30-40%) worden patiënten nog te weinig betrokken bij hun behandeling is er nog steeds grote variatie in aanpak en resultaten van zorg

10 Best mogelijk zorg niet vanzelfsprekend Wij die in de gezondheidszorg werken zijn verantwoordelijk voor deze resultaten

11 Maar ook beleidsmakers verantwoordelijk Let s blame the others

12 Besteden van middelen Als meer zorg niet beter is, wat is het dan wel? Millenson: Het gaat om verbetering van zorg Michael L Millenson

13 De grondleggers van patiëntveiligheid Bij alle menselijke handelingen, maar ook bij niet handelen James Reason Human Error, 1990 Veiligheid van de zorg komt geleidelijk (gelukkig)steeds meer onder de aandacht Lucian Leape Error in Medicine, 1994

14 De ontnuchtering in 1999 social-profit 9/11

15 Rotte appels? De grote meerderheid van de medische fouten wordt niet door slechte artsen gemaakt, maar door goede artsen die proberen het juiste te doen, maar die werken onder omstandigheden waarin menselijke fouten niet worden voorkomen

16 Hoe (on)veilig is ziekenhuiszorg?

17 Hoe (on)veilig is ziekenhuiszorg? Monitor Zorggerelateerde Schade: - In een Nederlands rapport van 2007 wordt gesteld: in 2,3% (95% BI 1,9-2,7) van alle opnames in ziekenhuizen is er sprake van vermijdbare schade patiënten (95% BI ) overleden in het ziekenhuis tgv een vermijdbare, onbedoelde gebeurtenis - Opvolgmeting in 2010: in 2,9% (95% BI 2,3-3,7) van alle opnames is er vermijdbare schade (niet significante stijging tov 2007) (Wagner & de Bruijne, 2007; 2010)

18 Hoe (on)veilig is ziekenhuiszorg? DANGEROUS (>1 / 1.000) Health care REGULATED ULTRA-SAFE (<1 / 100K) Total lives lost per year Mountain climbing Driving Chemical manufacturing Chartered flights Scheduled airlines European railroads Nuclear power Number of encounters for each fatality

19 Veiligheid Veiligheid = containerbegrip Veiligheid is de mate van afwezigheid van potentiële oorzaken van een gevaarlijke situatie of de mate van aanwezigheid van beschermende maatregelen tegen deze potentiële oorzaken Veiligheid is een belangrijk thema in onze maatschappij Veiligheid in de gezondheidszorg een logisch gevolg

20 Patiëntveiligheid Het (nagenoeg) ontbreken van (de kans op) aan de patiënt toegebrachte lichamelijke en/of psychische schade die is ontstaan door het niet volgens de professionele standaard handelen van zorgverleners en/of door tekortkoming van het zorgsysteem & S

21 Patiëntveiligheid Geneeskunde / verpleegkunde exacte wetenschap Absolute zekerheden kunnen niet gegeven worden Belangrijke uitdaging voor zorgprofessional bestaat er dus in om onzekerheden en risico s zo goed mogelijk in te schatten en om die keuzes te maken die de hoogste kans bieden om het gewenste resultaat te behalen en het laagste risico op een ongewenste uitkomst Vereist professionele deskundigheid keuzes maken volgens professionele standaard / evidence-based en daardoor kans op kwaliteitsvolle, en dus ook veilige zorg, te vergroten

22 Terminologisch kader medische fout sluimerend gebrek near miss complicatie mistake verwikkeling failure error knowledge-based mistake incident underuse overuse rule-based mistake risico misuse onbedoelde gebeurtenis actieve fout adverse event skill-based slips and lapses latente conditie vermijdbaar incident

23 Terminologisch kader medische fout sluimerend gebrek near miss complicatie misuse mistake verwikkeling failure error knowledge-based mistake adverse event overuse rule-based mistake incident risico underuse onbedoelde gebeurtenis latente conditie actieve fout skill-based slips and lapses vermijdbaar incident

24 Terminologisch kader medische fout sluimerend gebrek near miss complicatie misuse mistake verwikkeling failure error knowledge-based mistake adverse event overuse rule-based mistake incident underuse risico onbedoelde gebeurtenis latente conditie actieve fout skill-based slips and lapses vermijdbaar incident

25 Terminologisch kader medische fout sluimerend gebrek near miss complicatie misuse mistake verwikkeling failure error knowledge-based mistake adverse event overuse rule-based mistake incident underuse risico onbedoelde gebeurtenis latente conditie actieve fout skill-based slips and lapses vermijdbaar incident

26 Terminologisch kader medische fout sluimerend gebrek near miss complicatie misuse mistake verwikkeling failure error knowledge-based mistake adverse event overuse incident underuse rule-based mistake risico onbedoelde gebeurtenis latente conditie actieve fout skill-based slips and lapses vermijdbaar incident

27 Terminologisch kader medische fout sluimerend gebrek near miss complicatie mistake verwikkeling failure error knowledge-based mistake misuse adverse event overuse incident underuse rule-based mistake risico onbedoelde gebeurtenis latente conditie actieve fout skill-based slips and lapses vermijdbaar incident

28 Terminologisch kader medische fout sluimerend gebrek near miss complicatie mistake verwikkeling failure error knowledge-based mistake misuse adverse event actieve fout skill-based slips and lapses overuse incident underuse rule-based mistake risico onbedoelde gebeurtenis latente conditie vermijdbaar incident

29 Het ontstaan van incidenten

30 Het ontstaan van incidenten Externe context organisatie en financiering van zorg, reglementering, opleiding en staf, zorgcultuur, onderzoek en data etc. ORGANIZATION & MANAGEMENT CULTURE management decisions and organizational processes FACTORS INFLUENCING PRACTICE work/ environment factors team factors individual (staff) factors task factors CARE DELIVERY PROBLEMS Unsafe acts errors violations DEFENSES & BARRIERS event patient factors LATENT FAILURES ERROR & VIOLATION PRODUCING CONDITIONS ACTIVE FAILURES (Ritter, 2005)

31 Werkelijkheid is complex en veeleisend Stel Een verpleegkundige is bezig met het klaarmaken en toedienen van medicatie. Een taak waarbij uiterste concentratie wenselijk is. Op dat eigenste ogenblik kondigt zich een dringende opname aan, ligt er een patiënt met delier verschijnselen, is er een patiënt klaar om te weanen, werk je nog met een interim collega en vraagt een stagair om begeleiding

32 Praktijkvoering (en dus kwaliteit) verbeteren? Veilige zorg blijkt een complexe aangelegenheid die sterk verweven is met talloze factoren van zorgverlening En toch kan en moet het veiliger!

33 Top 10 Improvement (Patient Safety) Strategies 1. Preoperative checklists and anesthesia checklists to prevent operative and postoperative events 2. Bundles that include checklists to prevent central line-associated bloodstream infections 3. Interventions to reduce urinary catheter use, including catheter reminders, stop orders, or nurse-initiated removal protocols 4. Bundles that include head-of-bed elevation, sedation vacations, oral care with chlorhexidine, and subglotticsuctioning endotracheal tubes to prevent ventilator-associated pneumonia 5. Hand hygiene 6. The do-not-use list for hazardous abbreviations 7. Multicomponent interventions to reduce pressure ulcers 8. Barrier precautions to prevent healthcare-associated infections 9. Use of real-time ultrasonography for central line placement 10.Interventions to improve prophylaxis for venous thromboembolisms Making Health Care Safer II: An Updated Critical Analysis of the Evidence for Patient Safety Practices, 2013, AHRQ

34 Top 10 Improvement (Patient Safety) Strategies Q CE I

35 Waarom is implementatie zo moeilijk? Onbehaaglijk thema: onveiligheid past niet in zorgzame context van ziekenhuis Gedragsverandering is altijd moeilijk Onvoldoende ingebed in opleiding van zorgprofessionals Onvoldoende opgenomen in ziekenhuisorganisatie, -wetgeving en financiering Onvoldoende onderzoek naar voorkomen, verbeteren, aanpakken en opvolgen = nood aan implementatieonderzoek Te lage bestuurlijke prioriteit

36 Op vakantie

37 Op het werk

38 Geen gebrek aan evidentie! Er is, naast het grote belang aan competente zorgprofessionals, geen gebrek aan evidentie om de zorg veiliger te maken Permanente handhygiëne Sluitende identiteitscontrole Volledig medicatievoorschrift Systematische checks in het operatiekwartier, IZ Valpreventie Positief werkklimaat en goede samenwerking in team Goed opgebouwd en volledig dossier/epd ifv het zorgtraject Patiënt actief betrekken en vragen stellen stimuleren Opleiding en continue bijscholing etc.

39 Een (praktijk)voorbeeld van slanke productie Wachttijden bij patiënten met kanker geassocieerd met uitkomst Patiënten met HH tumoren hebben snelle verdubbelings tijd Lange wachttijden resulteren in tumor progressie en dus (lokale) tumor controle en mortaliteit Vertraging opstart radiotherapie 15% meer kans op lokaal herval / maand 20% meer kans op overlijden / maand door tumorprogressie grotere volumes bestraling waardoor kans op complicaties verhoogt impact op QOL Behandeling vergt optimale samenwerking tussen betrokken disciplines Simons P, et al. Value Health 2015

40 Een (praktijk)voorbeeld van slanke productie Procesoptimalisatie (wachttijden) belangrijk om outcome te verbeteren Regular workflow (RWF) CT / MRI / Rx thorax biopsie onder algemene anaesthesie (OK) PET-CT na diagnose voor planning behandelingsschema en metastasen op afstand New workflow (NWF) biopsie onder locale anaesthesie tijd tot start R/ verkort met 17 dagen PET-CT voor start radiotherapie tijd tot start R/ verkort met 5 dagen Simons P, et al. Value Health 2015

41 Een praktijkvoorbeeld van slanke productie Reductie wachttijden van 5 d (oro-hypopharynx CA) tot 22 d (larynx CA) Winst in QALY 0.13 hypopharynx CA 0.66 larynx CA Kost NWF besparing per patiënt (larynx CA) besparing per patiënt (mondbodem CA) besparing per patiënt (oro-hypopharynx CA) ICER gem. kost 3777 / QALY (oropharynx CA) gem. kost 2909 / QALY (hypopharynx CA) Nationaal niveau potentiële efficiëntiewinst 23.3 milj. Simons P, et al. Value Health 2015

42 Goede praktijk een gezamenlijke verantwoordelijkheid Zonder professionals geen veilige zorg Zonder management geen randvoorwaarden om veilige zorg te kunnen leveren Zorg is mensenwerk! Waar mensen werken, worden fouten gemaakt Belangrijk is de omslag in attitude van zorgprofessionals in de omgang met incidenten Openheid en continue leren van incidenten staan hierbij centraal

43 Globale slotbeschouwingen Goede kwaliteitsvolle zorg (en vooral de weg daar naartoe) is bijzonder complex Debat (te) vaak gevoerd aan de hand van slogans, vaak om andere doelstelling te bekomen Evidence-based inzichten waar goede praktijk (effectiviteit en veiligheid) hand in hand gaan Bemoedigende vaststelling dat heel wat ziekenhuizen effectieve inspanningen doen om hun praktijkvoering, stap voor stap, structureel te verbeteren Samenwerking noodzakelijk Hopelijk kan dit ook anderen inspireren en stimuleren dezelfde weg te gaan!

44 Een kenniscentrum patiëntveiligheid? Als kenniscentrum voor patiëntveiligheid willen we beleidsactief bijdragen tot de duurzame vermindering van het aantal slachtoffers in België en tot de verbetering van de patiëntveiligheid door onderzoek, studies, gegevensanalyse, advisering, beleidsaanbevelingen, informatieoverdracht, opleidingen, sensibilisering en specifieke dienstverlening. We streven daarbij naar optimale samenwerking en coördinatie met de overheidsdiensten en andere actoren in binnen -en buitenland die zich voor patiëntveiligheid inzetten. Kan u het daarmee eens zijn?

45 Een kenniscentrum patiëntveiligheid? Als kenniscentrum voor patiëntveiligheid willen we beleidsactief bijdragen tot de duurzame vermindering van het aantal slachtoffers in België en tot de verbetering van de patiëntveiligheid door onderzoek, studies, gegevensanalyse, advisering, beleidsaanbevelingen, informatieoverdracht, opleidingen, sensibiliseringen specifieke dienstverlening. We streven daarbij naar optimale samenwerking en coördinatie met de overheidsdiensten en andere actoren in binnen -en buitenland die zich voor patiëntveiligheid inzetten. Kan u het daarmee eens zijn? Prima, alleen jammer dat dit enkel voor verkeersveiligheid is en excuses dat ik patiëntveiligheid in de plaats van verkeersveiligheid heb gezet (zie

46

47