Bovenbouw HAVO / VWO. Onderdeel 3. Veilig en onveilig vrijen: Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (soa s)

Transcriptie

1 Bovenbouw HAVO / VWO Onderdeel 3 Veilig en onveilig vrijen: Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (soa s)

2 2

3 Toelichting onderdeel 3: De Soa-poli Het derde onderdeel van Lang Leve de Liefde Bovenbouw (LLL-BB) gaat verder door op het thema onveilig vrijen. In dit onderdeel gaat het over seksueel overdraagbare aandoeningen (soa s) en over soa-testen. Dit onderdeel bestaat uit 5 oefeningen verspreid over 2 lessen. In de eerste les wordt de kennis van leerlingen met betrekking tot veilig vrijen en soa s opgehaald door middel van een online kennis-quiz (oef. 1) en een opdracht waarin de verschillende soa s worden besproken (oorzaak, symptomen, behandeling; oef. 2). U kunt deze les afsluiten met een animatie die toont wat chlamydia in je lichaam doet (oef. 3). De tweede les gaat over de soa-poli (oef. 4). Aan de hand van een filmpje zien leerlingen hoe een bezoek aan de soa-poli in zijn werk gaat. In de nabespreking wordt vervolgens dieper in gegaan op hoe en wanneer je zelf een soa-test zou doen. Als thuisopdracht kunnen de leerlingen de online vragenlijst invullen voor een inschatting van hun eigen risico op een soa (oef. 5). Belangrijk bij dit onderdeel Wanneer u te weinig tijd heeft voor alle oefeningen, dan raden wij u aan om in ieder geval oefening 4 (de Soapoli) te doen. In deze oefening komen belangrijke vaardigheden aanbod als het onderhandelen met je partner over het doen van een soa-test. U kunt dan oefening 1 als snelle opfris voor de kennis over soa doen. Op deze manier kost het u maar een lesuur. Programma Les 1: Seksueel Overdraagbare Aandoeningen Oef. 1 Kennisquiz (ca. 15 min.) p. 4 Oef. 2 Soa (ca. 20 min.) p. 4 Oef. 3 Chlamydia (ca. 5 min.) p. 9 Les 2: De Soa-poli Oef. 4 De Soa-poli (ca. 40 min.) p. 10 Oef. 5 Heb jij kans op een soa? (thuisopdracht) p. 13 Benodigdheden Les 1 Oef. 1 & 3: Een of meerdere PC s met internetverbinding. Eventueel digiboard of beamer. Oef. 2: Informatie van of op internet. Kan ook geprint worden. Les 2 Oef. 4: PC met internetverbinding en beamer of digiboard. Oef. 5: PC met internetverbinding (thuisopdracht) 3

4 Les 1 Seksueel Overdraagbare Aandoeningen Les 1 gaat over seksueel overdraagbare aandoeningen (soa); welke zijn er, hoe loop je het op, wat zijn de symptomen en zijn soa behandelbaar? De eerste oefening is een online kennis-quiz waar de verschillende aspecten van soa en veilig vrijen worden behandeld. In de tweede oefening wordt er dieper in gegaan op de verschillende soorten soa. U kunt de les afsluiten met de animatie over Chlamydia (oef. 3). Oefening 1 Kennisquiz (15 min.) Samenvatting van de oefening Leerlingen vullen een (digitale) quiz in met vragen over soa s en veilig vrijen. Na elk antwoord krijgen de leerlingen feedback over of het antwoord goed of fout is en waarom. Wanneer de leerlingen voldoende goede antwoorden hebben gegeven, zijn ze geslaagd. Doel van de oefening - Leerlingen zijn op de hoogte van hun kennis over soa en veilig vrijen Stappen De quiz kan klassikaal, in groepjes, of individueel door de leerlingen via de leerlingenomgeving (bovenbouw) van de website worden ingevuld (onderdeel 3, oef. 1). Oefening 2 SOA (20min.) Samenvatting van de oefening In groepjes of klassikaal worden de verschillende soorten seksuele overdraagbare aandoeningen (SOA) besproken aan de hand van verschillende vragen. Leerlingen worden gestimuleerd om eerst zelf het antwoord op de vragen te bedenken. Daarna klassikaal nabespreken aan de hand van stellingen. Doel van de oefening - leerlingen maken kennis met welke SOA er zijn, wat de symptomen en gevolgen kunnen zijn en hoe ze behandeld kunnen worden - leerlingen weten hoe groot de kans op een soa is - leerlingen erkennen het belang van op tijd behandelen en hulp zoeken Stappen 1. Introductie: Jaarlijks lopen er in Nederland ongeveer mensen een soa op. De precieze aantallen zijn echter niet bekend, en liggen vermoedelijk hoger. Dit komt omdat mensen vaak niet weten dat ze met een soa zijn geïnfecteerd, omdat ze geen klachten hebben. In deze oefening gaan we kijken naar welke soa er zijn, wat mogelijke symptomen zijn, en of soa zijn te behandelen. 2. Via de twee links of het sekswoordenboek op (leerlingenomgeving bovenbouw; onderdeel 3, oef 2) kunnen de leerlingen de informatie vinden. Indien u niet genoeg computers met internetverbinding tot uw beschikking heeft, dan kunt u ook de informatie over de verschillende soa s uitprinten en uitdelen in de klas. 3. Leerlingen in groepjes van 3 à 4 leerlingen verdelen en de vragen laten beantwoorden voor een of meerdere soa s. Indien nodig met behulp van de 4

5 informatie (zie stap 1). Wanneer de situatie in de klas zich hier niet voor leent, dan de leerlingen individueel laten werken of de opdracht geheel klassikaal doornemen. 4. Vervolgens klassikaal nabespreken. Om meer tijd over te houden voor de klassikale (na)bespreking kunt u er ook voor kiezen om de voorbereiding als huiswerkopdracht te laten doen. Vragen De volgende soa kunnen in deze oefening worden besproken: Chlamydia, Herpes, Wratten, Gonorroe, Hepatitis B, HIV, Syfilis, Schaamluis. Bij tijdsgebrek in ieder geval Chlamydia (meest voorkomende soa bij jongeren), HIV en Herpes (behandelbaar, maar niet geneesbaar) behandelen. De leerlingen moeten de volgende vragen beantwoorden: 1. Wat is het? 2. Hoe loop je het op (besmettelijkheid)? 3. Wat zijn de klachten / symptomen? 4. Wat zijn de gevolgen en hoe ga je daar mee om? 5. Hoe is het te behandelen? Voor een uitgebreid antwoord op deze vragen: zie het schema. Nabespreking De nabespreking kunt u algemeen houden door klassikaal te inventariseren: 1. Welke soa zijn er? Chlamydia, Herpes, Hiv, Wratten, Gonorroe, Hepatitis, Syfilis, Schaamluis. 2. Hoe worden soa overgedragen? Door onbeschermd contact (dus zonder condoom) tussen (slijmvliezen van) geslachtsorganen, anus, of mond met iemand die een soa heeft. Kan tijdens het vrijen ook via handen/vingers worden doorgegeven. Virale soa (hiv, hepatitis) ook door bloed-bloed contact. 3. Welke symptomen kunnen wijzen op een soa? Meestal heb je geen symptomen. Mogelijke klachten zijn: verandering in afscheiding vagina (meer, anders van kleur, sterkere geur), afscheiding uit de penis, pijn bij plassen, blaasjes/jeuk/pijn rondom geslachtsorganen of anus, onderbuikpijn, griepverschijnselen. 4. Wat zijn gevolgen en zijn die te behandelen? Stimuleer de leerlingen om niet alleen de lichamelijke gevolgen te benoemen, maar ook de emotionele. Tot slot is het belangrijk dat leerlingen met oplossingen komen: wat doe je als je (denkt dat je) een soa hebt? Bij wie zoek je hulp? En hoe doe je dat? Een soa heeft lichamelijke gevolgen. De meeste soa s zijn goed te behandelen als je er op tijd bij bent. Hoe langer je wacht hoe meer schade aan je geslachtsorganen (wat kan leiden tot onvruchtbaarheid) of aan de rest van je lichaam (ontstekingen, aantasting immuunsysteem). Van sommige soa kun je volledig genezen (o.a. chlamydia, Gonorroe, Syfilis, schaamluis) als je je op tijd laat behandelen. Andere soa zijn niet te genezen maar wel te onderdrukken met medicatie (o.a. hiv, herpes). Let op: soa worden vaak behandeld met antibiotica. Het gebruik van antibiotica vermindert de werking van sommige hormonale anticonceptie. 5

6 Echter, een soa, of het vermoeden dat je een soa hebt, kan ook emotionele gevolgen hebben. Je kunt gevoelens van schaamte krijgen, of je vies voelen. Ook gaat er vaak een schuldvraag spelen: van wie heb ik het gekregen? Heb ik zelf nog anderen besmet? Moet ik het mijn (ex)vriend(in) vertellen? Het is helemaal niet gek dat je met dat soort gevoelens en vragen rondloopt. Zoek iemand die je goed vertrouwt om hier over te praten. Een vriend(in)? Je moeder? Een broer of zus? Je kunt ook terecht bij de verpleegkundige van sense ( ) of je huisarts. Of je kunt bellen of mailen met de Aids Soa Infolijn: of infolijn@soaaids.nl. Blijf niet met je twijfels rondlopen, maar praat met iemand. Belangrijk Leerlingen hoeven geen symptomen, gevolgen etc. per soa uit hun hoofd te weten. Wel is belangrijk bij deze oefening dat leerlingen beseffen dat 1) je (vaak) ook een soa kunt hebben zonder dat je er iets van merkt 2) dat op tijd testen belangrijk is voor een goede behandeling 3) dat het goed is om hulp en steun te zoeken wanneer je een soa hebt. Stimuleer de klas om na te denken waar en bij wie ze hulp zouden zoeken of met wie ze erover zouden praten. De soa HIV maakt meestal grote indruk. Men is vaak erg bang voor HIV infectie. Echter, de kans op andere SOA zoals chlamydia is onder jongeren in Nederland veel groter. Leerlingen dus niet onnodig angst aanjagen met de kans op HIV-infectie. Te grote angst kan leiden tot het zich afsluiten van het probleem/ de boodschap en daarmee een averechts effect hebben. Deze oefening is niet bedoeld om leerlingen bang te maken. De boodschap is informatief en dat veilig vrijen in het algemeen belangrijk is; niet alleen ter voorkoming van HIV. Herpes genitalis en herpes labialis (koortslip) zijn verschillende types van het zelfde virus. Recent onderzoek heeft aangetoond dat in enkele gevallen een koortslip, bij orale seks, tot een herpes genitalis infectie kan leiden. Ook andersom kan herpes genitalis, bij orale seks, tot een herpes labialis infectie leiden. 6

7 SOA Schema Wat Besmettelijkheid Symptomen Gevolgen Behandeling Chlamydia (bacterie) In Nederland meest voorkomende soa; vooral ook bij (heteroseksuele) jongeren tot 25 jaar en vooral bij vrouwen. Je loopt chlamydia bacterie op door onveilig seksueel contact; contact tussen (slijmvliezen van) geslachtsorganen of anus met iemand die chlamydia heeft. Meestal merk je er niks van. Toch ben je ook dan besmettelijk en kun je het overdragen Als er wel klachten zijn dan (toegenomen) afscheiding uit vagina, penis of anus (analeseks). Soms branderig gevoel bij plassen of pijn in onderbuik (bij vrouwen). Symptomen die lijken op blaasontsteking of menstruatie klachten. Vrouw: eileiderontsteking die uiteindelijk kan leiden tot chronische onderbuikpijn, onvruchtbaarheid of een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Man: Bijbalontsteking die uiteindelijk ook kan leiden tot onvruchtbaarheid. Chlamydia is goed te behandelen met antibiotica als je er op tijd bij bent. Na infectie treed er geen natuurlijke afweer op; je bent dus niet beschermt tegen nieuwe infecties. Herpes Genitalis (virus) Het virus wordt overgedragen door seksueel contact met iemand die herpes heeft. Vooral tijdens een herpes aanval is het erg Dit kan via het slijmvlies van de mond, penis, vagina of anus. Je kunt het ook via vingers die in contact komen met geslachtsdelen doorgeven. Je kunt herpes hebben zonder het te merken! Je bent dan wel Jeuk, irritatie, pijn en rode plekjes op aangetaste delen. Daarna kunnen er blaasjes komen. De ernst van de klachten verschilt per persoon. Na eerste herpesaanval lijkt het of het virus is verdwenen. Dit is echter niet zo. Er komen terugkerende aanvallen. Hoe vaak en hoe heftig verschilt per persoon en hangt ook af van je weerstand. Herpes is niet te genezen, maar de klachten en verschijnselen van herpes kunnen worden behandeld (onderdrukt) met pillen. Raak ontstoken huid zo min mogelijk aan. Was altijd goed je handen na contact. HIV (virus) HIV is geen erg besmettelijke soa en komt bij jongeren in Nederland heel zelden voor. Het virus wordt overgedragen door onveilig vrijen (zonder condoom), bloed-contact, of zwangerschap (moeder-kind transmissie) Meestal in het begin niks. Hooguit griepverschijnselen die weer verdwijnen. Toch ben je dan Als je je niet hebt laten testen, dan kan het jaren duren voordat je iets merk van je hiv-infectie. Toch ben je dan Vervolgens tast het je afweersysteem aan. AIDS is stadium waarin afweersysteem ernstig is aangetast. Je kunt dan erg ziek worden van gewone infecties als griep. Als je een test hebt gedaan en weet dat je seropositief bent, dan kun je worden behandeld met medicatie. Artsen houden je goed in de gaten. Genezing van HIV is niet mogelijk, maar virus kan wel goed worden afgeremd met medicatie. 7

8 Wat Besmettelijkheid Symptomen Gevolgen Behandeling Genitale Wratten (virus) Onschuldig maar veel voorkomende soa. Virus wordt overgedragen door direct contact tussen geslachtsdelen of met de anus. Kan ook via vingers die in contact komen met geslachtsdelen worden overdragen. Niet iedereen die geïnfecteerd is krijgt ook wratten of klachten. Toch ben je dan wel De wratten zitten op of rond de schaamlippen, ingang van de vagina, op en rond de penis, of de balzak. Of rond de anus. Kan jeuk of pijn geven. Niet iedereen merkt bij zichzelf genitale wratten op; ze zijn soms moeilijk te ontdekken. Wratten kunnen inwendig zitten en daardoor onopgemerkt blijven. Genitale wratten kunnen zich sterk uitbreiden en flink groeien. Wratten kunnen spontaan verdwijnen, maar kan jaren duren. Behandeling met crème. Of bevriezen, wegbranden, wegsnijden door een arts. Je blijft altijd drager. Ondanks behandeling kunnen de wratten terug keren. Je kunt ook besmettelijk blijven Gonorroe (druiper) (bacterie) Hepatitis B (virus) Gonorroe is heel besmettelijk en kan ook overgedragen worden zonder penetratie. Direct slijmvliescontact van de geslachtsdelen kan al voldoende zijn om een infectie op te lopen. Hepatitis B is erg Het virus wordt overgedragen door onveilig vrijen (zonder condoom), bloed-contact, of zwangerschap (moeder-kind transmissie). Een vrouw merkt vaak weinig en soms zelfs helemaal niets van gonorroe. Eventuele klachten bij de vrouw zijn toename in vaginale afscheiding, tussentijds bloedverlies, en pijn bij het plassen. Mannen hebben meestal wel duidelijke klachten van gonorroe; pusachtige afscheiding uit plasbuis en pijn bij het plassen. Meestal merk je niks. Eventuele klachten: griepachtige verschijnselen (moe, koorts, spierpijn). Soms huidafwijkingen, geelzucht. Je kunt ook geïnfecteerd raken in anus (anale seks) of keel (orale seks). In enkele gevallen kan het ook in je bloed komen. Vrouw: eileiders kunnen ontsteken, dit kan uitbreiden, en uiteindelijk leiden tot onvruchtbaarheid of buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Zwangere vrouw kan ook kind infecteren. Man: kan leiden tot prostaat of bijbalontsteking. Na enkele weken tot maanden kunnen klachten verdwijnen. Vermoeidheid kan blijven. Lever kan ontstoken raken, met ernstige gevolgen. Gonorroe is prima te behandelen met antibiotica als je er op tijd bij bent. Acute hepatitis B gaat meestal vanzelf over door rust en gezond eten. Alleen bij chronische hepatitis B virusremmende medicatie. Je kunt je laten vaccineren tegen hepatitis B wanneer je risico loopt (veel onveilige seks, drugsgebruik, of bij reizen in bepaalde landen) 8

9 Wat Besmettelijkheid Symptomen Gevolgen Behandeling Syfilis (bacterie) Je loopt de bacterie op door onveilig seksueel contact met iemand die syfilis heeft. 1 ste stadium: Op plaats van infectie ontstaan zweertjes (penis, vagina, anus, mond) die soms moeilijk te zien zijn. Deze verdwijnen weer, maar de bacterie niet. Je bent ook nog steeds 2 de stadium: via bloed is bacterie over hele lichaam verspreid. Kan leiden tot: huidvlekjes, grieperigheid, haaruitval, wratjes. Zonder behandeling kom je in sluimerstadium. Je hoeft dit niet te merken. Na een tijd, soms na jaren kunnen verschillende organen ernstig beschadig raken. Als je er op tijd bij bent is het goed te genezen met antibiotica. Schaamluis (parasiet) Door lichamelijk contact of besmette kleding. Vervelende, maar ongevaarlijke parasieten Aanhoudende jeuk. Door krabben kan huid irritatie ontstaan. Schaamluizen zijn vrij gemakkelijk te bestrijden met speciale bestrijdingsmiddelen. Wassen met water en gewone zeep of shampoo helpt niet tegen schaamluis. Via de huisarts of bij de drogist of apotheek is een middel tegen luis te verkrijgen. Oefening 3 Chlamydia (5 min.) Samenvatting van de oefening Door middel van een korte animatie zien de leerlingen hoe Chlamydia je lichaam in kan komen en schade kan veroorzaken aan de vagina/eileiders. Doel van de oefening - leerlingen zien hoe een soa in je lichaam komt en schade kan veroorzaken Stappen De animatie kan klassikaal, in groepjes of individueel door de leerlingen via de leerlingenomgeving (bovenbouw) van de Lang Leve de Liefde website worden bekeken. LET OP: DEZE ANIMATIE IS WAARSCHIJNLIJK NOG NIET BESCHIKBAAR 9

10 Les 2 De Soa-poli In les 2 zien leerlingen aan de hand van een filmpje hoe en waar je een soa-test kunt laten doen. Oefening 4 De Soapoli (40min.) Samenvatting van de oefening In deze oefening bekijken leerlingen het filmpje over de soapoli (+- 8min.). In dit filmpje zie je het stelletje Rianna en Ruben, die besluiten een soa-test te gaan doen voordat ze stoppen met condooms. Door middel van dit filmpje zien de leerlingen hoe een soa-test in zijn werk gaat. Na de film volgt een nabespreking waarin leerlingen zelf nadenken over waarom en wanneer zij zelf een soa-test zou doen. Doel van de oefening - leerlingen weten hoe een soa-test in zijn werk gaat, waar je dit kunt laten doen en dat het niet pijn doet. - leerlingen denken na over de voor- en nadelen van een soa-test en hoe je omgaat met de eventuele nadelen - leerlingen erkennen dat een soa-test doen geen teken is van wantrouwen maar van verantwoordelijk zijn voor je eigen en andermans gezondheid Stappen Het filmpje van het bezoek aan de soa-poli kunt u vinden op de leerlingenomgeving (bovenbouw) van de website van (onderdeel 3, oef. 4). Het filmpje kan klassikaal, in groepjes, of individueel door de leerlingen via de website worden bekeken. Vervolgens nabespreken aan de hand van enkele vragen (zie hieronder en bijlage in docentenomgeving bovenbouw). U kunt de leerlingen ook eerst zelf (individueel of in groepjes) de vragen laten beantwoorden en daarna nabespreken (zie suggesties hieronder). Bij tijdgebrek in ieder geval punt 5 en 6 van de nabespreking doen. Vragen voor nabespreking 1. Wist Ruben dat hij een soa had? Wist Rianna het? Hoe kan dat? Antwoord: Nee, zowel Ruben als Rianna wisten niet dat Ruben een soa had. Het is namelijk niet te zien en Ruben had ook helemaal geen klachten. Dit is bij veel soa s het geval. Daarom altijd goed om je te laten testen wanneer je onveilige seks hebt gehad. 2. Waarom hebben Ruben en Rianna allebei een soa-test gedaan? Is dat nodig? En kun je daarna altijd zonder condooms vrijen? Antwoord: Ja, dat is nodig. Je kunt alleen veilig vrijen zonder condooms als de soa/hiv status van jullie allebei bekend is. Echter; je moet dan wel allebei monogaam blijven. Of bij seks buiten de relatie ALTIJD condooms gebruiken. Natuurlijk ga je er vanuit dat je elkaar trouw blijft.maar de realiteit is soms anders, en dan kun je maar beter voorbereid zijn. En natuurlijk niet vergeten om je wel te beschermen tegen zwangerschap! 3. Waar kun je je laten testen en waar zou jij je laten testen op een soa? Antwoord: in dit voorbeeld laten Rianna en Ruben zich testen bij de GGD. Bij de GGD is het anoniem en gratis. Als je bang bent om bekenden tegen te komen, dan kun je ook overwegen om je bij de GGD in een andere stad te 10

11 laten testen. De meeste mensen doen een soa-test bij de eigen huisarts, maar niet iedereen vindt dat prettig. Kijk op sense.info voor een soa-test locatie bij jou in de buurt. Daar kunnen ze je ook precies vertellen of het in jouw geval wel of niet nodig is om een soa-test te doen. 4. Wanneer is het goed om een soa-test te doen? Antwoord: 1) na risicovolle seks; dwz als je onveilige seks (zie oefening 5 uit onderdeel 2) hebt gehad met iemand die een soa heeft of waarvan je niet weet of die een soa heeft 2) bij klachten die kunnen wijzen op een soa (zie oef. 2), 3) Als je in een vaste relatie zit van meer dan 3 maanden en wilt stoppen met condooms, 4) als je gewaarschuwd wordt door een (ex)partner die een soa heeft. 5. Wat zijn de voordelen van een soa-test? Wat zijn de nadelen? Hoe ga je om met de nadelen? Antwoord: De voordelen van een soa-test: geeft rust en zekerheid over je gezondheid, maakt vroege behandeling mogelijk, test als symbool voor echte serieuze relatie, voorkomt uitgebreide gesprekken over seksuele verleden, voorkomt verdere transmissie, in monogame relatie kun je daarna het condoom weglaten (wel zwangerschapspreventie gebruiken!). Nadelen: Wat als iemand er achter komt? >> je kunt je anoniem en in een andere stad laten testen. Wat als ik iets heb? >> je kunt het maar beter weten als je een soa hebt. Dan kun je die goed laten behandelen. Hoe eerder je je laat behandelen, des te kleiner de kans op complicaties. En als je behandeld bent, hoef je ook niet (meer) bang te zijn om anderen te besmetten. Er zijn soa s die niet overgaan (zoals herpes, Hiv, wratten) maar die kunnen met medicijnen wel onderdrukt worden. En er zijn mensen die je kunnen helpen en adviseren hoe om te gaan met soa s. Kijk op sense.info voor betrouwbare adressen. Ik vind het eng. >> een soa-test doet geen pijn. Als je het toch spannend vindt, ga dan samen. Bijv. met je vriend(in). 6. In de film zie je dat Ruben eerst geen soa test wilt laten doen maar dan toch beseft dat het een goed idee is. Er zijn veel smoezen te bedenken om geen soa-test te doen. Hoe kan je een partner overtuigen om allebei een soa-test te doen? Bedenk de juiste feedback bij onderstaande smoezen: a. We zijn toch elkaars eerste? Tja, wat is eerste? Als je allebei nog nooit seksuele handelingen hebt verricht, is de kans op een soa erg klein. Maar dan moet je het wel héél zeker weten. Vergeet niet dat je ook door orale seks of door tijdens het vrijen elkaar met de hand bevredigen een soa kunt doorgeven. b. Ik heb altijd veilig gevreeën Hoe veilig is altijd veilig? Je kunt ook een soa oplopen door orale of anale seks, of via vingers (aftrekken, vingeren) verspreiden. Of door alleen maar met geslachtsdelen tegen elkaar aan te liggen. En is condoom gebruik wel eens mis gegaan? Gescheurd? Te laat om? c. Vertrouw je me niet of zo? Dit heeft niets met vertrouwen te maken. Je kunt toch een soa hebben zonder dat je het weet? En dat geldt ook voor mij. Dus kunnen we ons maar beter laten testen, dan hoeven we ons daar geen zorgen om te maken. Juist omdat ik je vertrouw, durf ik het te vragen. 11

12 d. Doe jij maar een soa test Dat heeft niet zoveel zin als jij je niet ook laat testen. Want misschien heb jij wel een soa en besmet je mij alsnog zodra we zonder condooms gaan vrijen. e. Ik ben hartstikke gezond en heb echt niks Dat is heel fijn voor je, maar je kunt een soa hebben (en aan een ander doorgeven) zonder dat je het weet. Daar kom je alleen achter door je te laten testen. Bij veel soa krijg je geen klachten, of pas na een hele tijd. Ondertussen kun je wel anderen besmetten. f. Ik heb bijna geen andere partners gehad Eén partner is voldoende om een soa op te lopen. Wanneer je allebei gewoon een test laat doen, dan hoef je ook niet uitgebreid te praten over je seksuele verleden. g. Ik heb al eens een test laten doen De uitslag zegt alleen iets over dat moment. Als je daarna onveilige seks hebt gehad, kun je intussen toch een soa opgelopen hebben. Alleen door nu weer te gaan testen weet je of je nu geen soa hebt. h. Heb jij dan soms iets? Niet dat ik weet. Maar dat is het nou net, je kunt iets hebben (en aan een ander doorgeven) zonder dat je het weet. Daar kom je alleen achter door je te laten testen. i. Is dat echt nodig? Heb jij dan zoveel partners gehad? Eén partner is voldoende om een soa op te lopen. j. Ik ken niemand met een soa Mensen die een soa hebben, praten daar niet over. Dat zou jij waarschijnlijk ook niet doen. Het kan dus zijn dat er iemand in jouw omgeving is die een soa heeft of heeft gehad, maar dat zie of merk je niet aan ze. Misschien weten ze het zelf niet eens. Dus het zegt helemaal niets dat je niemand kent met een soa. j. Ik wil het niet weten Je kunt het maar beter wél weten als je een soa hebt. Dan kun je die zo snel mogelijk laten behandelen. Hoe eerder je je laat behandelen, des te kleiner de kans op complicaties. En als je behandeld bent, hoef je ook niet (meer) bang te zijn om anderen te besmetten. Er zijn soa s die niet overgaan (zoals herpes, Hiv, wratten), maar die kunnen wél onderdrukt worden met medicijnen. En er zijn mensen die je kunnen helpen en adviseren hoe om te gaan met soa s die niet overgaan. Kijk voor meer informatie op Tips bij deze oefening U kunt de nabespreking van punt 5 ook doen door iemand in de klas een nadeel te laten noemen en de rest van de klas daar een oplossing voor te laten geven. U kunt de nabespreking van punt 6 ook in de vorm van een rollenspel doen. De ene persoon speelt de partner die zich niet wilt laten testen en met verschillende smoezen komt. De ander moet zijn/haar partner dan overtuigen. Laat de rest van de klas meehelpen om de persoon die zich niet wil laten testen te overtuigen. Voor het overtuigen van de persoon om wel te testen kunt u de klas helpen of bijsturen door gebruik te maken van 12

13 de suggesties die hierboven bij de verschillende smoezen worden genoemd. U kunt de leerlingen er op wijzen dat een deel van de feedback in oefening 6 (argumenten om je partner te overtuigen van een soa-test) ook bruikbaar zijn om je partner te overtuigen van condoomgebruik. Het is belangrijk bij oefening 5 en 6 dat leerlingen weten hoe ze met nadelen en problemen om kunnen gaan en hoe ze een partner kunnen overtuigen. De nadelen en smoezen moeten dus voldoende oplossingen opleveren zodat er geen gevoel van onmacht ontstaat. Aan het eind van de les kunt u eventueel de juiste antwoorden bij onderstaande vragen aan uw leerlingen uitdelen (zie leerlingenomgeving bovenbouw, onderdeel 3, oef. 4). Oefening 5 Heb jij kans op een soa? (10min.) Samenvatting van de oefening Leerlingen vullen een (digitale) vragenlijst in over hun seksuele ervaring. Op basis van de antwoorden krijgen de leerlingen een persoonlijk advies over hun kans op een soa. Doel van de oefening - leerlingen erkennen hun eigen kans op een soa Stappen De leerlingen doen deze oefening individueel en het liefst thuis. Of in ieder geval op een plek waar ze genoeg privacy hebben. De vragen en het advies zijn persoonlijk en privé. De test staat in de leerlingenomgeving (bovenbouw) van (onderdeel 3, oef. 5) 13