EUROBAROMETER 63.4 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE

Transcriptie

1 Standaard Eurobarometer Europese Commissie EUROBAROMETER 63.4 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Voorjaar 2005 Standaard Eurobarometer 63.4 / Voorjaar 2005 TNS Opinion & Social YRILL NATIONAAL RAPPORT BELGIË Deze opiniepeiling werd besteld en gecoördineerd door het Directoraat-generaal Pers en Communicatie. Dit rapport is opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België. Dit document vertegenwoordigt niet het standpunt van de Europese Commissie. De interpretaties en opinies in dit document weerspiegelen enkel de standpunten van de auteurs.

2 INLEIDING... 4 HOOFDSTUK I. DE BELGEN EN DE POLITIEK Belangstelling van de Belgen voor de politiek Huidige situatie van het land en bekommernissen van de Belgen Levenskwaliteit en persoonlijke tevredenheid De problemen waarmee België geconfronteerd wordt Verwachtingen van de Belgen voor de komende jaren Leven in het algemeen, financiële situatie van het gezin en beroepssituatie Toestand van de economie en de tewerkstelling Vertrouwen van de Belgen in de instellingen en de werking van de democratie Algemeen overzicht De nationale instellingen en de werking van de democratie in België De Europese instellingen en de werking van de democratie in de Europese Unie Conclusie HOOFDSTUK II. DE EUROPESE UNIE IN DE OGEN VAN DE BELGEN Kennis van de Europese Unie, van haar beleid en haar instellingen Geraamde kennis en reële kennis Informatiebronnen over de Europese Unie De plaats van de Europese Unie in de media Imago van de Europese Unie bij de Belgen Wat de Europese Unie vertegenwoordigt voor de Belgen De gevoelens die de Europese Unie oproept bij de Belgen Voordeel van het feit dat België tot de Europese Unie behoort Perceptie van de rollen die de Europese Unie speelt Rol van de Europese Unie in het dagelijks leven van de Belgen Rol van de Europese Unie op internationaal vlak Belang van de Europese instellingen in het leven van de Europese Unie Conclusie HOOFDSTUK III. DE BELGEN TEN OPZICHTE VAN HET EUROPEES INTEGRATIEPROCES Verlangens en angsten met betrekking tot de opbouw van Europa Houdingen van de Belgen ten opzichte van een nieuwe uitbreiding Algemene houding Opinies met betrekking tot de aansluiting van Turkije bij de Europese Unie De Belgen en de euro Reacties veroorzaakt door de Europese Grondwet Kennis en begrip van de Europese Grondwet Argumenten voor en tegen van de Belgen

3 5. Standpunten met betrekking tot de ontwikkeling van het buitenlands beleid en het veiligheidsen defensiebeleid Europees veiligheids- en defensiebeleid Gemeenschappelijk buitenlands beleid Te nemen maatregelen in het kader van een gemeenschappelijk buitenlands beleid en een Europees veiligheids- en defensiebeleid Rol van de Europese economie in de wereld Perceptie van de prestaties van de Europese economie Gevoelens van de Belgen ten aanzien van de «mondialisering» van de handel De Belgen en vreemde talen Definitie van toekomstige prioriteiten voor de Europese Unie Conclusie CONCLUSIE BIJLAGEN Spécifications techniques Questionnaire

4 INLEIDING Golf 63.4 van de Standaard Eurobarometer vond plaats in het voorjaar van 2005, tussen 9 mei en 14 juni, in een Europese context die gekenmerkt werd door het verloop van het ratificatieproces van het Grondwettelijk Vedrag voor Europa. Tijdens de enquête verwierpen twee oprichtende Staten het Verdrag: Frankrijk en Nederland. De resultaten van de Franse en Nederlandse referenda stellen volgens de Staats- en regeringsleiders van de Europese Unie «de gehechtheid van de burgers aan de opbouw van Europa niet ter discussie en doen geen afbreuk aan de geldigheid van de voortzetting van het ratificatieproces». Er wordt wel gesteld dat «de burgers uiting hebben gegeven aan hun bezorgdheid en ongerustheid en dat daarmee rekening moet worden gehouden» door een periode van bezinning in te lassen waarin een breed debat over de toekomst van de Europese Unie moet worden gevoerd 1. De Eurobarometer 63.4 kadert in deze inspanning om een dialoog tot stand te brengen tussen de Europese burgers en de beslissingsorganen. In het eerste deel van de Eurobarometer 63.4 worden de grote tendensen van de publieke opinie in de Europese Unie in het voorjaar van 2005 geïdentificeerd. Het is de bedoeling te bepalen of de Europese burgers belangstelling hebben voor de politiek en vertrouwen hebben in de nationale of Europese politieke instellingen. Als antwoord op andere vragen zeggen de Europese burgers of ze tevreden zijn over het leven dat ze leiden en welke momenteel hun grootste bekommernissen zijn. Tot slot maken ze een beknopte balans op van de voorbije jaren en delen ze hun verwachtingen op korte en middellange termijn mee. In een tweede deel peilt de Eurobarometer 63.4 naar de huidige perceptie van de Europese burgers met betrekking tot de Europese Unie: het imago dat de Europese Unie in hun ogen uitstraalt, wat de Europese Unie voor hen vertegenwoordigt, en de gevoelens die de Europese Unie bij hen wekt. Tegelijkertijd worden de Europese burgers getest op hun reële kennis van de Europese Unie. Na deze evaluatie delen de Europese burgers hun favoriete informatiebronnen mee en geven ze aan in welke mate ze vertrouwen hebben in de media in het algemeen. Tot slot nodigt de Eurobarometer 63.4 de Europese burgers uit om vooruit te blikken op de toekomst en uitleg te geven over hun verlangens en hun angsten met betrekking tot het Europees integratieproces. Om beurten geven de Europese burgers hun mening over een nieuwe uitbreiding, de euro, de Europese Grondwet en de invoering van een gemeenschappelijk buitenlands beleid en veiligheids- en defensiebeleid. Ter afsluiting van de enquête definiëren de Europese burgers prioriteiten voor de Europese Unie. 1 Verklaring van de Staats- en regeringsleiders van de Lidstaten van de Europese Unie met betrekking tot de ratificatie van het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa Europese Raad 16/17 juni

5 De vragenlijst van de Eurobarometer 63.4 werd voorgelegd aan een steekproef die representatief is voor de bevolking van elk van de 25 Lidstaten, maar ook van de twee landen waarvoor het toetredingsproces al aan de gang is (Bulgarije en Roemenië) en van de twee kandidaat-landen (Kroatië en Turkije). In België bestond deze steekproef uit 1000 personen ouder dan 15 jaar, waarvan 95 woonachtig in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 584 in Vlaanderen en 321 in Wallonië. De antwoorden van deze respondenten worden gedetailleerd in het rapport hierna. Dit rapport bestaat uit drie hoofdstukken die in de mate van het mogelijke de structuur van de vragenlijst weerspiegelen: I. De Belgen en de politiek; II. De Europese Unie in de ogen van de Belgen; en III. De Belgen ten opzichte van het Europees integratieproces. De resultaten van de Belgische respondenten worden vergeleken met de gemiddelde resultaten van de burgers van de 25 Lidstaten. Als er markante evoluties vastgesteld worden, dan wordt verwezen naar golf 62.0 van de Eurobarometer, uitgevoerd in het najaar van Tot slot zullen de nationale resultaten genuanceerd worden door sociodemografische of gewestelijke tendensen indien dit relevant blijkt. 5

6 HOOFDSTUK I. DE BELGEN EN DE POLITIEK 1. Belangstelling van de Belgen voor de politiek De Eurobarometer 63.4 begint met een reeks vragen die betrekking hebben op de politiek en de belangstelling van de Belgen voor de politiek. Volgens hun antwoorden op vraag QA1 2 bespreken de meeste Belgen (64%) nu en dan of zelfs vaak politieke onderwerpen met hun vrienden. Hun belangstelling voor deze onderwerpen is evenwel minder uitgesproken dan het gemiddelde van de Europese burgers (71%). Op gewestelijk niveau bespreken de Brusselaars vaker politieke aangelegenheden met hun vrienden (77%) dan de Vlamingen (66%) en de Walen (58%). Vanuit sociodemografisch standpunt lijken de mannen (70%) meer geneigd om politieke kwesties te bespreken dan de vrouwen (59%). De belangstelling van de respondenten voor de politiek lijkt proportioneel te stijgen naarmate het studieniveau toeneemt, van 57% voor respondenten met een laag studieniveau tot 79% voor respondenten met een hoog studieniveau 3. De socioprofessionele categorieën die de grootste belangstelling hebben voor de politiek, zijn de kaderleden (83%) en de bedienden (73%). Bovendien illustreren de antwoorden op vraag QA2 4 de gedrevenheid waarmee de Belgen hun standpunten uitwisselen: 48% van de Belgen zegt zijn entourage te kunnen overtuigen om een standpunt in te nemen als hij daar werkelijk aan houdt. Op gewestelijk niveau lijken de Brusselaars er meer op uit om hun entourage achter hun standpunten te scharen (67%) dan de Walen (49%) en de Vlamingen (46%). Algemeen gesproken houden de stadsbewoners (56%) meer aan hun standpunten dan de inwoners van middelgrote steden of dorpen (45%). We wijzen er eveneens op dat de mannen (57%) het belangrijker vinden dan de vrouwen (4) om hun gesprekspartners te overtuigen als ze aan hun standpunt houden. 2 QA1 Wanneer u met vrienden bent, gebeurt het dan... dat u de politiek bespreekt? 3 Onder «hoog studieniveau» wordt verstaan voortgezette studies na de leeftijd van 20 jaar. Een «gemiddeld studieniveau» verwijst naar studies stopgezet rond jaar, en een «laag studieniveau» verwijst naar studies stopgezet op 15 jaar. 4 QA2 Wanneer u een opinie heeft waar u werkelijk aan houdt, is het u dan al overkomen vrienden, werkmakkers, relaties van deze opinie te overtuigen? Komt dit voor? 6

7 2. Huidige situatie van het land en bekommernissen van de Belgen 2.1. Levenskwaliteit en persoonlijke tevredenheid In de volgende vragen verzoekt de Eurobarometer de Belgen om de balans van hun situatie op te maken. 7 van de Belgen zegt dat zijn situatie de voorbije vijf jaar verbeterd is of gelijk is gebleven. QA5 Als u uw huidige situatie met die van 5 jaar geleden vergelijkt, vindt u dan dat ze verbeterd is, ongeveer gelijk gebleven is of dat ze verslechterd is? België (EB 62.0) 43% 37% 20% België 40% 3 28% EU25 37% 3 29% 1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Verbeterd Ongeveer gelijk gebleven Verslechterd WN De Belgen vinden dat hun huidige levenskwaliteit goed is (91%) en ze zijn eerder tevreden over het leven dat ze leiden (89%), en zelfs meer tevreden dan zes maanden geleden (+6%). Op Europese schaal stellen we vast dat de Belgen meer dan het gemiddelde menen te genieten van een goede levenskwaliteit (+14%) en tevreden zijn over het leven dat ze leiden (+9%). Op sociodemografisch vlak is deze trend heel specifiek uitgesproken bij de 15- tot 24-jarigen (96%), de kaderleden (100%) en de respondenten met een hoog studieniveau (9). Op gewestelijk niveau zijn de Vlamingen (9) meer tevreden over het leven dat ze leiden dan de Brusselaars (86%) en de Walen (85%). In samenhang met deze resultaten stellen we vast dat inwoners van landelijke regio s (91%) meer tevreden zijn over het leven dat ze leiden dan de stadsbewoners (85%). 5 5 QD1.6 Hoe zou u de huidige toestand in elk van de volgende domeinen beoordelen? Uw levenskwaliteit QA3 Bent u algemeen gesproken... met het leven dat u leidt? 7

8 De Belgen verklaren meer specifiek dat hun financiële situatie goed is (81%) en dat ze in een land wonen dat een doeltreffende sociale zekerheid biedt (80%) en een goede toestand van het milieu verzekert (56%). 6 QD1.4-7 Hoe zou u de huidige toestand in elk van de volgende domeinen beoordelen? (% België) Uw financiële situatie 81% 17% De toestand van de sociale zekerheid in België 80% 19% 1% De toestand van het milieu in België 56% 43% 1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% "Heel goed" + "Eerder goed" "Eerder slecht" + "Heel slecht" WN Bovendien vinden de Belgen (84%) dat de levenskwaliteit in België beter is dan het gemiddelde van de landen van de Europese Unie. Zo zouden meer bepaald de sociale zekerheid (8), het onderwijssysteem (77%) en de toestand van het milieu (61%) beter zijn in België. QD2.3-5 Voor elk van de volgende domeinen, zou u zeggen dat de toestand in België beter is of slechter dan het gemiddelde van de landen van de Europese Unie? (% België) De toestand van de sociale zekerheid in België 8 11% Het onderwijssysteem 77% 14% De toestand van het milieu in België 61% 28% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Beter Slechter WN 6 QD1.4-7 Hoe zou u de huidige toestand in elk van de volgende domeinen beoordelen? De toestand van het milieu in België/ De toestand van de sociale zekerheid in België/ Uw levenskwaliteit/ Uw financiële situatie 8

9 2.2. De problemen waarmee België geconfronteerd wordt Ze zijn dan wel positief over hun huidige situatie, maar de Belgen zijn er zich van bewust dat België geconfronteerd wordt met verschillende problemen, voornamelijk werkloosheid (59%). Vervolgens vermelden ze in dalende volgorde van belang: de inflatie (23%), de economische situatie (2), de onveiligheid (19%), de immigratie (18%) en de pensioenen (11%). Sinds de vorige golf van de Eurobarometer is de ongerustheid van de Belgen over de werkloosheid (+4%) en de inflatie (+8%) toegenomen. Omgekeerd maken de Belgen zich nu minder zorgen over de economische situatie (-4%), de onveiligheid (-4%) en de pensioenen (-5%). 9

10 Op het niveau van de Europese Unie klagen de Belgen meer over werkloosheidsproblemen (+9%) en inflatie (+7%) dan het gemiddelde van de Europese burgers, maar ze lijken zich minder zorgen te maken over de economische situatie (-5%), de onveiligheid (-4%), het gezondheidssysteem (-9%), het terrorisme (-6%) en het onderwijssysteem (-4%). QA26 Wat zijn volgens u de twee belangrijkste problemen waarmee (ONS LAND) momenteel te kampen heeft? De werkloosheid 50% 59% De prijsverhogingen, de inflatie De economische situatie De onveiligheid De immigratie De belastingen De pensioenen De huisvesting 23% 16% 2 27% 19% 23% 18% 14% 13% 7% 11% 11% 7% 5% Het gezondheidssysteem Milieubescherming Het openbaar vervoer Het terrorisme Het onderwijssysteem 6% 5% 4% 5% 4% 10% 3% 7% 17% Andere 1% WN 1% Defensie, het buitenlands beleid 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België Op gewestelijk niveau is de werkloosheid een groter probleem in Wallonië (64%) dan in Vlaanderen (57%) of in Brussel (56%). Het Brusselse gewest worden dan weer specifiek getroffen door huisvestingsproblemen (25%) en het Vlaamse gewest door immigratieproblemen (2). Algemeen 10

11 stelt men vast dat in een landelijke omgeving de bezorgdheid over de werkloosheid (66%) en de economische situatie (26%) groter is dan in de grote steden (respectievelijk 56% en 14%). De Belgen vinden de toestand van de tewerkstelling (84%) en van de economie (60%) in België dan wel slecht 7, maar ze zijn toch van mening dat de toestand beter is dan het gemiddelde van de landen van de Europese Unie. QD2.1 & QD2.2 Voor elk van de volgende domeinen, zou u zeggen dat de toestand in België beter is of slechter dan het gemiddelde van de landen van de Europese Unie? (% België) De toestand van de Belgische economie 67% 19% 1% De toestand van de tewerkstelling in België 45% 39% 1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Beter Slechter WN Op gewestelijk niveau denken het meest Walen dat de toestand van de tewerkstelling (94%) en de economie (66%) in België slecht is. De Vlamingen beoordelen de toestand van de economie (77%) en de tewerkstelling (56%) in België dan weer als beter dan het gemiddelde van de landen van de Europese Unie. 7 QD1.3. Hoe zou u de huidige toestand in elk van de volgende domeinen beoordelen? De toestand van de tewerkstelling in België. QD1.1. Hoe zou u de huidige toestand in elk van de volgende domeinen beoordelen? De toestand van de Belgische economie. 11

12 3. Verwachtingen van de Belgen voor de komende jaren 3.1. Leven in het algemeen, financiële situatie van het gezin en beroepssituatie Als ze denken aan de nabije toekomst, verwachten de Belgen dat hun leven in het algemeen (56%), hun beroepssituatie (69%) en de financiële situatie van hun gezin (64%) niet zal veranderen. QA.4.1., 4.3. & 4.5. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden : zullen de volgende twaalf maanden beter, minder goed of hetzelfde zijn voor wat betreft? (% België) Uw beroepssituatie 69% 19% 4% 7% De financiële situatie van uw gezin 64% 24% 11% 1% Uw leven in het algemeen 56% 35% 8% 1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Hetzelfde Beter Minder goed WN Ook op middellange termijn denken de Belgen dat hun persoonlijke situatie ongewijzigd zal blijven (47%). Toch zijn de Belgen sinds het najaar van 2004 meer geneigd een verbetering van hun situatie te verwachten tijdens de komende vijf jaar (40%, hetzij +4%). QA6 Verwacht u dat uw persoonlijke situatie in de komende 5 jaar zal verbeteren, ongeveer gelijk zal blijven of zal verslechteren? België (EB 62.0) 50% 36% 1 België 47% 40% 11% 1% EU25 38% 4 14% 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ongeveer gelijk zal blijven Zal verbeteren Zal verslechteren WN 12

13 De Belgen hopen dan te genieten van een betere levenskwaliteit (5) en ze hopen dat de toestand van het milieu (63%) en de toestand van de sociale zekerheid in België (4) beter zullen zijn. QD3.4-6 Zal volgens u de toestand van elk van deze domeinen over vijf jaar beter of slechter zijn dan nu? (% België) De toestand van het milieu in België 63% 21% 14% Uw levenskwaliteit 5 18% 29% 1% De toestand van de sociale zekerheid in België 4 36% 21% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Beter Slechter Hetzelfde WN 3.2. Toestand van de economie en de tewerkstelling De verwachtingen die de Belgen formuleren met betrekking tot de toestand van hun land zijn verschillend op korte en op middellange termijn. De komende twaalf maanden zouden volgens de Belgen minder goed zijn wat de toestand van de tewerkstelling (5) en de toestand van de Belgische economie (46%) betreft 8. Maar de Belgen hopen dat de economische omstandigheden (50%) en de arbeidsmarkt in België (46%) over vijf jaar gunstiger zullen zijn. Algemeen zijn de Belgen minder pessimistisch dan zes maanden geleden over de toestand van hun land (tussen -6% en -10%). Tot slot denkt een meerderheid van de Belgen dat de toestand van de Europese economie de komende jaren zal verbeteren. QD3.1-3 Zal volgens u de toestand van elk van deze domeinen over vijf jaar beter of slechter zijn dan nu? (% België) De toestand van de Europese economie 6 23% 1 3% De toestand van de Belgische economie 50% 33% 14% 3% De toestand van de tewerkstelling in België 46% 4 10% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Beter Slechter Hetzelfde WN 8 QA4.2 Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden: zullen de volgende twaalf maanden beter, minder goed of hetzelfde zijn voor wat betreft de economische situatie in België? QA4.4 Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden: zullen de volgende twaalf maanden beter, minder goed of hetzelfde zijn voor wat betreft de werkgelegenheid in België? 13

14 4. Vertrouwen van de Belgen in de instellingen en de werking van de democratie 4.1. Algemeen overzicht Uit de eerste vragen van de Eurobarometer 63.4 blijkt dat de Belgen zich zorgen maken over de huidige situatie van het land, en meer bepaald over de werkloosheidsproblemen waarmee België geconfronteerd wordt. In de nabije toekomst zijn de Belgen des te minder optimistisch over de oplossing van deze problemen door de nationale politieke instellingen daar ze hier geen vertrouwen in hebben. Volgens de antwoorden op de vragen QA7.1-6 hebben de Belgen immers meer vertrouwen in de internationale instellingen, met name de Verenigde Naties (60%) en de Europese Unie (58%). QA7.1-6 Kan u me voor elk van de volgende instellingen zeggen of u er eerder vertrouwen in hebt, of eerder geen vertrouwen? (% "eerder vertrouwen") De Verenigde Naties De Europese Unie 60% 5 58% 44% Het (NATIONALITEIT) Parlement Justitie, het (NATIONALITEIT) rechtssysteem 35% 49% 48% 50% De (NATIONALITEIT) regering De politieke partijen 31% 30% 19% 44% 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België 14

15 4.2. De nationale instellingen en de werking van de democratie in België De Belgen hebben meer bepaald geen vertrouwen in hun politieke partijen (66%) en hun Regering (53%). Hun meningen over het Belgisch Parlement en het Belgisch rechtssysteem zijn verdeelder. QA7.1-4 Kan u me voor elk van de volgende instellingen zeggen of u er eerder vertrouwen in hebt, of eerder geen vertrouwen? (% België) De politieke partijen 66% 30% 4% De Belgische Federale regering 53% 44% 3% Het Belgisch Parlement 49% 49% Justitie, het Belgische rechtssysteem 49% 48% 3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Eerder geen vertrouwen Eerder vertrouwen WN We stellen evenwel vast dat de Belgische politieke instellingen sinds de vorige golf van de Eurobarometer een deel van het vertrouwen van de Belgische burgers teruggewonnen hebben: +6% voor de Regering, +7% voor de politieke partijen, +9% voor het Parlement en +11% voor het rechtssysteem. Tot slot zijn de meeste Belgen (65%) ondanks hun weinige vertrouwen in hun nationale instellingen tevreden over de werking van de democratie in België 9. QA7.1-6 Kan u me voor elk van de volgende instellingen zeggen of u er eerder vertrouwen in hebt, of eerder geen vertrouwen?(% "eerder vertrouwen") Het Belgisch Parlement Justitie, het Belgische rechtssysteem 39% 49% 46% 48% De Belgische Federale regering 44% 38% De politieke partijen 30% 23% 0% 20% 40% 60% België (EB 62.0) België 9 QA34a Bent u algemeen gesproken... over de wijze waarop de democratie in België functioneert? 15

16 4.3. De Europese instellingen en de werking van de democratie in de Europese Unie De Belgen hebben dan wel meer vertrouwen in de internationale instellingen dan in hun nationale politieke instellingen, maar hun steun ten opzichte van de internationale instellingen is minder groot dan in het najaar van 2004: -5% voor de Europese Unie en - voor de Verenigde Naties. QA7.1-6 Kan u me voor elk van de volgende instellingen zeggen of u er eerder vertrouwen in hebt, of eerder geen vertrouwen? (% "eerder vetrouwen") De Verenigde Naties De Europese Unie 6 60% 63% 58% 0% 20% 40% 60% 80% België België (EB 62.0) Op Europese schaal zijn de Belgen meer geneigd vertrouwen te stellen in de Europese instellingen dan het gemiddelde (van +9 tot 15%). Onder de Europese instellingen zijn de Europese Centrale Bank (68%), de Europese Commissie (67%) en het Europees Parlement (67%) de instellingen die de Belgen het meest steunen. Sinds vorig najaar is het vertrouwen van de Belgen in de Europese Commissie, het Europees Parlement, het Hof van Justitie en de Raad van de Europese Unie met 1 tot 3% afgenomen. QA23.5 En kan u mij voor elk van de volgende instellingen zeggen of u er eerder vertrouwen of eerder geen vertrouwen in heeft? (% "eerder vertrouwen") De Europese Centrale Bank De Europese Commissie Het Europees Parlement Het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen De Raad van de Europese Unie 68% 68% 47% 68% 67% 46% 70% 67% 5 65% 63% 5 59% 57% 4 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België België (EB 62.0) 16

17 Tot slot is 65% van de Belgen tevreden over de werking van de democratie in de Europese Unie. Sinds de vorige golf van de Eurobarometer is deze tevredenheidsindex met 5% gedaald Conclusie De voorbije vijf jaar is de situatie van de Belgen verbeterd (40%) of weinig geëvolueerd (3). De Belgen zijn momenteel eerder tevreden over het leven dat ze leiden (89%) en over hun levenskwaliteit (91%). Over vijf jaar hopen de Belgen te genieten van een nog betere levenskwaliteit (5), en ze verwachten dat hun persoonlijke situatie over vijf jaar niet veranderd (47%) of verbeterd (40%) zal zijn. De grootste bekommernissen van de Belgen zijn de toestand van de tewerkstelling (84%) en de toestand van de economie (64%) in België, die volgens hen slecht is. De Belgen beschouwen de werkloosheid (59%) immers als het grootste probleem waarmee België geconfronteerd wordt, gevolgd door de inflatie (23%) en de economische situatie (2). Sinds het najaar van 2004 maken de Belgen zich meer zorgen over het probleem van de werkloosheid (+4%) en de inflatie (+8%) waarmee België geconfronteerd wordt, maar ze zijn minder ongerust over de economische situatie (-4%) die volgens hen beter is dan het gemiddelde van de landen van de Europese Unie (67%). De verwachtingen van de Belgen omtrent de toestand van de tewerkstelling (5) en de economie (46%) in België, zijn pessimistisch voor de komende twaalf maanden. Op langere termijn hopen de Belgen evenwel dat de toestand van de economie (50%) en de toestand van de tewerkstelling in België (46%) beter zullen zijn. Hoewel ze wantrouwig blijven staan tegenover de nationale instellingen, geven de Belgen toch blijk van een groter vertrouwen dan in het najaar van 2004: +6% voor de Regering, +7% voor de politieke partijen, +9% voor het Parlement en +11% voor het rechtssysteem. De Belgen hebben meer vertrouwen in de internationale organisaties, zoals de Europese Unie (58%). Sinds het najaar van 2004 is het vertrouwen van de Belgen in de Europese Unie evenwel afgenomen (-5%). Onder de Europese instellingen die het meest vertrouwen wekken, vermelden de Belgen de Europese Centrale Bank (68%), de Europese Commissie (67%) en het Europees Parlement (67%). Tot slot zegt 65% van de Belgen - ondanks hun verdeelde houding ten aanzien van de nationale en Europese instellingen tevreden te zijn over de werking van de democratie, zowel in België als in de Europese Unie. 10 QA34b Bent u algemeen gesproken... over de manier waarop de democratie in de Europese Unie functioneert? 17

18 HOOFDSTUK II. DE EUROPESE UNIE IN DE OGEN VAN DE BELGEN 1. Kennis van de Europese Unie, van haar beleid en haar instellingen 1.1. Geraamde kennis en reële kennis Na te hebben gepolst naar het algemeen klimaat van de publieke opinie in het voorjaar van 2005, wil de vragenlijst van de Eurobarometer 63.4 bepalen in welke mate de Belgen de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen kennen. In een eerste fase is het de bedoeling aan de respondenten te vragen om zelf hun kennis te evalueren. Zo ramen de Belgen hun kennis van de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen gemiddeld op 4,5 (op een schaal van 1 «weet er helemaal niks van» tot 10 «weet er veel van»). Deze raming is stabiel gebleven sinds de vorige golf van de Eurobarometer (4,58) en benadert het Europees gemiddelde (4,4). QA18 Kan u mij, aan de hand van deze schaal, zeggen in welke mate u denkt op de hoogte te zijnvan de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen? (1 = "Weet er helemaal niks van"; 10 = "Weet er veel van") 25% 20% 15% 10% 5% 0% 23% 15% 15% 21% 14% 10% 10% 11% 15% 14% 1 9% 10% 8% 5% 1% 4% 1% NSP EU25 België 18

19 Als antwoord op de vragen QA geven de Belgen bovendien aan dat ze vertrouwd zijn met de Europese instellingen, en dan voornamelijk met het Europees Parlement (94%) en de Europese Commissie (89%). QA Heeft u al gehoord van? (% "Ja", België) Het Europees Parlement De Europese Commissie De Europese Centrale Bank Het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen De Raad van de Europese Unie 68% 71% 67% 67% 66% 65% 94% 90% 89% 81% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België In een tweede fase hebben de enquêteurs aan de Belgische respondenten een reeks uitspraken voorgelegd die als waar of onwaar moesten worden aangeduid, om te bepalen hoe het zit met hun reële kennis van de Europese Unie. Na deze test blijkt dat een meerderheid van de Belgen denkt dat de leden van het Europees Parlement rechtstreeks worden verkozen door de burgers van de Europese Unie (61%) en dat de laatste Europese verkiezingen plaatsvonden in 2002 (5). De Belgen hebben echter de uitspraken dat de Europese Unie momenteel bestaat uit vijftien Lidstaten (61%) en dat de Europese Unie haar eigen volkslied heeft (55%) onwaar verklaard. Gemiddeld gaven de Belgische respondenten dus 47% juiste en 43% verkeerde antwoorden. QA Kan u mij, voor elk van de volgende uitspraken over de Europese Unie, zeggen of die volgens u waar of onwaar is? (% België) De leden van het Europees Parlement worden rechtstreeks verkozen door de burgers van de EU De laatste Europese verkiezing was in juni 2002 De Europese Unie heeft haar eigen volkslied De Europese Unie bestaat momenteel uit vijftien lidstaten 35% 33% 5 61% 55% 61% 3 31% 15% 8% 10% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 6% Waar Onwaar WN 19

20 Tot slot hebben de enquêteurs in vraag QA31 samen met de Belgen een bijkomend Europees thema aangesneden, met name het budgettair beleid van de Europese Unie. Volgens de Belgen besteedt de Europese Unie het grootste deel van haar budget aan de betaling van administratieve kosten en kosten voor personeel en gebouwen (39%), aan hulp aan landen buiten de Europese Unie (20%) en aan het gemeenschappelijk landbouwbeleid (20%). QA31 Aan welk van de volgende domeinen besteedt de Europese Unie het grootste deel van haar budget, volgens u? (% België) 8% 6% 3% 3% 1% 39% 20% 20% Administratieve kosten en kosten voor personeel, gebouwen Landbouw De buitenlandse politiek en hulp aan landen buiten de Europese Unie Werkgelegenheid en sociale aangelegenheden Wetenschappelijk onderzoek Regionale hulp WN Andere 20

21 1.2. Informatiebronnen over de Europese Unie Volgens hun antwoorden op vraag QA19 informeren de Belgen zich voornamelijk over de Europese Unie door naar televisie te kijken (7), door dagbladen te lezen (44%) of door te luisteren naar de radio (35%). Ze gebruiken ook steeds meer het Internet (30%) om informatie in te winnen over de Europese Unie. 96% van de Belgen zegt er bovendien voorstander van te zijn dat op school aan de kinderen wordt aangeleerd hoe de instellingen van de Europese Unie werken 11. Slechts 7% van de Belgen zegt geen belangstelling te hebben voor informatie over de Europese Unie. QA19 Wanneer u informatie wenst over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen, welke van de volgende informatiebronnen gebruikt u dan? En welke nog? Televisie Dagbladen, kranten Radio Het internet Praat erover met gezinsleden, vrienden, collega s Andere bladen, magazines Boeken, brochures, informatiefolders Zoekt nooit dergelijke inlichtingen, geen interesse Vergaderingen, meetings Andere 25% 26% 23% 20% 16% 17% 18% 15% 13% 5% 7% 10% 4% 3% 4% 1% 1% 44% 43% 39% 35% 3 28% 30% 2 53% 75% 7 70% Telefoon 1% 1% WN 1% 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België België (EB 62.0) 11 QA28.7 Wat is uw mening over elk van de volgende uitspraken? Kan u me telkens zeggen of u voor of tegen bent? Kinderen aanleren, op school, hoe de instellingen van de Europese Unie werken 21

22 Als ze specifieke informatie zoeken, bijvoorbeeld over de Europese Grondwet, dan vertrouwen de Belgen meer op de journalisten (23%) dan op de politieke instellingen, zoals de Europese Commissie (15%) en het Europees Parlement (13%), of ook de Belgische regering (13%). QC6 Wie vertrouwt u het meest om u te informeren over de Europese Grondwet? Journalisten De Europese Commissie De (NATIONALITEIT) Regering Het Europees Parlement Uw familie, uw vrienden Vakbonden De plaatselijke raadsleden De (NATIONALITEIT) politieke partijen WN Consumentenorganisaties Andere De (NATIONALITEIT) religieuze, kerkelijke instellingen 5% 5% 5% 4% 4% 4% 5% 3% 4% 1% 1% 15% 8% 13% 16% 13% 11% 9% % 2 0% 10% 20% 30% EU25 België 22

23 1.3. De plaats van de Europese Unie in de media Algemeen volgen de Belgen toegewijd de informatieve uitzendingen op televisie (65%) en op de radio (55%). 35% van de Belgen leest ook alle dagen het nieuws in de dagbladen. QA Hoe vaak... bij benadering? (% België) Bekijkt u nieuwsuitzendingen op televisie 65% 28% 7% Luistert u naar de nieuwsuitzendingen op de radio 55% 17% 28% Leest u het nieuws in de dagbladen 35% 25% 40% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Elke dag "Meerdere keren per week" + "Een of twee keer per week" "Minder vaak" + "Nooit" De Belgen vinden dat de Belgische pers (64%), televisie (55%) en radio (50%) voldoende spreken over de Europese Unie. Maar 21 tot 38% van de Belgen betreurt het dat deze media niet vaker ingaan op de Europese actualiteit. QA20a.1-3 Denkt u over het algemeen dat de Belgische... te veel, voldoende of te weinig spreekt over de Europese Unie? (% België) Pers 64% 21% 4% 11% Televisie 55% 38% 5% Radio 50% 34% 14% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voldoende Te weinig Te veel WN 23

24 Volgens de Belgen spreken de nationale media objectief over de Europese Unie. QA20b.1-3 En denkt u dat de Belgische... te positief, objectief of te negatief spreekt over de Europese Unie? (% België) Televisie 64% 21% 9% 5% Pers 6 16% 9% 13% Radio 6 16% 6% 16% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Objectief Te positief Te negatief WN 24

25 2. Imago van de Europese Unie bij de Belgen 2.1. Wat de Europese Unie vertegenwoordigt voor de Belgen Algemeen roept de Europese Unie een positief imago op bij de Belgen (56%). 12 Voor hen vertegenwoordigt de Europese Unie in de eerste plaats de vrijheid om te reizen, te studeren en te werken overal in de Europese Unie (58%), maar ook de euro (57%), vrede (4), een belangrijkere stem op wereldniveau (36%), culturele verscheidenheid (3), economische welvaart (30%) en democratie (29%). QA12 Wat betekent de Europese Unie voor u persoonlijk? Vrijheid om te reizen, te studeren en te werken overal in de Europese Unie De Euro Vrede Een belangrijkere stem op wereldniveau Culturele verscheidenheid Economische welvaart Democratie Niet genoeg controles aan de buitenlandse grenzen Meer criminaliteit Geldverspilling Werkloosheid Bureaucratie Sociale bescherming Verlies van onze culturele identiteit Andere WN 1% 37% 4 37% 36% 29% 3 29% 30% 21% 29% 24% 26% 19 % 25% 17% 25% 2 24% 19 % 19 % 21% 15% 1 11% 13% 3% 58% 5 57% 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België 12 QA10 Heeft de Europese Unie in uw ogen in het algemeen een... imago? 25

26 Sinds het najaar van 2004 is het percentage Belgen dat een positief beeld heeft van de Europese Unie met 3% gedaald. Voor de Belgen vertegenwoordigt de Europese Unie nu in mindere mate de euro (-9%), culturele verscheidenheid (-6%), vrijheid om te reizen, te studeren en te werken overal in de Europese Unie (-5%), democratie (-5%), een belangrijkere stem op wereldniveau (-4%), sociale bescherming (-4%), economische welvaart (-) en vrede (-). QA12 Wat betekent de Europese Unie voor u persoonlijk? Vrijheid om te reizen, te studeren en te werken overal in de Europese Unie De Euro Vrede Een belangrijkere stem op wereldniveau Culturele verscheidenheid Economische welvaart Democratie Niet genoeg controles aan de buitenlandse grenzen Meer criminaliteit Geldverspilling Werkloosheid Bureaucratie Sociale bescherming Verlies van onze culturele identiteit Andere WN 4 44% 36% 40% 3 38% 30% 3 29% 34% 26% 28% 25% 23% 25% 25% 24% 24% 19 % 19 % 15% 19 % 11% 10% 1% 1% 58% 63% 57% 66% 0% 20% 40% 60% 80% België (EB 62.0) België 26

27 2.2. De gevoelens die de Europese Unie oproept bij de Belgen De Europese Unie geeft de Belgen in de eerste plaats een gevoel van hoop (47%) en vertrouwen (3), maar ook van ongerustheid (2). Sinds de vorige golf van de Eurobarometer hebben de Belgen minder vertrouwen in (-5%) en zijn ze ongeruster (+7%) over de Europese Unie. QA13 Geeft de Europese Unie u een gevoel van? Hoop 49% 47% 44% Vertrouwen Ongerustheid Onverschilligheid Wantrouwen Enthousiasme Verwerping WN 11% 10% 7% 6% 1% 1% 3% 15% 2 20% 19% 20% 18% 1 15% 19% 2 37% 3 0% 20% 40% 60% EU25 België België (EB62.0) De gehechtheid van de Belgen aan Europa is de voorbije zes maanden afgenomen (-), ook al blijft ze sterker dan het Europees gemiddelde. De Belgen voelen zich in de eerste plaats gehecht aan hun streek (84%), aan hun land (80%), aan hun stad of dorp (79%). 27

28 QA Kan u mij zeggen hoe sterk u zich gehecht voelt aan? (% "gehecht") Europa Uw stad of dorp (ONS LAND) Uw streek 100% 80% 60% 40% 20% 0% 7 79% 80% 84% 74% 8 83% 86% 87% 91% 87% 66% België België (EB 62.0) EU Voordeel van het feit dat België tot de Europese Unie behoort De Belgen vinden het feit dat België tot de Europese Unie behoort een goede zaak (67%) en ze vinden dat België hieruit voordelen heeft gehaald (69%) 13. Ze hebben meer bepaald het gevoel dat België economisch (54%) en politiek (38%) stabieler is omdat het land lid is van de Europese Unie. Tot slot voelt 49% van de respondenten zich hierdoor veiliger. We wijzen er evenwel op dat de Belgen nu minder overtuigd lijken van de voordelen van het lidmaatschap van de Europese Unie dan zes maanden geleden (tussen -3 en -5%). QA14a.1-3 Gaat u eerder akkoord of eerder niet akkoord met de volgende uitspraken? Ik heb het gevoel dat we economisch stabieler zijn omdat (ONS LAND) lid is van de Europese Unie Ik voel me veiliger omdat (ONS LAND) lid is van de Europese Unie Ik heb het gevoel dat we politiek stabieler zijn omdat (ONS LAND) lid is van de Europese Unie 57% 54% 44% 53% 49% 51% 43% 38% 4 0% 20% 40% 60% EU25 België België (EB62.0) 13 QA8a Denkt u algemeen gesproken dat het feit dat België deel uitmaakt van de Europese Unie? QA9a Alles welbeschouwd, denkt u dat België wel of geen voordelen gehaald heeft uit zijn lidmaatschap van de Europese Unie? 28

29 3. Perceptie van de rollen die de Europese Unie speelt 3.1. Rol van de Europese Unie in het dagelijks leven van de Belgen Volgens de Belgen speelt de Europese Unie een positieve rol in België op het vlak van milieubescherming (65%), de strijd tegen het terrorisme (63%), defensie en buitenlands beleid (6). Volgens de Belgen heeft de Europese Unie echter een negatieve invloed op de inflatie (57%), de belastingen (45%), de strijd tegen de werkloosheid (45%) en de immigratie (44%). QA En denkt u dat de Europese Unie voor elk van de volgende zaken in België een positieve of een negatieve rol speelt of geen van beide? (% België) Milieubescherming 65% 11% 2 De strijd tegen het terrorisme 63% 17 % 18 % Defensie en het buitenlandse beleid 6 11% 23% 3% De economische situatie 49% 28% 21% De strijd tegen de onveiligheid 44% 16% 38% 1% Het onderwijssysteem 4 17% 39% Het gezondheidssysteem 35% 2 41% 3% De immigratie 33% 44% 21% Het openbaar vervoer 29% 1 58% De strijd tegen de werkloosheid 27% 45% 28% 1% De prijsverhogingen, de inflatie 23% 57% 19% 1% De huisvesting 21% 28% 50% De belastingen 17% 45% 37% De pensioenen 16% 3 47% 4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Een positieve rol Een negatieve rol Geen van beide WN 51% van de Belgen verwacht dat de Europese Unie over vijf jaar dezelfde rol zal spelen in hun dagelijks leven. 48% van de Belgen zou graag hebben dat deze rol groter wordt QA15a Zal de Europese Unie volgens u over 5 jaar een... rol spelen in uw dagelijks leven? QA15b En wenst u dat de Europese Unie over 5 jaar een... rol zal spelen in uw dagelijks leven? 29

30 3.2. Rol van de Europese Unie op internationaal vlak Op internationaal vlak vinden de Belgen dat de Europese Unie een positieve rol speelt voor de bevordering van de vrede (75%), de bescherming van het milieu (7), de strijd tegen het terrorisme (65%), de groei van de wereldeconomie (59%) en de strijd tegen de armoede (59%). Omgekeerd menen de Belgen dat de Verenigde Staten een negatieve rol spelen op deze vlakken. QA33 a.1-5&33 b.1-5 Spelen de Verenigde Staten/ Speelt de Europese Unie in uw ogen eerder een positieve rol, eerder een negatieve rol of geen van beide wat betreft? (% België) EUROPESE UNIE Vrede in de wereld 75% 19% 6% 1% Milieubescherming 7 18% 9% 1% De strijd tegen het terrorisme 65% 24% 9% De groei van de wereldeconomie 59% 26% 13% De strijd tegen de armoede in de wereld 59% 25% 15% 1% VERENIGDE STATEN Vrede in de wereld 20% 16% 64% 1% Milieubescherming 11% 14% 73% De strijd tegen het terrorisme 39% 14% 45% De groei van de wereldeconomie 3 19% 47% De strijd tegen de armoede in de wereld 1 19% 68% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Positief Geen van beide Negatief WN 30

31 Volgens de Belgen (7) zou de Europese Unie nu internationaal actiever zijn dan vijf jaar geleden 15, meer bepaald wat de bevordering van de vrede in de wereld (+10%) en de bescherming van het milieu (+7%) betreft. De rol van de Verenigde Staten zou dan weer versterkt zijn op het vlak van de strijd tegen het terrorisme (+8%). QA33 a.1-5&33 b.1-5 Spelen de Verenigde Staten/ Speelt de Europese Unie in uw ogen eerder een positieve rol, eerder een negatieve rol of geen van beide wat betreft? (% "positief") EUROPESE UNIE Vrede in de wereld Milieubescherming De strijd tegen het terrorisme De groei van de wereldeconomie De strijd tegen de armoede in de wereld 75% 65% 63% 7 65% 6 65% 61% 60% 59% 59% 50% 59% 57% 49% VERENIGDE STATEN Vrede in de wereld Milieubescherming De strijd tegen het terrorisme De groei van de wereldeconomie De strijd tegen de armoede in de wereld 20% 18% 25% 11% 1 18% 39% 31% 43% % 1 14% 20% 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België (EB 62.0) België 15 QA33c Zou u, algemeen gesproken, zeggen dat de internationale rol van de Europese Unie, in vergelijking met 5 jaar geleden... geworden is? 31

32 3.3. Belang van de Europese instellingen in het leven van de Europese Unie De Belgen vinden dat de Europese instellingen, en dan voornamelijk het Europees Parlement (84%) en de Europese Commissie (84%), een belangrijke rol spelen in het leven van de Europese Unie. QA En kan u mij, voor elk van deze Europese instellingen, zeggen of ze, volgens u, een belangrijke of een onbelangrijke rol speelt in het leven van de Europese Unie? (% "belangrijk", België) Het Europees Parlement De Europese Commissie De Europese Centrale Bank Het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen De Raad van de Europese Unie 84% 77% 84% 7 80% 71% 7 67% 69% 61% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België In vergelijking met de resultaten van de vorige golf van de Eurobarometer kennen de Belgen nu een minder grote rol toe aan de Raad van de Europese Unie (-7%), aan het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen (-6%), aan de Europese Commissie (-4%) en aan het Europees Parlement (-3%). QA En kan u mij, voor elk van deze Europese instellingen, zeggen of ze, volgens u, een belangrijke of een onbelangrijke rol speelt in het leven van de Europese Unie? (% "belangrijk") Het Europees Parlement De Europese Commissie De Europese Centrale Bank Het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen De Raad van de Europese Unie 87% 84% 88% 84% 80% 80% 78% 7 76% 69% 0% 20% 40% 60% 80% 100% België België (EB 62.0) 32

33 4. Conclusie De Belgen menen over een matige kennis van de Europese Unie en haar beleid te beschikken, en ze zeggen vertrouwd te zijn met de Europese instellingen, en dan vooral met het Europees Parlement (94%) en de Europese Commissie (89%). Als de Belgen informatie willen over de Europese Unie, dan kijken ze naar televisie (7), lezen ze dagbladen (44%) of luisteren ze naar de radio (35%). De Belgische media zouden voldoende en op objectieve wijze praten over de Europese Unie. De Europese Unie roept een positief imago op bij een meerderheid van de Belgen (56%). Voor hen vertegenwoordigt de Europese Unie in de eerste plaats de vrijheid om te reizen, te studeren en te werken overal in de Europese Unie (58%), maar ook de euro (57%), vrede (4), een belangrijkere stem op wereldniveau (36%), culturele verscheidenheid (3), economische welvaart (30%) en democratie (29%). Sinds het najaar van 2004 is het percentage Belgen bij wie de Europese Unie een positief imago oproept met 3% gedaald. De gevoelens die de Europese Unie oproept bij de Belgen, zijn in de eerste plaats hoop (47%) en vertrouwen (3), maar ook ongerustheid (2). In het voorjaar van 2005 hebben de Belgen minder vertrouwen in de Europese Unie (-5%) en zijn ze ongeruster over de Europese Unie (+7%) dan zes maanden eerder. De meeste Belgen zijn ervan overtuigd dat het feit dat België lid is van de Europese Unie een goede zaak is (67%) en dat België hieruit voordelen heeft gehaald (69%). De Belgen hebben het gevoel dat België economisch (54%) en politiek (38%) stabieler is omdat het land lid is van de Europese Unie. Bovendien zou de Europese Unie in België een positieve rol spelen op het vlak van de milieubescherming (65%), de strijd tegen het terrorisme (63%), de defensie en het buitenlands beleid (6). Toch lijken de Belgen minder overtuigd van de voordelen van het lidmaatschap van de Europese Unie dan tijdens de vorige golf van de Eurobarometer (tussen -3 en -5%). Volgens de Belgen (7) zou de Europese Unie momenteel actiever zijn op internationaal vlak dan vijf jaar geleden, meer bepaald wat de bevordering van de vrede in de wereld (+10%) en de milieubescherming (+7%) betreft. De rol van de Verenigde Staten zou dan weer voornamelijk versterkt zijn op het vlak van de strijd tegen het terrorisme (+8%). 33

34 HOOFDSTUK III. DE BELGEN TEN OPZICHTE VAN HET EUROPEES INTEGRATIEPROCES 1. Verlangens en angsten met betrekking tot de opbouw van Europa In de eerste twee hoofdstukken is gebleken dat de vertrouwensrelatie tussen de Belgen en de Europese Unie de laatste zes maanden ietwat afgezwakt is. Als we de Belgen algemeen ondervragen over hun bezorgdheden voor de toekomst, dan zeggen ze meer bepaald bang te zijn voor een transfer van werkgelegenheid naar andere Lidstaten waar men goedkoper produceert (87%). Vervolgens vermelden ze: meer moeilijkheden voor de landbouwers (76%); een stijging van de bijdrage aan het Europees budget (65%); een toename van de drugshandel en de internationale georganiseerde misdaad (61%); een verlies van sociale voordelen (54%); een machtsverlies voor de kleinste Lidstaten (5) en een economische crisis (51%). QA Hier is een lijst van dingen waarvan sommige mensen zeggen dat ze daarvoor bang zijn. Kanu mij, voor elk van deze dingen, zeggen of u er persoonlijk bang voor bent of niet? (% "momenteel bang voor") Een transfer van werkgelegenheid naar andere lidstaten waar men goedkoper produceert Meer moeilijkheden voor (NATIONALITEIT) landbouwers Dat ons land meer en meer zal betalen aan de Europese Unie Een toename van de drugshandel en de internationale georganiseerde misdaad Het verlies van sociale voordelen Machtsverlies voor de kleinste lidstaten Een economische crisis Dat onze taal minder en minder zal worden gebruikt Het verlies van onze nationale identiteit en cultuur 87% 83% 73% 76% 77% 6 65% 67% 6 61% 70% 60% 54% 57% 50% 5 53% 43% 51% 58% 48% 37% 41% 36% 3 35% 37% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België (EB 62.0) België 34

35 Ondanks hun angsten willen de Belgen dat de Europese Unie in de toekomst een grotere rol (48%) of dezelfde rol (36%) speelt in hun dagelijks leven. QA15b En wenst u dat de Europese Unie over 5 jaar een... rol zal spelen in uw dagelijks leven? EU25 49% 29% 14% 7% België (EB 62.0) 48% 40% 10% België 48% 36% 1 3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Belangrijkere Dezelfde rol Minder belangrijke WN 35

36 2. Houdingen van de Belgen ten opzichte van een nieuwe uitbreiding 2.1. Algemene houding De houding van de Belgen ten opzichte van een nieuwe uitbreiding is verdeeld: 50% van de Belgen is voorstander van de uitbreiding van de Europese Unie met andere landen in de komende jaren, en 47% is tegenstander. België behoort tot de tien Lidstaten waar de tegenstand tegen een nieuwe uitbreiding het grootst is. QA28.4 Kan u me zeggen of u voor of tegen de uitbreiding van de Europese Unie met andere landen in de komende jaren bent? EU25 50% 38% 1 Slovenië Polen Slovakije Cyprus Litouwen Republiek Tsjechië Hongarije Letland Malta Griekenland Italië Estland Portugal Spanje Ierland Zweden * België Denemarken Verenigd Koninkrijk Nederland Finland Luxemburg Duitsland Frankrijk Oostenrijk 33% 33% 3 31% 79% 76% 73% 70% 69% 66% 66% 64% 63% 60% 59% 56% 56% 56% 5 51% 50% 48% 48% 45% 45% 1 17% 16% 10% 23% 20% 21% 19% 3 24% 28% 24% 21% 26% 38% 47% 43% 39% 49% 51% 60% 61% 58% 58% 15% 6% 1 10% 14% 21% 11% 15% 15% 18% 8% 17% 16% 20% 23% 23% 11% 4% 9% 13% 6% 4% 7% 6% 10% 11% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN De houding van de Belgen is coherent gebleven sinds het najaar van 2004: 50% was toen voor en 45% was toen tegen een nieuwe uitbreiding. 36

37 Zo is meer bepaald 44% van de Belgen van mening dat de Europese Unie enkel bepaalde landen zou mogen laten toetreden die dit wensen. 37% vindt dat de Europese Unie niet uitgebreid mag worden. Slechts 17% van de Belgen vindt dat de Europese Unie uitgebreid zou moeten worden naar alle landen die er deel willen van uitmaken. QB1 Welke van deze drie opties verkiest u voor de onmiddellijke toekomst van de Europese Unie. (% België) 17% 37% 44% De Europese Unie zou zich enkel moeten uitbreiden naar bepaalde landen die er deel van willen uitmaken De Europese Unie zou zich niet moeten uitbreiden De Europese Unie zou zich moeten uitbreiden naar alle landen die er deel van willen uitmaken Geen van deze 37

38 2.2. Opinies met betrekking tot de aansluiting van Turkije bij de Europese Unie Als men vraagt hoe ze tegenover de eventuele toetreding van een reeks landen tot de Europese Unie staan, dan zeggen de Belgen dat ze voorstander zijn van de toetreding van Noorwegen (86%), Zwitserland (86%) en IJsland (79%). De Belgen zijn verdeelder met betrekking tot Kroatië, Bulgarije, de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië, Roemenië, Oekraïne, Servië en Montenegro. Tot slot zijn de Belgen er tegenstander van dat Albanië (63%) of Turkije (61%) in de toekomst deel zouden uitmaken van de Europese Unie. QB Zou u, voor elk van de volgende landen, er voor- of tegenstander van zijn dat ze in de toekomst deel zouden uitmaken van de Europese Unie? (% België) Noorwegen 86% 13% 1% Zwitserland 86% 1 IJsland 79% 18% 3% Kroatië 55% 4 3% Bulgarije 54% 43% 3% De Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië 49% 46% 5% Roemenië 48% 49% 3% Bosnië-Herzegovina 47% 48% 5% Oekraïne 46% 50% 4% Servië en Montenegro 46% 50% 4% Turkije 36% 61% 3% Albanië 33% 63% 4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 38

39 De Belgen vrezen dat de toetreding van Turkije de immigratie naar de meer ontwikkelde landen van de Europese Unie zal bevorderen (70%). Ze vinden bovendien dat de culturele verschillen tussen Turkije en de Lidstaten van de Europese Unie te groot zijn om deze toelating mogelijk te maken (59%). Tot slot is 95% van de Belgen van mening dat Turkije om over een tiental jaar te kunnen toetreden tot de Europese Unie, de mensenrechten systematisch zal moeten respecteren en haar economisch peil aanzienlijk zal moeten verbeteren. QB3.1-9 Kan u mij voor elk van de volgende uitspraken zeggen of u... gaat? (% België) Om binnen een tiental jaar te kunnen toetreden tot de Europese Unie zal Turkije de mensenrechten systematisch moeten respecteren 95% 3% Om binnen een tiental jaar te kunnen toetreden tot de Europese Unie zal Turkije haar economisch peil op aanzienlijke manier verbeterd moeten hebben De toetreding van Turkije zou het risico inhouden dat de immigratie naar de meer ontwikkelde landen van de Europese Unie wordt bevorderd 70% 88% 26% 10% 4% Turkije hoort gedeeltelijk bij Europa door haar geografische ligging 60% 35% 5% De culturele verschillen tussen Turkije en de lidstaten van de Europese Unie zijn te groot om deze toetreding toe te laten 59% 40% 1% De toetreding van Turkije tot de Europese Unie zou het wederzijdse begrip tussen de Europese waarden en de Moslimwaarden bevorderen 40% 57% 3% Turkije hoort gedeeltelijk bij Europa door haar geschiedenis 39% 53% 8% De toetreding van Turkije tot de Europese Unie zou de veiligheid in de regio versterken 33% 6 5% De toetreding van Turkije zou de verjonging van de ouder wordende Europese bevolking bevorderen 28% 65% 7% 0% 20% 40% 60% 80% 100% "Helemaal akkoord" + "Eerder akkoord" "Eerder niet akkoord" + "Helemaal niet akkoord" WN 39

40 3. De Belgen en de euro België (84%) staat op de derde plaats, na Luxemburg en Ierland, in de lijst van landen die de Europese monetaire eenheid en de eenheidsmunt het sterkst steunen. In vergelijking met vorig najaar is de steun van de Belgen voor de euro evenwel afgenomen (-5%). QA28.1 Kan u me zeggen of u voor of tegen een Europese monetaire eenheid met een eenheidsmunt, de euro bent? EU25 59% 35% 6% Luxemburg 87% 1 1% Ierland 86% 11% 3% * België 84% 16% 1% Slovenië 83% 14% 3% Finland 77% 2 1% Frankrijk 76% 21% 3% Slovakije 7 23% 5% Nederland 71% 27% 1% Italië 67% 26% 7% Oostenrijk 65% 30% 5% Portugal 65% 27% 8% Hongarije 64% 25% 1 Republiek Tsjechië 63% 31% 7% Litouwen 60% 26% 14% Duitsland 59% 38% Estland 59% 35% 6% Spanje Letland 58% 57% % 11% Polen 56% 34% 10% Cyprus 53% 41% 6% Denemarken 50% 45% 5% Malta 50% 40% 10% Griekenland 49% 49% Zweden 48% 48% 5% Verenigd Koninkrijk 28% 64% 8% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 40

41 4. Reacties veroorzaakt door de Europese Grondwet De steun van de Belgen voor de Europese Grondwet (76%) is gedaald ten opzichte van het najaar van 2004 (-5%) maar overtreft nog altijd het Europees gemiddelde (61%). QA28.5 Kan u me zeggen of u voor of tegen een grondwet voor de Europese Unie bent? EU25 61% 23% 16% Hongarije Slovenië * België Italië Cyprus Duitsland Litouwen Spanje Luxemburg Polen Slovakije Griekenland Frankrijk Portugal Letland Ierland Nederland Estland Malta Finland Oostenrijk Republiek Tsjechië Verenigd Koninkrijk Denemarken Zweden 78% 76% 76% 74% 73% 68% 64% 63% 63% 61% 60% 60% 60% 59% 56% 54% 53% 5 50% 47% 47% 44% 43% 4 38% 7% 15% 10% 14% 18% 6% 11% 14% 1 14% 21% 11% 9% 26% 16% 21% 20% 16% 17% 21% 18% 21% 27% 13% 28% 11% 1 29% 13% 3 15% 31% 38% 8% 1 36% 20% 30% 41% 1 34% 20% 3 25% 36% 21% 37% 20% 35% 27% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 41

42 4.1. Kennis en begrip van de Europese Grondwet Volgens hun antwoorden op vraag QC1 heeft 74% van de Belgen gehoord van de Europese Grondwet, maar weten ze maar weinig over de inhoud ervan. 17% heeft er nog nooit van gehoord. Slechts 9% van de Belgen heeft gehoord van de Europese Grondwet en weet globaal wat erin staat. 16 Van de Belgen die gehoord hebben van de Europese Grondwet, zegt 71% voorstander te zijn 17. Mochten alle Lidstaten het Verdrag aannemen, dan zou de werking van de Europese Unie volgens de Belgen doeltreffender (79%), democratischer (78%) en transparanter (68%) worden. QC8.1-3 Indien alle Lidstaten het Verdrag aannemen dat een Grondwet voor Europa opricht dan zal dat de werking van de Europese Unie... maken. Efficiënter Democratischer 63% 64% 79% 77% Transparanter 56% 68% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België De Belgen zijn ook van mening dat indien alle Lidstaten het Verdrag aannemen, de Europese Unie sterker zou zijn in de wereld (85%), economisch competitiever zou zijn (76%) en meer sociaaldenkend zou zijn (67%). C9.1-3 Indien alle Lidstaten het Verdrag aannemen dat een Grondwet voor Europa opricht dan zal dat de werking van de Europese Unie... maken. Sterker in de wereld 71% 85% Economisch competitiever 63% 76% Meer sociaal-denkend 53% 67% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België 16 QC1 Heeft u persoonlijk gehoord over de Europese Grondwet? Ja, en globaal gezien kent u de inhoud ervan/ Ja, maar u weet heel weinig over de inhoud ervan/ Nee 17 QC2 Op basis van wat u ervan weet, zou u zeggen dat u... de Europese Grondwet bent? 42

43 Volgens de Belgen voorziet de Europese Grondwet de invoering van een functie van Minister van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie (61%), maar geen verkiezing van een Voorzitter van de Europese Raad door de Europese burgers (54%). De Grondwet zou niet resulteren in het verdwijnen van het nationaal burgerschap (79%). De Belgen zijn onzekerder over de mogelijke uittreding van een Lidstaat uit de Europese Unie, over de invoering van een Europese wet en over de invoering van een directe Europese belasting. Gemiddeld geven de Belgen een groter aantal goede antwoorden (55%) dan het Europees gemiddelde (44%) op vragen over de inhoud van de Europese Grondwet. 18 QC5.1-6 Kan u mij zeggen, voor elk van de volgende uitspraken, of deze volgens u waar of onwaar is. Het is voorzien in de Europese Grondwet dat...? (% België) De functie van een Minister van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie zal worden gecreëerd 61% 19% 20% Een lidstaat uit de Europese Unie kan treden als die staat dat wil 45% 40% 15% Tenminste een miljoen burgers van de Europese Unie de invoering van een Europese wet kunnen aanvragen De Voorzitter van de Europese Raad rechtstreeks verkozen wordt door de Europese burgers 4 30% 34% 54% 24% 16% Een directe Europese belasting zal worden ingevoerd 29% 49% 2 Het nationaal burgerschap zal verdwijnen 13% 79% 8% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Waar Onwaar WN 4.2. Argumenten voor en tegen van de Belgen 18 QC5 Kan u mij zeggen, voor elk van de volgende uitspraken, of deze volgens u waar of onwaar is. Het is voorzien in de Europese Grondwet dat... 43

44 De Belgen steunen de Europese Grondwet vooral omdat dit volgens hen onmisbaar is voor de verdere opbouw van Europa (4) en om de integratie van de nieuwe Lidstaten te begeleiden (23%). De Europese Grondwet zou bovendien een eerste stap moeten zijn naar een politieke eenwording van Europa (20%) en zou de positie van de Europese Unie tegenover de Verenigde Staten moeten versterken (36%). Als andere positieve gevolgen van de Grondwet vermelden de Belgen ook een beter overleg met de burgers (24%) en de basis voor een sociaal Europa (24%). Tot slot denken de Belgen dat de Grondwet het gevoel van een Europese identiteit zal versterken (30%) en de creatie van een echt Europees burgerschap zal mogelijk maken (2). QC3 Welke zijn alle redenen waarom u voor de Europese Grondwet bent? (QC2 "voor", % België) Onmisbaar voor de voortzetting van de bouw van Europa Versterkt de Europese Unie tegenover de Verenigde Staten Onmisbaar voor de vlotte werking van de Europese instellingen Het versterkt het gevoel van een Europese identiteit Het versterkt de democratie in Europa, het raadpleegt burgers Eerste stappen naar, Symbool van een sociaal Europa Onmisbaar om de integratie van nieuwe lidstaten van de Europese Unie te begeleiden Het creëert een echt Europees burgerschap Eerste stappen naar, Symbool van een politieke eenwording van Europa Ik ben altijd voorstander geweest van het Europa in opbouw Ik zie niet in wat er negatief is in deze tekst Andere Het steunt de nationale regering, bepaalde politieke partijen WN 4 36% 36% 2 36% 30% 30% 23% 24% 20% 24% 16% 23% 18% 2 14% 21% 20% 20% 14% 11% 10% 9% 11% 6% 4% 8% 0% 20% 40% 60% EU25 België 44

45 De belangrijkste reden waarom de Belgen tegen de Europese Grondwet zijn, is het gebrek aan informatie (37%). De tweede reden die de Belgen opgeven is het feit dat ze niet willen dat Turkije opgenomen wordt in de Europese Unie (24%). Bovendien zou de Grondwet niet voldoende sociaal zijn (21%) en te liberaal zijn op economisch vlak (13%). Verder vrezen de Belgen dat de Grondwet zal leiden tot het verlies van nationale soevereiniteit (20%). Tot slot zou de Grondwet algemeen te complex (24%) en te juridisch (14%) zijn. QC4 Welke zijn alle redenen waarom u tegen de Europese Grondwet bent? (QC2 "tegen", % België) Gebrek aan informatie Wil Turkije niet in de Europese Unie, is tegenstander van verdere uitbreiding Te ingewikkeld Ik zie niet in wat er positief is aan deze Grondwet Niet voldoende sociaal Europa Verlies van nationale soevereiniteit De Grondwet gaat te ver, het gaat te snel Andere Te technocratisch, juridisch, te veel regelgeving De Grondwet is te liberaal op economisch vlak Niet democratisch genoeg Geen verwijzing naar de Christelijke wortels van Europa De Grondwet gaat niet ver genoeg WN Is tegen de nationale regering, tegen bepaalde politieke partijen 37% 28% 24% 15% 24% 18% 2 20% 21% 15% 20% 3 17% 14% 16% 17% 14% 14% 13% 9% 10% 11% 6% 6% 3% 3% 5% 6% 0% 20% 40% EU25 België 45

46 5. Standpunten met betrekking tot de ontwikkeling van het buitenlands beleid en het veiligheidsen defensiebeleid 5.1. Europees veiligheids- en defensiebeleid De Belgen (89%) zijn voorstander van het idee van een gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de Lidstaten van de Europese Unie. QA28.3 Kan u me zeggen of u voor of tegen een gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de lidstaten van de Europese Unie bent? EU25 77% 14% 9% Cyprus Slovenië * België Estland Luxemburg Polen Republiek Tsjechië Duitsland Slovakije Letland Hongarije Nederland Frankrijk Griekenland Italië Litouwen Portugal Spanje Denemarken Finland Oostenrijk Malta Verenigd Koninkrijk Ierland Zweden 94% 90% 89% 87% 87% 86% 86% 85% 85% 85% 83% 81% 81% 80% 78% 76% 71% 70% 67% 63% 61% 61% 59% 58% 58% 10% 6% 11% 13% 27% 33% 29% 15% 27% 23% 36% 4% 3% 5% 5% 10% 5% 9% 9% 4% 6% 9% 10% 10% 5% 9% 16% 1 15% 8% 5% 5% 6% 10% 8% 3% 7% 5% 1 18% 17% 17% 7% 5% 11% 24% 14% 19% 6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 46

47 5.2. Gemeenschappelijk buitenlands beleid De Belgen (75%) zijn ook voorstander van een gemeenschappelijk buitenlands beleid. Sinds vorig najaar is de steun van de Belgen voor een gemeenschappelijk buitenlands beleid afgenomen (-7%), maar dit blijft hoger dan het Europees gemiddelde. QA28.2 Kan u me zeggen of u voor of tegen een gemeenschappelijke buitenlandse politiek van de lidstaten van de Europese Unie t.o.v. andere landen bent? EU25 67% 21% 11% Cyprus Slovenië Duitsland Polen Griekenland * België Italië Luxemburg Letland Hongarije Slovakije Estland Spanje Litouwen Nederland Frankrijk Republiek Tsjechië Oostenrijk Portugal Ierland Finland Denemarken Malta Zweden Verenigd Koninkrijk 88% 84% 78% 78% 76% 75% 74% 73% 73% 73% 7 71% 69% 68% 66% 65% 65% % 58% 55% 51% 46% 44% 26% 38% 6% 6% 10% 6% 17% 5% 11% 11% 18% 5% 2 4% 13% 13% 19% 8% 1 15% 17% 10% 20% 8% 16% 13% 13% 18% 11% 2 28% 6% 26% 9% 25% 10% 29% 9% 15% 23% 18% 21% 35% 6% 38% 8% 23% 47% 7% 18% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 47

48 5.3. Te nemen maatregelen in het kader van een gemeenschappelijk buitenlands beleid en een Europees veiligheids- en defensiebeleid Ingeval van een internationale crisis menen de Belgen dat de Lidstaten een gemeenschappelijk standpunt zouden moeten innemen (9) en over snelle militaire interventiekrachten zouden moeten beschikken die snel kunnen worden ingezet in de conflictzones (8). Bovendien zou de Europese Unie een eigen zetel moeten hebben in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (84%) en de Mensenrechten in de wereld moeten waarborgen, zelfs als dat indruist tegen de wil van bepaalde landen (91%). De Belgen vinden dat het buitenlands beleid van de Europese Unie onafhankelijk zou moeten zijn van het buitenlands beleid van de Verenigde Staten (86%) en dat de Europese Unie haar eigen Minister van Buitenlandse Zaken zou moeten hebben (81%). Tot slot zouden de Lidstaten van de Europese Unie een gemeenschappelijk asielbeleid (84%) en een gemeenschappelijk immigratiebeleid (83%) moeten hebben. QA Bent u het eerder eens of eerder oneens met elk van de volgende uitspraken? (% "eerder eens") Wanneer er een internationale crisis uitbreekt, zouden de lidstaten van de EU het eens moeten zijn over een gemeenschappelijk standpunt De EU zou moeten werken aan het waarborgen van de Mensenrechten in de wereld, zelfs als dat indruist tegen de wil van bepaalde landen De buitenlandse politiek van de EU zou onafhankelijk moeten zijn van de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten De lidstaten van de EU zouden een gemeenschappelijk asielbeleid moeten hebben ten opzichte van asielaanvragers % 91% 9 81% 86% 87% 8 84% 85% 75% De EU zou haar eigen zetel moeten hebben in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties 69% 84% 84% De lidstaten van de EU zouden een gemeenschappelijk immigratiebeleid moeten hebben ten opzichte van personen die komen uit niet-lidstaten van de EU De EU zou moeten beschikken over snelle militaire interventiekrachten die snel zouden kunnen worden uitgezonden naar conflictzones wanneer er een internationale crisis uitbreekt De EU zou haar eigen Minister van Buitenlandse Zaken moeten hebben, die de woordvoerder zou kunnen zijn van het gemeenschappelijke standpunt van de EU 68% 67% 83% 83% 76% 8 83% 81% 84% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België (EB 62.0) België Algemeen staan de Belgen positief tegenover een evolutie naar een Europese politieke unie (66%) QA11 Bent u voor of tegen de evolutie naar een Europese politieke unie? 48

49 6. Rol van de Europese economie in de wereld 6.1. Perceptie van de prestaties van de Europese economie De Belgen vinden dat het niveau van de levenskwaliteit in Europa momenteel beter is dan in India (90%) en China (85%), maar ook beter dan in de Verenigde Staten (76%) en Japan (65%). QD4.1-4 DZou u in het algemeen zeggen dat de levensstandaard in Europa op dit moment beter of slechter is dan in...? (% België) India 90% 6% 1% 3% China 85% 9% 4% De Verenigde Staten 76% 13% 8% 3% Japan 65% 2 7% 7% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Beter Slechter Hetzelfde WN Vraag: spatie tussen QD4.1-4D en Zou De Europese economie zou echter minder goed presteren dan de Japanse (54%), de Chinese (49%) en de Amerikaanse economie (38%). QD5a.1-4 Zou u zeggen dat de Europese economie beter, slechter of hetzelfde presteert als de economie? (% België) Indische 69% 16% 8% 7% Chinese 35% 49% 10% 7% Amerikaanse 27% 38% 30% 5% Japanse 21% 54% 19% 6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Presteert beter Presteert slechter Presteert hetzelfde WN 49

50 Om de prestaties van de Europese economie te verbeteren, stellen de Belgen voornamelijk voor om meer inspanningen te leveren inzake onderwijs en beroepsvorming (59%), om de oprichting van bedrijven te vergemakkelijken (55%) en om te investeren in onderzoek en innovatie (53%). QD8 Welke van de volgende voorstellen zou u voorrang geven om de prestaties van de Europese economie te verbeteren? Onderwijs en beroepsvorming verbeteren Oprichting van bedrijven vergemakkelijken Investeren in onderzoek en innovatie Efficiënter energiegebruik Investeren in transportinfrastructuur (snelwegen, spoorwegen, enz.) Wettelijk aantal arbeidsuren verhogen WN Andere 1 10% 3% 8% 28% 24% 21% 2 59% 60% 55% 46% 53% 49% 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België 50

51 Ondanks deze maatregelen denken de Belgen niet dat de Europese Unie binnen de volgende vijf jaar de belangrijkste economische macht ter wereld kan worden (67%) 20. De Belgen vinden dat de Europese Unie achterop ligt op de Verenigde Staten op het vlak van wetenschappelijk onderzoek (56%), technologische innovatie (53%) en medisch onderzoek (44%). Omgekeerd zou de Europese Unie voorliggen op de Verenigde Staten op het vlak van de gezondheidssystemen (8), de strijd tegen sociale ongelijkheid (78%), milieubescherming (73%), onderwijs (67%), de strijd tegen discriminatie (63%) en de strijd tegen werkloosheid (59%). QD5b.1-10 Kan u mij voor elk van de volgende domeinen zeggen of volgens u de Europese Unie voorop, achterop of op hetzelfde niveau is als de Verenigde Staten? (% België) Gezondheidszorg 8 8% 8% De strijd tegen sociale ongelijkheid 78% 8% 1 Milieubescherming 73% 8% 16% 3% Onderwijs 67% 7% 2 4% De strijd tegen discriminatie 63% 14% 20% 3% De strijd tegen werkloosheid 59% 14% 23% 4% Medisch onderzoek 24% 44% 30% Het oprichten van ondernemingen 21% 45% 29% 6% Technologische innovatie 17% 53% 28% Wetenschappelijk onderzoek 15% 56% 28% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voorop Achterop Op hetzelfde niveau WN 20 QD9 Zou volgens u binnen de volgende vijf jaar de Europese Unie de belangrijkste economische macht ter wereld kunnen worden? 51

52 6.2. Gevoelens van de Belgen ten aanzien van de «mondialisering» van de handel De vragen QA36.1 tot 10 peilden naar de perceptie van de Belgen omtrent de «mondialisering» van de handel. Zo reageren de respondenten op verschillende termen die betrekking hebben op dit thema. Voor de meeste Belgen houden de termen «vrije handel» (7) et «competitiviteit» (67%) iets positiefs in. De termen «monopolie» (75%) en «protectionisme» (5) hebben dan weer iets negatiefs. De term «mondialisering» roept verdeeldere reacties op: voor 49% is dit een negatieve term en voor 46% een positieve term. Als tot slot het onderwerp van de «lokalisatie» aangesneden wordt, zeggen de Belgen dat bedrijven die delokaliseren dit in de eerste plaats doen om hun winst te verhogen (75%). 21 QA Kan u mij voor elk van de volgende termen zeggen of ze bij u iets heel positief, eerder positief, eerder negatief of heel negatief oproepen? (% België) Sociale zekerheid 85% 15% 1% Bedrijf 79% 18% Vrije handel 7 24% 3% Competitiviteit 67% 29% 4% Overheidsdienst 66% 3 Vakbond 64% 33% 3% Hervormingen 63% 30% 6% Mondialisering 46% 49% 6% Protectionisme 41% 5 7% Monopolie 21% 75% 4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Positief Negatief WN 21 QD7 Welk van de volgende twee standpunten sluit het best aan bij uw eigen mening. In het algemeen, bedrijven die delokaliseren... Hebben geen andere keuze als ze een sluiting willen voorkomen/ Doen dit om hun winst te verhogen 52

53 6.3. De Belgen en vreemde talen In het laatste deel peilt de Eurobarometer naar de taalvaardigheden van de Belgen. De belangrijkste moedertalen van de Belgen zijn Nederlands (57%) en Frans (39%). Voor van de Belgen is dit Arabisch en voor 1% Italiaans 22. Naast hun moedertaal zeggen de Belgen nog Engels (5), Frans (44%), Duits (25%), Nederlands (13%), Spaans (4%), Italiaans (4%), Luxemburgs (1%) en Portugees (1%) te spreken. 29% van de Belgen spreekt geen enkele vreemde taal D48a Wat is uw moedertaal? 23 D48T- Welke andere talen naast uw moedertaal spreekt u voldoende om te kunnen deelnemen aan een gesprek? 53

54 7. Definitie van toekomstige prioriteiten voor de Europese Unie Op het einde van de vragenlijst worden de Belgen verzocht de acties te definiëren die de Europese Unie prioritair zou moeten ondernemen. De Belgen antwoorden vooral de strijd tegen werkloosheid (56%) en de strijd tegen armoede en sociale uitsluiting (50%). In dalende volgorde van belang zou de Europese Unie ook nog de volgende vijf acties moeten ondernemen: de vrede en de veiligheid in Europa bewaren (28%), de Europese burgers informeren (28%), strijden tegen georganiseerde misdaad en drugshandel (23%), het milieu beschermen (23%) en de rechten van het individu en het respect voor de beginselen van de democratie in Europa waarborgen (17%). Tot slot menen de Belgen (57%) dat deze politieke doelstellingen geen verhoging van het budget van de Unie rechtvaardigen 24. QA29 Kan u mij uit de volgende lijst van maatregelen opnoemen welke, volgens u, de 3 maatregelen zijn waaraan de Europese Unie voorrang zou moeten geven? De werkloosheid bestrijden De armoede en de sociale uitsluiting bestrijden De vrede en de veiligheid in Europa bewaren Dichter bij de Europese burgers staan, bijvoorbeeld door ze meer te informeren over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen De georganiseerde misdaad en de drughandel bestrijden Het milieu beschermen De rechten van het individu en het respect voor de beginselen van de democratie in Europa waarborgen De clandestiene immigratie bestrijden Het terrorisme bestrijden Erin slagen de Europese eenheidsmunt, de euro in te voeren De kwaliteit van voedingsproducten garanderen De consument beschermen en de productkwaliteit waarborgen Het politieke en diplomatieke belang van de Europese Unie in de wereld duidelijk maken De instellingen van de Europese Unie en hun werking hervormen Nieuwe Lidstaten verwelkomen Andere WN Geen van deze 13% 15% 13% 19 % 1 10% 10% 8% 6% 8% 5% 5% 4% 5% 3% 4% 28% 31% 28% 19 % 23% 25% 23% 19 % 17% 14% 1% 1% 1% 56% 47% 50% 44% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% EU25 België 24 QA30 Met welke van de volgende twee stellingen gaat u het meest akkoord? Gezien haar politieke doelstellingen zou de Europese Unie meer financiële middelen moeten hebben/ De politieke doelstellingen van de Europese Unie rechtvaardigen geen verhoging van het budget van de Unie 54

55 8. Conclusie De houding van de Belgen ten opzichte van een nieuwe uitbreiding is verdeeld: 50% van de Belgen is voorstander van de uitbreiding van de Europese Unie met andere landen tijdens de volgende jaren, terwijl 47% daar tegenstander van is. De Belgen zouden meer bepaald tegenstander zijn van de toetreding van Turkije tot de Europese Unie (61%). De Belgen vrezen dat de toetreding van Turkije de immigratie naar de meer ontwikkelde landen van de Europese Unie zal bevorderen (70%). Ze menen bovendien dat de culturele verschillen tussen Turkije en de Lidstaten te groot zijn om deze toetreding mogelijk te maken (59%). België (84%) staat op de derde plaats in de lijst van landen die de Europese monetaire unie het sterkst steunen. Zes maanden eerder stond België op de eerste plaats. De steun van de Belgen voor de Europese Grondwet (76%) is de voorbije zes maanden afgenomen (-5%) maar blijft hoger dan het Europees gemiddelde (61%). De Belgen zijn voorstander van de Europese Grondwet omdat dit volgens hen onmisbaar is voor de verdere opbouw van Europa (4) en om de integratie van de nieuwe Lidstaten te begeleiden (23%). Als reden voor hun tegenstand tegen de Europese Grondwet vermelden de Belgen vooral het gebrek aan informatie (37%) en de weigering om Turkije op te nemen in de Europese Unie (24%). De meeste Belgen zijn voorstander van een gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid (89%) en een gemeenschappelijk buitenlands beleid (75%), hoewel het percentage Belgen dat voorstander is van een gemeenschappelijk buitenlands beleid voor alle Lidstaten de voorbije zes maanden gedaald is (-7%). Algemeen staan de Belgen positief tegenover een evolutie naar een Europese politieke eenheid (66%). De Belgen menen dat het niveau van de levenskwaliteit in Europa op dit moment beter is dan in India (90%), China (85%), de Verenigde Staten (76%) en Japan (65%). Toch zou de Europese economie volgens de Belgen minder goed presteren dan de Japanse (54%), de Chinese (49%) en de Amerikaanse (38%) economie. Om de prestaties van de Europese economie te verbeteren, stellen de Belgen voor om meer inspanningen te leveren inzake onderwijs en beroepsopleiding (59%), om de oprichting van bedrijven te vergemakkelijken (55%) en om te investeren in onderzoek en innovatie (53%). 55

56 CONCLUSIE In het voorjaar van 2005 menen de Belgen dat hun levenskwaliteit goed is (91%) en zelfs beter dan het gemiddelde van de landen van de Europese Unie (84%). Ze zeggen ook eerder tevreden te zijn over het leven dat ze leiden (89%), en zelfs meer tevreden dan zes maanden geleden (+6%). Toch maken de Belgen zich zorgen over de toestand van de tewerkstelling (84%) en de toestand van de economie (64%) van het land, die volgens hen slecht is. De werkloosheid (59%) is volgens hen het grootste probleem waarmee België geconfronteerd wordt, gevolgd door de inflatie (23%) en de economische situatie (2). Hoewel ze wantrouwig blijven ten opzichte van hun nationale instellingen, zijn de Belgen toch meer geneigd er vertrouwen in te stellen dan in het najaar van 2004: +6% voor de Regering, +7% voor de politieke partijen, +9% voor het Parlement en +11% voor het rechtssysteem. De Belgen hebben meer vertrouwen in de internationale organisaties, zoals de Europese Unie (58%). Sinds het najaar van 2004 is het vertrouwen van de Belgen in de Europese Unie evenwel afgenomen (-5%). De Belgen menen over een matige kennis van de Europese Unie en haar beleid te beschikken, en ze zeggen vertrouwd te zijn met de Europese instellingen, en dan vooral met het Europees Parlement (94%) en de Europese Commissie (89%). Als de Belgen informatie willen over de Europese Unie, dan kijken ze naar televisie (7), lezen ze dagbladen (44%) of luisteren ze naar de radio (35%). De meeste Belgen vinden dat de nationale media voldoende praten over de Europese Unie. Toch betreurt 21 tot 38% van de Belgen het feit dat deze media de Europese actualiteit niet vaker behandelen. De Europese Unie roept een positief imago op bij een meerderheid van de Belgen (56%). Voor hen vertegenwoordigt de Europese Unie in de eerste plaats de vrijheid om te reizen, te studeren en te werken overal in de Europese Unie (58%), maar ook de euro (57%), vrede (4), een belangrijkere stem op wereldniveau (36%), culturele verscheidenheid (3), economische welvaart (30%) en democratie (29%). Tijdens de laatste zes maanden is het percentage Belgen bij wie de Europese Unie een positief imago oproept met 3% gedaald. De meeste Belgen zijn ervan overtuigd dat het feit dat België lid is van de Europese Unie een goede zaak is (67%) en dat België hieruit voordelen heeft gehaald (69%). De Belgen hebben het gevoel dat België economisch (54%) en politiek (38%) stabieler is omdat het land lid is van de Europese Unie. Bovendien zou de Europese Unie in België een positieve rol spelen op het vlak van de milieubescherming (65%), de strijd tegen het terrorisme (63%), de defensie en het buitenlands beleid 56

57 (6). Toch lijken de Belgen minder overtuigd van de voordelen van het lidmaatschap van de Europese Unie dan tijdens de vorige golf van de Eurobarometer (tussen -3 en -5%). Volgens de Belgen (7) zou de Europese Unie momenteel actiever zijn op internationaal vlak dan vijf jaar geleden, meer bepaald wat de bevordering van de vrede in de wereld (+10%) en de milieubescherming (+7%) betreft. De rol van de Verenigde Staten zou dan weer voornamelijk versterkt zijn op het vlak van de strijd tegen het terrorisme (+8%). De houding van de Belgen ten opzichte van een nieuwe uitbreiding is verdeeld: 50% van de Belgen is voorstander van de uitbreiding van de Europese Unie met andere landen tijdens de volgende jaren, terwijl 47% daar tegenstander van is. De Belgen zouden meer bepaald tegenstander zijn van de toetreding van Turkije tot de Europese Unie (61%). De Belgen vrezen dat de toetreding van Turkije de immigratie naar de meer ontwikkelde landen van de Europese Unie zal bevorderen (70%). Ze menen bovendien dat de culturele verschillen tussen Turkije en de Lidstaten te groot zijn om deze toetreding mogelijk te maken (59%). De steun van de Belgen voor de Europese Grondwet (76%) is de voorbije zes maanden afgenomen (-5%) maar blijft hoger dan het Europees gemiddelde (61%). De Belgen zijn voorstander van de Europese Grondwet omdat dit volgens hen onmisbaar is voor de verdere opbouw van Europa (4) en om de integratie van de nieuwe Lidstaten te begeleiden (23%). Als reden voor hun tegenstand tegen de Europese Grondwet vermelden de Belgen vooral het gebrek aan informatie (37%) en de weigering om Turkije op te nemen in de Europese Unie (24%). De meeste Belgen zijn voorstander van een gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid (89%) en een gemeenschappelijk buitenlands beleid (75%), hoewel het percentage Belgen dat voorstander is van een gemeenschappelijk buitenlands beleid voor alle Lidstaten de voorbije zes maanden gedaald is (-7%). Tot slot zouden de Lidstaten van de Europese Unie een gemeenschappelijk asielbeleid (84%) en een gemeenschappelijk immigratiebeleid (83%) moeten hebben. Algemeen staan de Belgen positief tegenover een evolutie naar een Europese politieke eenheid (66%). De Belgen menen dat het niveau van de levenskwaliteit in Europa op dit moment beter is dan in India (90%), China (85%), de Verenigde Staten (76%) en Japan (65%). Toch zou de Europese economie volgens de Belgen minder goed presteren dan de Japanse (54%), de Chinese (49%) en de Amerikaanse (38%) economie. Om de prestaties van de Europese economie te verbeteren, stellen de Belgen voor om meer inspanningen te leveren inzake onderwijs en beroepsopleiding (59%), om de oprichting van bedrijven te vergemakkelijken (55%) en om te investeren in onderzoek en innovatie (53%). 57

58 BIJLAGEN 1. Spécifications techniques Entre le 9 mai et le 14 juin 2005, TNS Opinion & Social, un consortium créé entre Taylor Nelson Sofres et EOS Gallup Europe, a réalisé la vague 63.4 de l'eurobarometre à la demande de la COMMISSION EUROPEENNE, Direction Générale Presse et communication, Secteur Opinion publique. L'EUROBAROMETRE SPECIAL «STANDARD» + N N N 235 font partie de la vague 63.4 et couvrent la population de 15 ans et plus - ayant la nationalité d'un des Pays membres de l'union européenne - et résidant dans chaque pays couvert par cette enquête. L EUROBAROMETRE 63.4 a été conduit également dans les deux pays en voie d adhésion (Bulgarie et Roumanie), dans les deux pays candidats (Croatie et Turquie), ainsi que dans la partie nord de Chypre. Dans ces pays, l étude a couvert la population nationale et les citoyens de tous les Etats membres résidant dans ces pays et ayant une maîtrise d une des langues nationales respectives pour répondre au questionnaire. Le principe d'échantillonnage appliqué dans tous les Etats membres est une sélection aléatoire (probabiliste) à phases multiples. Dans chaque pays, divers points de chute ont été tirés avec une probabilité proportionnelle à la taille de la population (afin de couvrir la totalité du pays) et à la densité de la population. A cette fin, ces points de chute ont été tirés systématiquement dans chacune des "unités régionales administratives", après avoir été stratifiés par unité individuelle et par type de région. Ils représentent ainsi l'ensemble du territoire des pays participant à l étude, selon les EUROSTAT-NUTS II (ou équivalent) et selon la distribution de la population habitant dans le pays en termes de zones métropolitaines, urbaines et rurales. Dans chacun des points de chute sélectionnés, une adresse de départ a été tirée de manière aléatoire. D'autres adresses (chaque Nième adresse) ont ensuite été sélectionnées par une procédure de "random route" à partir de l'adresse initiale. Dans chaque ménage, le répondant a été tiré aléatoirement (suivant la règle du "plus proche anniversaire"). Toutes les interviews ont été réalisées en face à face chez les répondants et dans la langue nationale appropriée. En ce qui concerne la technique de collecte de données, le système CAPI (Computer Assisted Personal Interview) a été utilisé dans tous les pays où cela était possible. 58

59 ABREVIATIONS PAYS INSTITUTS N ENQUÊTES DATES TERRAIN POPULATION 15+ BE Belgique TNS Dimarso /05/ /06/ CZ Rép. Tchèque TNS Aisa /05/ /06/ DK Danemark TNS Gallup DK /05/ /06/ DE Allemagne TNS Infratest /05/ /06/ EE Estonie Emor /05/ /06/ EL Grèce TNS ICAP /05/ /06/ ES Espagne TNS Demoscopia /05/ /06/ FR France TNS Sofres /05/ /06/ IE Irlande TNS MRBI /05/ /06/ IT Italie TNS Abacus /05/ /06/ CY Rép. de Chypre Synovate /05/ /06/ LV Lettonie TNS Latvia /05/ /06/ LT Lituanie TNS Gallup Lithuania /05/ /06/ LU Luxembourg TNS ILReS /05/ /06/ HU Hongrie TNS Hungary /05/ /06/ MT Malte MISCO /05/ /06/ NL Pays-Bas TNS NIPO /05/ /06/ AT Autriche Österreichisches Gallup-Institut /05/ /06/ PL Pologne TNS OBOP /05/ /06/ PT Portugal TNS EUROTESTE /05/ /06/ SI Slovénie RM PLUS /05/ /06/ SK Slovaquie TNS AISA SK /05/ /06/ FI Finlande TNS Gallup Oy /05/ /06/ SE Suède TNS GALLUP /05/ /06/ UK Royaume-Uni TNS UK /05/ /06/ BG Bulgarie TNS BBSS /05/ /05/ HR Croatie Puls /05/ /06/ RO Roumanie TNS CSOP /05/ /06/ TR Turquie TNS PIAR /05/ /06/ NC Partie nord de Chypre KADEM /05/ /05/ TOTAL /05/ /06/ Dans chaque pays, l'échantillon a été comparé à l'univers. La description de l'univers se base sur les données de population EUROSTAT ou provenant des Instituts nationaux de Statistique. Pour tous les pays couverts par l étude, une procédure de pondération nationale a été réalisée (utilisant des pondérations marginales et croisées), sur base de cette description de l'univers. Dans tous les pays le sexe, l'âge, les régions et la taille de l'agglomération ont été introduits dans la procédure d'itération. Pour la pondération internationale (i.e. les moyennes UE), TNS Opinion & Social recourt aux chiffres officiels de population, publiés par EUROSTAT ou les instituts nationaux de Statistique. Les chiffres complets de la population, introduits dans cette procédure de post-pondération, sont indiqués ci-dessus. 59

60 Il importe de rappeler aux lecteurs que les résultats d'un sondage sont des estimations dont l'exactitude, toutes choses égales par ailleurs, dépend de la taille de l'échantillon et du pourcentage observé. Pour des échantillons d'environ interviews, le pourcentage réel oscille dans les intervalles de confiance suivants : Pourcentages observés 10% ou 90% 20% ou 80% 30% ou 70% 40% ou 60% 50% Limites de confiance ± 1.9 points ± 2.5 points ± 2.7 points ± 3.0 points ± 3.1 points 60

61 2. Questionnaire 61

62 62

63 63

64 64

65 65

66 66

67 67

68 68

69 69

70 70

71 71

72 72

73 73

74 74

75 75

76 76

77 77

78 78

79 79

80 80

81 81

82 82

83 83

84 84

85 85

86 86

87 87