Gemeentelijke overall rapportage sociaal domein

Transcriptie

1 Gemeentelijke overall rapportage sociaal domein

2 Colofon november 2017 Brigitte van der Burg Nel Buis Bianca den Outer Vormgeving: de Beeldsmederij 2

3 Inleiding In deze collegeperiode heeft een van de grootste majeure decentralisaties plaatsgevonden in decennia, die van het sociaal domein. De afgelopen vier jaar hebben gemeenten alle zeilen bijgezet om hulpbehoevende inwoners en/ of gezinnen te (blijven) ondersteunen en te doen wat nodig is om mensen in staat te stellen mee te blijven doen en te participeren in de samenleving. Er is in de afgelopen jaren hard gewerkt om de zorg en ondersteuning op maat te maken en dichterbij huis of thuis te organiseren. Zodat mensen zo lang mogelijk zelf de regie over hun leven en gezondheid kunnen houden. Er is gezocht naar manieren om meer mensen mee te laten doen in de samenleving, om beter te worden en gezond te blijven. En om zorgvragen van kinderen binnen de context van de thuissituatie van het kind te bezien. Iedere gemeente heeft een eigen maatschappelijke opgave en tegelijkertijd is het belangrijk dat gemeenten en instellingen met elkaar samenwerken en dat oplossingen worden gevonden die een duurzaam effect hebben. Dat betekent dat er vaak domein overstijgend samengewerkt moet worden. Hoe is dat verlopen? Waar loopt het goed, waar kan het beter? Welk inzicht bieden de besteding van beschikbare middelen, welke risico s zijn er? Een vooruitblik op de maatschappelijke opgave voor de komende jaren in de context van een reflectie en evaluatie op de afgelopen 4 jaar, is een belangrijk bezinningsmoment. Dit is de eerste keer sinds de totstandkoming van het sociaal domein dat er een overgang naar een nieuwe collegeperiode plaatsvindt. Overdracht van historische kennis, een stand van zaken van de huidige situatie en voldoende zicht op de maatschappelijke opgave, is cruciaal voor een nieuw college en wethouders. Hiervoor ontwikkelden wij een overall rapportage sociaal domein op gemeentelijk niveau. Doelstelling van de rapportage: een foto van het sociaal domein In de komende periode bent u actief met het voorbereiden van de verkiezingen. En bent u wellicht bezig om het volgende college zo feitelijk mogelijk te informeren over de stand van zaken in de complexe omgeving van het sociaal domein. Wat was uw uitgangssituatie? Wat wilde u bereiken? Wat heeft u bereikt en wat niet? En waarom zijn bepaalde doelen wel of juist niet gerealiseerd? Met een foto van het sociaal domein in de vorm van een op maat gemaakte rapportage bieden wij u inzicht in de staat van het sociaal domein van uw gemeente. Wij ontwikkelden een conceptueel kader dat wij invulling geven door een combinatie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek. Uit welke componenten bestaat een foto van het sociaal domein? Wij geven u inzicht in de relevante beïnvloedbare en minder beïnvloedbare risicofactoren die er zijn binnen het sociaal domein. En op welke top-5 risicofactoren u invloed kunt uitoefenen. Voor deze top-5 risicofactoren werken wij 3 scenario s uit met onafhankelijke adviezen in de vorm van beleidsintensiveringen en beleidsextensiveringen. 3

4 Daarnaast geven we inzicht in de maatschappelijke opgave en de financiele opgave voor de komende jaren. Vervolgens gaan we in een toekomstatelier met u in gesprek om de diverse scenario s te duiden en de bij uw gemeente passende koers te bespreken. Deze scenario s kunnen uw opvolgers ondersteunen bij het kiezen van de koers en het zicht op en begrip krijgen van de complexe omgeving van het sociaal domein. Zo bevordert u dat uw werk overzichtelijk en gedegen wordt overgedragen. Aanpak Onze aanpak kent 5 stappen. Elk van deze stappen is nodig om tot het beoogde eindresultaat, een rapportage, te komen. Wij geven u hieronder per stap aan wat wij gaan doen en wat het u oplevert. Stap 1: data verzamelen, analyseren en inzichtelijk presenteren a. Analyse van en benchmark van de data: algemene data voor Nederland, betreffende gemeente/ samenwerkingsverband en evt. vergelijkbare gemeenten/samenwerkingsverbanden. b. Analyse van risicofactoren van de inwoners van uw gemeente en afgezet ten opzichte van Nederland. c. Analyse van de risicofactoren op wijkniveau en daarmee van gezinnen in wijken d. Analyse van data van gemeente/samenwerkingsverband over gefactureerde en betaalde zorg en ondersteuning. e. Overzicht beschikbare middelen en ontwikkelingen in de komende jaren. Stap 2: scenario s maken op basis van risicofactoren jeugd, gezinnen en wijkniveau a. We geven inzicht in de direct beïnvloedbare risicofactoren binnen het sociaal domein. We stellen een selectie van 2 tot 3 risicofactoren vast op basis van een analyse van risicofactoren op populatieniveau en de risicofactoren op wijkniveau. Dit levert inzicht op in de vorm van een top-5 van risicofactoren. Het gaat in dit deel van de rapportage over personen/huishoudens in wijken en de mate van veerkracht van de inwoners van uw gemeente. Dit meten we door de relevante kennis over hun situatie inzichtelijk te maken, zoals het hebben van een uitkering, schuldhulp, gebruik van ggz-medicatie, jeugdhulp, of een combinatie van risicofactoren. Voor de top-5 van risicofactoren worden 3 scenario s ontwikkeld die laten zien welke resultaten kunnen worden gerealiseerd met het voortzetten van huidig beleid, en twee varianten van aangepast beleid (beleidsintensiveringen en beleidsextensiveringen). b. Daarna geven we inzicht in niet direct beïnvloedbare trends in bevolkingssamenstelling. Bijvoorbeeld de demografische druk, het aantal eenoudergezinnen in een gemeente, de vergrijzing van de bevolking en eventuele krimp of groei in wijken en/of kernen. Stap 3: Bevindingen en analyse van uitgangspunten en resultaten van het gevoerde beleid van het college van B&W in de afgelopen periode Vragen die aan de orde komen zijn: wat waren de beoogde doelen van het college van B&W, wat is er bereikt, wat is er niet gelukt en waarom niet? a. De relevante beleidsstukken van de gemeente/het samenwerkingsverband worden bestudeerd. b. Een 5-tal interviews. Deze interviews worden gehouden met de wethouders, ambtenaren, cliënten en samenwerkingspartners. Het accent ligt op evaluatie en ontwikkeling. Bij grotere gemeenten/ samenwerkingsverbanden kan het aantal interviews worden verruimd. 4

5 c. De verzamelde bevindingen wordt in een handzame presentatie en rapportage vastgelegd. Stap 4: toekomstsessie met huidige B&W (of betrokken wethouders) en verantwoordelijke ambtenaren a. Voorbereiding toekomstatelier, programma, doelen, aanpak en voorbereiden presentatie b. Verdiepen van inzicht en verkennen van oplossingen in een toekomstatelier met burgemeester, betrokken wethouders en ambtenaren; verkennen van te kiezen oplossingsrichtingen en hun financiele inzet en maatschappelijk resultaat. c. Uitkomsten van deze sessie op een inzichtelijke manier vastleggen in een hoofdstuk van de rapportage Stap 5: rapportage a. een overzichtelijke rapportage b. met informatie over de staat van de gemeente in het sociaal domein c. 3 scenario s met aanbevelingen Wat vragen we aan de gemeente? De gemeente stelt samen met ons van tevoren bepaalde data beschikbaar. Ook stelt de gemeente relevante visieen beleidsstukken beschikbaar. Tevens maakt de gemeente tijd voor een interview met een aantal sleutelfiguren, én overhandigt de namen van samenwerkingspartners. De gemeente bereidt in nauw overleg met ons in praktische en agenda technische zin het toekomstatelier voor. 5

6 Bijlage Opbouw rapportage 1. Inleiding 2. Conceptueel kader 3. Thema 1: maatschappelijke problematiek van gemeente X 4. Thema 2: financiele positie van gemeente X 5. Thema 3: beleidsontwikkelingen 6. Thema 4: scenario s Thema 1: maatschappelijke problematiek en veerkracht van gemeente X We zetten de trend neer van de relevante risicofactoren sociaal domein 2015 tot en met 2017 voor de gemeente. Analyse van risicofactoren in uw gemeente en afgezet ten opzichte van Nederland Analyse van de risicofactoren op wijkniveau en daarmee van gezinnen in wijken Daar waar de score significant afwijkt, tonen we op wijkniveau de afwijkingen. Thema 2: Financiele positie van gemeente X Analyse van en benchmark van de data: algemene data voor Nederland, betreffende gemeente/ samenwerkingsverband en evt. vergelijkbare gemeenten/samenwerkingsverbanden. Analyse van data van gemeente/samenwerkingsverband over gefactureerde en betaalde zorg en ondersteuning. Overzicht beschikbare middelen en ontwikkeling in de komende jaren. Thema 3: Beleidsontwikkelingen Sloot het beleid aan bij de maatschappelijke opgave van de gemeente? Waar was het beleid op gericht? Wat zijn de resultaten van dat beleid? deel 1: kwalitatief deel 2: kwantitatief Thema 4: Scenario s Betekenisgeving en scenario s Beleidsintensiveringen Beleidsextensiveringen 6