Ziekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming

Transcriptie

1 Ziekte van Parkinson 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming

2 Aantal patienten Naar schatting zijn er op dit moment tussen de en mensen in Nederland die aan de ziekte van Parkinson lijden. Meestal naar het 50 ste levensjaar, voor 1 op de 10 al voor het 40 ste levensjaar.

3 Parkinsonisme. Wat is het eigenlijk? De ziekte van Parkinson ontstaat doordat bepaalde zenuwcellen, gelegen in de zwarte kern van de hersenen (Substantia Nigra) afsterven. Hierdoor wordt een chemische stof, dopamine, niet meer voldoende aangemaakt

4 Wat doet dopamine? Dopamine is een geleidingsstof (transmitter) die nodig is om opdrachten vanuit de hersenen naar de spieren te voeren. Door het tekort aan dopamine worden de spieren stijf en onklaar voor actie. Het tekort aan dopamine verstoort tevens de chemische balans in het betreffende hersendeel. Een andere transmittersubstantie, de stof acetylcholine, neemt de overhand. Dit is de oorzaak van het beven

5 Motorische verschijnselen Rigiditeit (stijfheid van de ledematen) Akinesie (hypokinesie) (bewegingsarmoede) Rusttremor (trillen bij rust) Gestoorde (voorovergebogen) houding en gestoorde houdingsreflexen Micrografie (klein en kriebelig schrijven) Maskergelaat = uitdrukkingsloos gezicht Moeilijk slikken en spreken: Speekselvloed Verminderde opvangreflexen en balans Moeite om te starten of veranderen van beweging (freezing) Afwijkend looppatroon: neiging steeds harder te gaan lopen, met kleine passen Zacht binnensmonds, monotoon praten

6 Symptomen van het autonoom zenuwstelsel Overmatige talgproductie Speekselvloed Overmatige transpiratie Obstipatie Aandrang te plassen, urineverlies Orthostatische hypotensie (dalen van de bloeddruk bij overeindkomen, met duizeligheid als gevolg)

7 Psychische verschijnselen 2 a 3 keer zo veel problemen Depressie Vermoeidheid Concentratieproblemen Afasie,agnosie en apraxie Dementie zie Lewy Body-dementie Psychose (Hallucinaties) paranoia

8 Stadia van ziekteverergering 1. Verschijnselen aan één kant van het lichaam, geen evenwichtsstoornissen 2. Verschijnselen aan beide kanten van het lichaam, geen evenwichtsstoornissen 3. Verschijnselen aan beide kanten van het lichaam, met evenwichtsstoornissen, pat. kan nog zelfstandig functioneren 4. Verschijnselen aan beide kanten van het lichaam, met evenwichtsstoornissen, pat. Heeft dagelijks hulp nodig 5. Ernstig geïnvalideerde toestand,pat. Is aan stoel of bed gebonden en heeft verpleegkundige zorg nodig

9 Een aantal bekende personen met ziekte van Parkinson Paus Johannes 23 Michel J.Fox Mohamed Ali Jasser Arafat

10 Diagnostiek De diagnose wordt gesteld door een neuroloog op basis van de klinische verschijnselen bij onderzoek in de spreekkamer. Er kan nader onderzoek worden gedaan om andere oorzaken van parkinsonisme uit te sluiten met bijvoorbeeld een CT of MRI-scan, deze onderzoeken kunnen de ziekte van Parkinson niet aantonen. Bepaald onderzoek met isotopen, zoals de DAT-scan (een soort SPECT -scan) en de 18F-dopa-PET-scan kunnen wel het tekort aan dopamine in het Striatum zichtbaar maken.

11 Criteria voor vaststellen diagnose Omdat er voor de ziekte van Parkinson geen speciale test bestaat, is internationaal afgesproken dat er voor het vaststellen van de diagnose ziekte van Parkinson aan ten minste vier criteria voldaan moet zijn: 1. Bradykinesie (traagheid van de bewegingen); 2. Tremor en/of rigiditeit (beven en/of stijfheid van de spieren); 3. Verschijnselen bestaan ten minste 1 jaar; 4. Geen andere oorzaak van de klachten aanwezig (bijvoorbeeld beroerte of medicijnen).

12 Behandeling De behandeling van de ziekte van Parkinson is nog niet gericht op genezing (curatief), maar op symptoombestrijding. oefentherapie Sinds 1967 staat het middel Levo-dopa daarin centraal. Na 1985 zijn verschillende dopamineagonisten (geneesmiddelen die de werking van dopamine bevorderen) geïntroduceerd. (ropinorol,pramipexol,pergolide)

13 Medicijnen veel bijwerkingen Hallucinaties Lage rr Depressie Angsten Gedragstoornissen Gewenning/ On-of effecte

14 Chirurgische behandeling De operatieve behandeling heet Deep Brain Stimulation (DBS) Hierbij wordt een elektrode in delen van de hersenen geplaatst waarvan bekend is dat die invloed hebben op bepaalde verschijnselen bij de ziekte van Parkinson (zoals bijvoorbeeld de globus pallidus en de nucleus subthalamicus). Via deze elektrode worden vervolgens vanuit een onderhuids geimplanteerde elektro-stimulator (net zoals bij een hartpacemaker) elektrische impulsen naar de beoogde hersencellen gestuurd

15 Chirurgische behandeling stereotaxie

16 Praktijk Ondersteuning Communicatie Rust en regelmaat Geheugen Aanpassingen/hulpmiddelen Dagbesteding Tremoren kaart