B&W Vergadering. 2. Het college heeft besloten de begroting te wijzigen conform de toelichting op de middelen na goedkeuring gemeenteraad.

Transcriptie

1 Beleidsplan Schuldhulpverlening Weg uit de schulden 1 Dossier 975 voorblad.pdf B&W Vergadering Dossiernummer 975 Vertrouwelijk Nee Vergaderdatum 8 november 2016 Agendapunt Omschrijving Beleidsplan Schuldhulpverlening Weg uit de schulden Zaaknummer Commissie BS voorstel Commissiedatum (BS) Gemeenteraad Behandeld in Datum B&W Vergadering 8 november 2016 Voorgesteld besluit Voorstel: 1. Het college heeft besloten akkoord te gaan met bijgevoegd concept-raadsvoorstel, concept-raadsbesluit en concept-beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Roermond Weg uit de schulden en deze door te leiden naar de gemeenteraad. 2. Het college heeft besloten de begroting te wijzigen conform de toelichting op de middelen na goedkeuring gemeenteraad. Besluit 1. Het college heeft besloten akkoord te gaan met bijgevoegd concept-raadsvoorstel, concept-raadsbesluit en concept-beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Roermond Weg uit de schulden en deze door te leiden naar de gemeenteraad. 2. Niet akkoord, akkoord met dekking zoals opgenomen in besluit/voorstel van 6 september 2016.

2 2 BenWvoorstel Beleidsplan Schuldhulpverlening docx VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN DE GEMEENTE ROERMOND Onderwerp: Beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Roermond Weg uit de schulden Bijlagen: Bijlage 1. Beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Roermond Weg uit de schulden ; Bijlage 2. Raadsvoorstel Beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Roermond Weg uit de schulden ; Bijlage 3. Raadsbesluit Beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Roermond Weg uit de schulden. Samenvatting: Op 6 september jl. heeft uw college ingestemd met het concept Beleidsplan Schuldhulpverlening en heeft u het beleidsplan ter opiniëring doorgeleid naar de Stuurgroep Armoedebeleid en de commissie Burgers en Samenleving. Het beleidsplan werd tijdens de commissievergadering van 26 september jl. enthousiast ontvangen. Naar aanleiding van enkele opmerkingen is het beleidsplan aangepast. Uw college wordt verzocht het concept beleidsplan ter vaststelling door te leiden naar de gemeenteraad. Omdat het beleid op het gebied van armoede en schulden onlosmakelijk met elkaar is verbonden wordt het Beleidsplan Roermond, samen actief tegen armoede gelijktijdig met dit beleidsplan aan u voorgelegd. De gezamenlijke focus van zowel het armoedebeleid als het beleid schuldhulpverlening ligt op het gebied van preventie en voorkomen van schulden en armoede. Toelichting op voorstel: Op 12 februari 2012 heeft de gemeenteraad het Beleidsplan Schuldhulpverlening vastgesteld. Met dit beleidsplan sprak de gemeente haar ambitie uit om te komen tot een laagdrempelige schuldhulpverlening die openstond voor elke Roermondenaar met problematische schulden of waarbij problematische schulden dreigen te ontstaan. In 2014 is het beleidsplan geëvalueerd. Uit de evaluatie bleek dat onze aanpak van schuldhulpverlening succesvol was en de gestelde doelen grotendeels zijn behaald. Een fundamentele heroverweging van het beleid was dan ook niet aan de orde. Maar er was zeker nog winst te behalen. Naar aanleiding van deze bevindingen zijn aan de gemeenteraad op 12 februari 2015 drie scenario s voorgelegd voor toekomstig beleid. Het scenario waarvan verwacht werd dat het een substantiële verbetering zou betekenen voor de schuldhulpverlening was het voorkeurscenario 3 stimuleren zelfredzaamheid huidig beleid uitbreiden met preventie en nazorg, inkomensbeheer in eigen handen. De gemeenteraad stemde in met het doen van een haalbaarheidsonderzoek naar dit scenario en besloot om gedurende de onderzoeksperiode het oude beleidsplan te continueren. Het voorkeursscenario concentreerde zich op de volgende twee hoofdthema s. 1. Preventie Uit de evaluatie bleek dat preventie weliswaar in het beleid op papier beschreven waren maar dat hier in de praktijk niet altijd genoeg aandacht voor was. Preventie is een mix van maatregelen, activiteiten en voorzieningen die er op gericht zijn dat mensen financieel vaardig worden en zich zo gedragen dat zij hun financiën op orde houden. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt in primaire, secundaire en tertiaire

3 onderwerp: Beleidsplan schuldhulpverlening Weg uit de schulden pagina: 2 preventie: Primaire preventie is het voorkomen dat mensen in armoede of problematische schulden raken. Primaire preventie richt zich op iedereen die risico loopt. Secundaire preventie is de vroegtijdige onderkenning, opsporing en behandeling, meestal bij specifieke risicogroepen. Ook het opsporen van risicofactoren behoort tot de secundaire preventie. Tertiaire preventie richt zich op situaties waarbij al sprake is van problematische schulden of dreigen te ontstaat. De curatieve hulp, begeleiding en andere maatregelen zijn bedoeld om bestaande problemen duurzaam op te lossen waardoor terugval of recidive wordt voorkomen. In die zin kan ook gesproken worden van preventie. In het beleidsplan armoedebeleid ligt het accent vooral op de primaire en secundaire preventie. In het beleidsplan schuldhulpverlening is daarnaast ook meer aandacht voor de tertiaire preventie. Tijdens de bespreking van de evaluatie tijdens de vergadering van de commissie BS op 27 januari 2015 heeft de commissie nadrukkelijk aandacht gevraagd voor vroegsignalering en preventie van schulden. Tijdens deze vergadering werd er aandacht gevraagd voor bijzondere doelgroepen t.w. de ZZP-ers en jongeren. Ook is gevraagd werkgevers en het maatschappelijk middenveld nadrukkelijker te betrekken bij het voorkomen van problematische schuldensituaties van burgers. In afwachting van dit beleidsplan heeft het Loket Schuldhulp in 2015 en 2016 reeds haar preventieve activiteiten uitgebreid. We richten ons momenteel o.a. op het MBO-onderwijs, ZZP-ers en kwetsbare jongeren. Daarnaast wordt er samengewerkt met werkgevers en worden er regelmatig bijeenkomsten georganiseerd met het maatschappelijk middenveld met als thema vroegsignalering en preventie van schulden. Ook zijn we in het kader van vroegtijdige signalering van schulden nauwer gaan samenwerken met de zorgteams. Om dit (tijdelijk) te kunnen realiseren heeft het college, vooruitlopend op het nieuwe beleidsplan, het Preventieplan schuldhulpverlening 2016 vastgesteld. Dit preventieplan is vervolgens ter kennisname aangeboden aan de commissie BS tijdens de vergadering van 26 januari Middels dit concept beleidsplan willen wij de beleidsvoornemens op het gebied van preventie en de financiering hiervan bestendigen. Voor de uitvoering van de preventie-activiteiten is, vooruitlopend op het beleidsplan schuldhulpverlening voor 2016 de formatie tijdelijk uitgebreid met 1 fte. De hiermee verbonden kosten zijn in 2016 tijdelijk gefinancierd. In het beleidsplan is opgenomen dat we ons actief gaan richten op risicogroepen waarbij schulden dreigen. Bijvoorbeeld de jongeren, ZZP-ers, personen waarvoor ontslag dreigt, of die door de stapeling van overheidsbezuinigingen in de problemen dreigen te komen. Bij de vormgeving hiervan doen wij uitdrukkelijk een beroep op het maatschappelijk middenveld en de vrijwilligersorganisaties om ons heen en zoeken wij de samenwerking met de zorgteams in de wijken. 2. Bevorderen financiële zelfredzaamheid door het in eigen handen nemen van inkomensbeheer Uit de evaluatie bleek ook dat schuldhulpverlening in onze gemeente laagdrempelig en toegankelijk is voor elke burger. Deze toegankelijkheid brengt echter een keerzijde met zich mee te: vrijblijvendheid. In de evaluatie werd geconstateerd dat het oude beleid onvoldoende een beroep deed op de hulpvrager om zelf weer te leren zijn financiën te beheren gedurende en ná het traject. Gedurende het traject wordt de hulpvrager extern verwezen voor inkomensbeheer naar budgetbeheer en beschermingsbewind. Tijdens dit inkomensbeheer leert de hulpvrager echter niet om zelf weer verantwoordelijkheid te dragen voor zijn financiën en opnieuw financieel zelfredzaam te worden. Tegelijkertijd leidde dit tot een explosieve stijging van de uitgaven vanuit de bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering. De afdeling Sociale Zaken heeft in 2015 een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd om te bezien of de gemeente zelf inkomensbeheer in de vorm van budgetbeheer zou kunnen uitvoeren en hiermee ook een alternatief voor

4 onderwerp: Beleidsplan schuldhulpverlening Weg uit de schulden pagina: 3 bewindvoering zou kunnen aanbieden. Het college heeft op 8 december 2015 ingestemd met de bevindingen uit dit onderzoek en heeft besloten om vanaf 2016 in eigen beheer budgetbeheer uit te laten voeren door het Loket Schuldhulp. De onderzoeksrapportage is aan de commissie ter kennisname aangeboden tijdens de vergadering van 26 januari De afdeling Sociale Zaken is, vooruitlopend op dit beleidsplan, reeds gestart met het zelf uitvoeren van budgetbeheer in Dit betekent dat wij in het nieuwe beleid samen met de hulpvrager gaan proberen om zijn financiële zelfredzaamheid te vergroten gedurende het traject. Hierbij willen we de zelfredzaamheid van sommige hulpvragers niet overschatten: er zullen altijd burgers zijn die een structurelere ondersteuning nodig hebben van de gemeente. Daarnaast kan de gemeente met het eigen budgetbeheer een lichter en beter alternatief bieden voor beschermingsbewind waardoor wij verwachten dat, naast de substantiële verbetering van de kwaliteit van de schuldhulpverlening, de uitgaven van de gemeente voor deze kosten minder zullen stijgen. In het bijgevoegde concept beleidsplan schuldhulpverlening wordt voorgaande bestendigd. Overige speerpunten uit het nieuwe beleid: Communicatie Uit de evaluatie bleek ook dat hulpvragers soms moeite hebben de formulieren en brieven te begrijpen die vanuit het team schuldhulpverlening worden verstuurd. In de komende periode zullen wij dan ook meer aandacht gaan besteden aan de manier van communiceren naar de hulpvrager. Wij zullen hierbij ook nieuwe eigentijdse manieren van communicatie onderzoeken zoals e-coaching en online schuldhulpverlening. Managementinformatie Om in de toekomst goed te kunnen sturen op de resultaten en het behalen van doelen is goede managementinformatie nodig. De afgelopen periode was deze in onvoldoende mate beschikbaar. In de komende periode gaan wij zorgen voor bruikbare managementinformatie. Uw college wordt gevraagd om in stemmen met dit conceptbeleidsplan en het beleidsplan ter vaststelling door te leiden naar de gemeenteraad. Communicatie In 2014 heeft een evaluatie plaatsgevonden van het beleid schuldhulpverlening. Bij de evaluatie van het beleid zijn alle stakeholders die te maken hebben met de schuldhulpverlening betrokken. Hiertoe is contact geweest met schuldenaren, het maatschappelijk middenveld, inspraakorganen, klantmanagers schuldhulpverlening en commissie- en raadsleden. Naar aanleiding van deze evaluatie zijn een aantal scenario s voor toekomstig beleid uitgewerkt en wederom voorgelegd aan de eerder genoemde stakeholders. In 2015 heeft de afdeling Sociale Zaken onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van het gekozen voorkeursscenario. Op 8 december 2015 heeft uw college kennisgenomen van de uitkomsten van dit onderzoek en besloten om met ingang van 2016 inkomensbeheer in eigen beheer uit te gaan voeren. Het besluit om inkomensbeheer in eigen beheer uit te gaan voeren is medio 2016 breed gecommuniceerd naar het maatschappelijk middenveld en (potentiële) klanten van het Loket Schuldhulp. In 2016 is vervolgens gestart met het nader uitwerken van het toekomstige beleid. Het (concept) beleidsplan is op 4 juli 2016 besproken met de Cliëntenraad PW. De Cliëntenraad heeft ingestemd met het voorliggende concept. Het beleidsplan is vervolgens op 19 september 2016 besproken met de Stuurgroep Armoedebeleid. Ook de Stuurgroep Armoedebeleid kon instemmen met het voorliggende concept. De stuurgroep vroeg met name aandacht voor nazorg in schuldhulpverleningstrajecten. Naar aanleiding hiervan hebben wij ook de prestatie-indicator voor nazorg in het beleidsplan aangescherpt.

5 onderwerp: Beleidsplan schuldhulpverlening Weg uit de schulden pagina: 4 De Stuurgroep Armoedebeleid heeft advies uitgebracht voor wat betreft het Beleidsplan Armoedebeleid en het Beleidsplan Schuldhulpverlening en dit gebundeld in één adviesbrief. De reactie van uw college op dit advies is bijgevoegd bij het B&W voorstel inzake het Beleidsplan armoedebeleid. Het concept beleidsplan is ter opiniëring voorgelegd aan de commissie Burgers en Samenleving tijdens de vergadering 27 september Het beleidsplan werd tijdens de commissievergadering enthousiast ontvangen. Wel werd er aandacht gevraagd om de gestelde prestatie-indicatoren in het beleidsplan zoveel mogelijk SMART te formuleren. Naar aanleiding van deze opmerkingen in de commissievergaderingen is het conceptbeleidsplan aangepast. Toelichting op de middelen: Preventie van schulden is een van de hoofdtaken voor de gemeente vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs). Het Loket Schuldhulp heeft het afgelopen jaar behoorlijk geïnvesteerd in preventieve activiteiten om het beroep op de schuldhulpverlening te voorkomen.voor de uitvoering van de preventie-activiteiten is, vooruitlopend op het beleidsplan schuldhulpverlening voor 2016 de formatie tijdelijk uitgebreid met 1 fte. De hiermee verbonden kosten ad ,- zijn in 2016 gefinancierd ten laste van de reserve ESSV. Met de vaststelling van het beleidsplan schuldhulpverlening wordt de uitvoering van preventie activiteiten structureel binnen de afdeling Sociale zaken belegd. Tot 2017 zijn de kosten van preventie tijdelijk gefinancierd. Binnen onze begroting is geen ruimte gereserveerd voor structurele voortzetting. Om preventie van schulden en de daarmee gemoeide formatie uitbreiding voor de jaren 2017 e.v. structureel in het beleid te verankeren stellen wij voor de raad te verzoeken de hieraan verbonden kosten ad ,- structureel ten laste van het begrotingssaldo te brengen. Na aftrek van de kosten voor preventie activiteiten vertoont 2017 een licht negatief begrotingssaldo. Voorgesteld wordt dit tekort te dekken via een onttrekking uit de algemene reserve. Het vrij beschikbare deel van de algemene reserve biedt hiervoor voldoende ruimte. Het financieel effect op het meerjarig begrotingssaldo is in onderstaand voorstel tot begrotingswijzing verwerkt: Begrotingssaldo (stand na septembercirculaire 2016) Personeelskosten preventie van schulden -/- 60 -/- 60 -/- 60 -/- 60 Mutatie begrotingssaldo (tussentelling) -/ Incidentele onttrekking algemene reserve Meerjarig begrotingssaldo na wijziging /- is nadeel Kerntakendiscussie Schuldhulpverlening is een wettelijke verplichte taak voor de gemeente en is derhalve een kerntaak van de gemeente. De gemeente heeft in het kader van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) de plicht om

6 onderwerp: Beleidsplan schuldhulpverlening Weg uit de schulden pagina: 5 schuldhulpverlening aan haar inwoners te bieden. Uitgangspunt vanuit de kerntakendiscussie met betrekking tot het armoedebeleid is dat de sociaal zwakkeren worden ontzien en er geen versobering plaatsvindt.