Correctieverzoeken onbeantwoord Gemeente Amsterdam Dienst Werk en Inkomen - Martkplein Centrum - Dienstencentrum Juridische Zaken

Transcriptie

1 Rapport Gemeentelijke Ombudsman Correctieverzoeken onbeantwoord Gemeente Amsterdam Dienst Werk en Inkomen - Martkplein Centrum - Dienstencentrum Juridische Zaken RA november 2006 Samenvatting Verzoekster vraagt de Dienst Werk en Inkomen in juni 2004 om de te hoge (bruto) inhoudingen van inkomsten uit werk op haar uitkering in 2003 te corrigeren. Op 7 juli 2004 vraagt ze de dienst in het vervolg netto in plaats van bruto in te houden. Besluitvorming op deze correctieverzoeken blijft uit. Een medewerker van de dienst zegt vervolgens toe dat de brieven beantwoord zullen worden. Ook dat gebeurt niet. Verzoekster dient in juni 2005 een bezwaarschrift in tegen het uitblijven van een besluit. Op 31 januari 2006 verklaart de dienst het bezwaarschrift niet ontvankelijk. Het is te laat ingediend. Er zijn meerdere behoorlijkheidsvereisten geschonden. De besluitvorming op bezwaar is niet voortvarend geweest. Daarnaast is het vertrouwensbeginsel geschonden nu de toezegging rond beantwoording van de correctieverzoeken niet nagekomen is. Ook is niet aan het vereiste van actieve en adequate informatieverstrekking voldaan, nu de dienst op verzoeksters vragen rond de bruto-netto inhoudingen in haar brieven niet reageerde. Het had daarbij niet alleen in de rede gelegen dat de dienst geantwoord had, maar ook dat de dienst verzoekster geïnformeerd had over de mogelijkheid achteraf (als een aanslag inkomstenbelasting wordt opgelegd) bijstand aan te vragen. De opmerking van de dienst dat er geen reden meer is de brieven alsnog te beantwoorden, aangezien er bijstand is verleend voor de aanslag inkomstenbelasting 2004 kan de ombudsman niet volgen. De brieven van verzoekster hadden betrekking op de inkomsten en de aanslag van het jaar Dat is voor de ombudsman aanleiding een aanbeveling te doen. Oordeel De onderzochte gedragingen zijn voor wat betreft: - de besluitvorming op een correctieverzoek: niet behoorlijk; - de niet ontvankelijkverklaring van een bezwaarschrift: niet behoorlijk. Aanbeveling De ombudsman verzoekt de Wethouder Werk en Inkomen te bevorderen dat de Dienst Werk en Inkomen verzoekster de mogelijkheid biedt een aanvraag bijzondere bijstand voor de aanslag Inkomstenbelasting 2003 te doen en deze in behandeling neemt.

2 Aantal pagina s: 2/5 Verzoek Het verzoek tot onderzoek is op 18 april 2006 op het spreekuur ingediend en betreft de gemeente Amsterdam, de Dienst Werk en Inkomen, Marktplein Centrum en het Dienstencentrum Juridische Zaken. Het gevraagde onderzoek heeft betrekking op: de besluitvorming op een correctieverzoek; de niet ontvankelijkverklaring van een bezwaarschrift Bevindingen achtergrond verzoek punt Verzoekster ontvangt een bijstandsuitkering. Ze werkt enkele uren per week als alfa-hulp. De Dienst Werk en Inkomen houdt de inkomsten uit werk op haar uitkering in. Er vindt bruto inhouding plaats; verzoekster meent dat de dienst de netto inkomsten zou moeten inhouden. Ze draagt immers zelf over de bruto inkomsten inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen af aan de belastingdienst. Op 24 juni 2004 verzoekt ze de dienst schriftelijk om de te hoge (bruto) inhoudingen van inkomsten uit werk op haar uitkering over 2003 te corrigeren. In een brief van 7 juli 2004 vraagt ze de dienst in het vervolg de netto inkomsten in plaats van bruto inkomsten op de uitkering in te houden. Op 8 september 2004 heeft verzoekster een gesprek met een medewerkster van de dienst. De medewerkster zegt toe dat er op korte termijn een inhoudelijk antwoord zal volgen. Dat gebeurt niet. Op 13 oktober vraagt verzoekster nog een keer om antwoord. Ook heeft ze nog een keer telefonisch contact met een andere medewerker van de dienst. Desondanks hoort ze niets. In de jaren 2004 en 2005 gaat de dienst door met het bruto inhouden van verzoeksters inkomsten uit werk. Verzoekster dient op 15 juni 2005 een bezwaar in tegen het uitblijven van een besluit op haar verzoeken tot netto inhouding. Op 30 juni 2005 stuurt de dienst een ontvangstbevestiging, gevolgd door twee verdagingsbrieven dd 1 augustus en 31 augustus. Bij besluit van 31 januari 2006 wordt het bezwaar niet ontvankelijk verklaard, omdat het onredelijk laat is ingediend. reactie van de Dienst Werk en Inkomen Verzoeksters brieven van 24 juni, 7 juli en 13 oktober 2004 heeft de dienst nooit beantwoord. Er is wel een rapportage gemaakt over het gesprek van 8 september Daarin staat dat een collega de brief van 24 juni zal afhandelen; verder is er niets vastgelegd. Het is mogelijk dat de medewerker, na het telefonische onderhoud dat verzoekster vermeldt, de zaak als afgehandeld heeft beschouwd. Verrekening van inkomsten is overeenkomstig de werkvoorschriften gedaan. Deze schrijven voor dat met belastingheffing pas kan worden rekening gehouden op het moment dat deze heffing daadwerkelijk plaatsvindt. Als achteraf belasting wordt geheven over bruto verrekende inkomsten kan de dienst voor die aanslag bijzondere bijstand verstrekken. Waarom de dienst deze informatie niet in een brief aan verzoekster heeft gemeld valt niet meer te achterhalen. Over de behandeling van het bezwaar merkt de dienst het volgende op. In de brief van 31 augustus 2005 heeft de dienst vermeld dat als verzoekster niet instemmen kon met het verdere uitstel ze dat telefonisch kon aangeven. De beslissing op bezwaar van 31 januari 2006 is genomen in een periode waarin een aanzienlijke hoeveelheid achterstallige bezwaarschriften werd weggewerkt. Er is daarbij een juridisch sluitend argument gezocht en gevonden om het bezwaar te kunnen afdoen.

3 Aantal pagina s: 3/5 Tegelijkertijd is toen aan Marktplein Centrum gevraagd om alsnog een beslissing te nemen op een aanvraag bijzondere bijstand die verzoekster had gedaan op 30 juni Bij besluit van 25 juli 2005 was deze aanvraag in eerste instantie buiten behandeling gelaten, omdat de noodzakelijke gegevens ter beoordeling van de aanvraag toen nog ontbraken. Uiteindelijk heeft de dienst op 10 april 2006 alsnog bijstand verleend voor de aanslag inkomstenbelasting Het was beter geweest als de dienst verzoekster bij het nemen van het besluit op bezwaar had geïnformeerd over de verdere stappen, die ondernomen waren. Gezien het feit dat verzoekster inmiddels bijstand heeft gehad voor de belastingaanslag 2004 ziet de dienst geen aanleiding om de brieven uit 2004 alsnog te beantwoorden. reacties op bevindingen Het resultaat van het onderzoek is als verslag van bevindingen naar verzoekster en naar de dienst gestuurd teneinde een nadere reactie mogelijk te maken. De dienst heeft geen aanvullende opmerkingen. Verzoekster vindt de conclusie van de dienst dat, nu bijzondere bijstand is verleend voor de aanslag inkomstenbelasting 2004, haar brieven uit 2004 over de inkomsten in 2003 maar buiten beschouwing moet blijven, opzienbarend. Ze vreest dat ze als ze nu bijzondere bijstand aanvraagt voor de belastingaanslag 2003 dan van de dienst te horen krijgt dat ze hiermee te laat is. Regelgeving De Dienst Werk en Inkomen heeft de uitvoering van de Wet Werk en Bijstand (WWB) op gemeentelijk niveau in zogenaamde uitvoeringsvoorschriften vastgelegd. Hierin zijn onder meer de regels rond de verrekening van inkomsten vastgelegd. In onderdeel van de werkvoorschriften is bepaald dat inkomsten (ter verrekening met bijstand) in aanmerking worden genomen na aftrek van: loonbelasting en inkomstenbelasting; premies volksverzekeringen, werknemersverzekeringen en een verschuldigde in komensafhankelijke ziekenfonds premie in het kader van de zorgverzekeringswet; verplichte inhoudingen voor: pensioenregeling, vervroegde uittreding en voor werkkleding van het bedrijf enz. Verder blijkt uit dit onderdeel dat, als op de inkomsten geen belasting en premies zijn ingehouden, de dienst dan uitgaat van het feitelijk ontvangen inkomen. Als de klant dan later een belastingaanslag ontvangt over die inkomsten, kan hij daarvoor bijstand krijgen, ook als hij geen bijstand meer geniet. Behoorlijkheidsvereisten De ombudsman toetst de gedragingen en handelingen van gemeentelijke instanties aan zogenaamde behoorlijkheidsvereisten. De besluitvorming op het correctieverzoek is getoetst aan het rechtszekerheidsvereiste en het vereiste van actieve en adequate informatieverstrekking. De niet ontvankelijkverklaring van een bezwaarschrift is getoetst aan de vereisten van voortvarendheid en het verbod op misbruik van bevoegdheid.

4 Aantal pagina s: 4/5 Overwegingen de besluitvorming op een correctieverzoek Een onderdeel van het rechtszekerheidsvereiste is het vertrouwensbeginsel. Dit houdt in dat het bestuursorgaan gerechtvaardigde verwachtingen van burgers en organisaties jegens die overheid nakomt (tenzij wet- of regelgeving zich daartegen verzetten). Dit brengt onder meer met zich mee dat het bestuursorgaan toezeggingen waarop de burger redelijkerwijs heeft mogen vertrouwen, moet nakomen. De dienst erkent dat aan verzoekster een toezegging is gedaan om haar brieven te beantwoorden. Vast staat dat dit niet is gebeurd. Nu dat niet is gebeurd is het vereiste geschonden. Het vereiste van actieve en adequate informatieverstrekking houdt in dat bestuursorganen burgers tijdig begrijpelijke, juiste en volledige informatie verstrekken. Volledig houdt in dat de overheid de burger alle benodigde en relevante informatie verstrekt. Dat geldt in het bijzonder als bepaalde informatie voor de burger met het oog op het veilig stellen van zijn belangen van belang is. Volledigheid impliceert ook dat het bestuursorgaan in sommige situaties niet kan volstaan met het louter beantwoorden van de vraag. Soms is extra informatie nodig. In dit geval is er in het geheel niet aan informatieverstrekking voldaan, nu de dienst op verzoeksters vragen rond de bruto netto inhoudingen in de brieven van 24 juni, 7 juli en 13 oktober niet reageerde. Het had niet alleen in de rede gelegen dat de dienst verzoekster had geantwoord door uit te leggen dat er met belasting heffingen pas rekening kan worden gehouden op het moment dat de heffing plaatsvindt. Uit het oogpunt van volledigheid had de dienst verzoekster daarbij ook moeten informeren over de mogelijkheid bijstand voor de aanslag in te dienen. Nu dat alles is nagelaten is het vereiste geschonden. Dat er geen reden meer zou zijn om verzoeksters brieven over de bruto verrekening in 2003 te beantwoorden omdat er bijstand is verleend voor de aanslag inkomstenbelasting 2004 snijdt geen hout. Immers, verzoeksters brieven betroffen niet de belastingaanslag over de inkomsten in 2004, maar over Dat is voor de ombudsman aanleiding een aanbeveling aan zijn oordeel te verbinden. de niet ontvankelijkverklaring van een bezwaarschrift Het vereiste van voortvarendheid houdt in dat een bestuursorgaan slagvaardig en met voldoende snelheid optreedt. Dat brengt ook met zich mee dat de overheid zich aan de wettelijke termijnen behoort te houden. Op grond van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) geldt voor de afhandeling van een bezwaarschrift in beginsel een termijn van zes weken (of indien een adviescommissie is ingesteld tien weken) met de mogelijkheid van een verdaging voor de duur van maximaal vier weken. Hiervan heeft de dienst gebruik gemaakt. Verder uitstel is slechts mogelijk voor zover de indiener van het bezwaarschrift daarmee instemt. Vast staat dat het bezwaar op 15 juni 2005 is ingediend en dat er op 31 januari 2006 een besluit genomen is. Daarmee is de wettelijk toegestane behandelingstermijn met ruim vijf maanden overschreden. Het verweer van de dienst dat verzoekster de mogelijkheid heeft gekregen aan te geven wanneer ze niet kon instemmen met verder uitstel snijdt geen hout. Artikel 7:10 van de Awb zegt over verder uitstel dat dit mogelijk is voor zover de indiener van het bezwaarschrift daarmee instemt. Het moet dus gaan om werkelijke instemming, niet om stilzwijgend toestaan. Gezien de tekst van de brief heeft de dienst dit miskend. De gang van zaken klemt overigens te meer, nu de dienst het bezwaarschrift niet ontvankelijk heeft verklaard. Bij binnenkomst van een bezwaarschrift had gescreend moeten worden of het zich al dan niet voor een inhoudelijke behandeling leende. Dat is hier niet gebeurd. Aangezien de behandeling van het bezwaarschrift ruim zeven maanden heeft geduurd, is niet voldaan aan het vereiste van voortvarendheid.

5 Aantal pagina s: 5/5 Een ander punt is de beslissing het bezwaarschrift niet ontvankelijk te verklaren vanwege onredelijk late indiening. Het verbod van misbruik van bevoegdheid houdt in dat een bestuursorgaan zijn bevoegdheid niet gebruikt voor een ander doel dan waartoe die bevoegdheid is gegeven. Uit de reactie van de dienst blijkt dat het bezwaarschrift gericht tegen het niet tijdig nemen van een besluit, in welk geval de indiening niet aan een termijn is gebonden - in eerste instantie niet ontvankelijk is verklaard vanwege de achterstand in de bezwaarschriftbehandeling. Daarbij is als argument gezocht en gevonden, schrijft de dienst, de onredelijk late indiening van het bezwaarschrift, zoals vastgelegd in artikel 6:12 lid 3 Awb. In het licht van de behandelingstermijn van het bezwaarschrift mag dit standpunt opmerkelijk genoemd worden. Naarmate de behandelingstermijn langer is, zal minder snel mogen worden aangenomen dat een bezwaarschrift onredelijk laat is ingediend. Aangezien de dienst in ieder geval in de onderhavige periode, zoals ook uit de reactie van de dienst blijkt stelselmatig de behandelingstermijnen van de bezwaarschriften overschreed, had aan verzoekster niet verweten mogen worden dat zij haar bezwaarschrift onredelijk laat indiende. En áls de dienst dit standpunt huldigt, had de afdeling Bezwaar nader onderzoek moeten doen naar de reden van de late indiening, zoals dat in alle gevallen van termijnoverschrijding hoort te gebeuren. Vast staat dat de dienst dit onderzoek niet heeft verricht. Het bovenstaande nog daargelaten het gegeven dat de dienst het begrip onredelijk laat niet nader heeft onderbouwd. Nu de dienst naar eigen zeggen een argument heeft gezocht om het bezwaarschrift niet inhoudelijk te hoeven behandelen, is het vereiste van misbruik van bevoegdheid geschonden. Oordeel De onderzochte gedragingen zijn wat betreft: - de besluitvorming op een correctieverzoek: niet behoorlijk; - de niet ontvankelijkverklaring van een bezwaarschrift: niet behoorlijk. Aanbeveling De ombudsman verzoekt de Wethouder Werk en Inkomen te bevorderen dat de Dienst Werk en Inkomen verzoekster de mogelijkheid biedt een aanvraag bijzondere bijstand voor de aanslag inkomstenbelasting 2003 te doen en deze in behandeling neemt.