Gezondheidsenquête door middel van Interview België 2001

Transcriptie

1 Gezondheidsenquête door middel van Interview België 2001 Deel 3 Leefstijl IPH/EPI REPORTS nr

2 Afdeling Epidemiologie Juliette Wytsmanstraat Brussel Tel : 02/ his@iph.fgov.be index4.htm Leuvenseweg Brussel Onderzoeksteam : Jamila Buziarsist Stefaan Demarest Lydia Gisle Jean Tafforeau Johan Van der Heyden Herman Van Oyen Met de medewerking van : Pieter-Jan Miermans Francis Sartor Logistieke steun : Monique Schoonenburg Véronique Verhocht Nationaal Instituut voor de Statistiek : IPH/EPI REPORTS Nr Depotnummer: D/2002/2505/40

3 Inhoudstafel Gezondheidsenquête, België, 2001 DEEL 1 : Introductie... 8 Doel en opzet van de Gezondheidsenquête 2001 I. Inhoud van de bevraging... 8 II. Samenstelling van de steekproef III. Actoren IV. Veldwerkorganisatie V. Netwerk enquêteurs VI. Kwaliteitsbewaking VII. Participatiegraad VIII. Wegingsfactoren IX. Tabellen X. Studiepopulatie DEEL 2 : 1. Gezondheidstoestand Subjectieve gezondheid Lichamelijke gezondheid Chronische aandoeningen Acute aandoeningen Mentale gezondheid Beperkingen en Participatieproblemen DEEL 3 : 2. Leefstijl Lichamelijke activiteit Voeding Voedingsstatus Voedingsgewoonten Gebruik van alcohol Tabaksgebruik Gebruik van illegale drugs Gezondheid en seksualiteit Blz.

4 Gezondheidsenquête, België, 2001 Inhoudstafel DEEL 4 : Blz. 3. Preventie Vaccinatie bij volwassenen Cardiovasculaire preventie Vroegtijdige opsporing van diabetes Vroegtijdige opsporing van borstkanker Vroegtijdige opsporing van baarmoederhalskanker DEEL 5 : 4. Medische consumptie Contacten met zorgverstrekkers Contacten met de huisarts Contacten met de specialist Contacten met de spoedgevallendienst Contatcten met de tandarts Contacten met paramedische zorgverstrekkers Opname in het ziekenhuis Gebruik van geneesmiddelen Patiëntentevredenheid Niet-conventionele geneeswijzen DEEL 6 : 5. Gezondheid en samenleving Toegankelijkheid van gezondheidszorgen Socio-economische verschillen in gezondheid Gezondheid en omgeving Ongevallen, verkeersveiligheid en geweld Sociale gezondheid Sociale en preventieve diensten

5 Gezondheidsenquête, België, Gezondheid en Seksualiteit

6 Gezondheidsenquête, België, 2001 Dit onderzoek wordt uitgevoerd op initiatief van : M. AELVOET Minister van Consumentenzaken, Volksgezondheid en Leefmilieu J. CHABERT Minister van Openbare Werken, Vervoer, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest T. DETIENNE Minister van Sociale Aangelegenheden en Gezondheid van het Waals Gewest D. GOSUIN Minister van Leefmilieu en Waterbeleid, Natuurbehoud, Openbare Netheid en Buitenlandse Handel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest N. MARECHAL Minister van Jeugdhulp en Gezondheid van de Franse Gemeenschap H. NIESSEN Minister van Jeugd en Gezin, Monumenten en Landschappen, Gezondheid en Sociale Zaken van de Duitstalige Gemeenschap F. VANDENBROUCKE Minister van Sociale Zaken en Pensioenen M. VOGELS Minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen van de Vlaamse Gemeenschap.

7 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit 2.6. Gezondheid en seksualiteit Gezondheidstoestand Lichamelijke Activiteit Leefstijl Voeding Preventie Medische Consumptie Gezondheid en Samenleving Gebruik van Alcohol Tabaksgebruik Gebruik van Illegale Drugs Gezondheid en Seksualiteit Contraceptie Bescherming tegen SOA I. Samenvatting Het gebruik van voorbehoedsmiddelen wordt tegenwoordig beschouwd als een fundamenteel gegeven op het vlak van volksgezondheid. Het gebruik ervan laat koppels toe een onbekommerd seksueel leven te leiden en draagt bij tot het individueel welzijn. De mogelijkheid tot familieplanning is des te belangrijker voor de jongeren voor wie een zwangerschap meestal ongewenst is. Daarnaast is de preventie van seksueel overdraagbare ziekten (SOA) meer dan ooit aan de orde van de dag. Het gebruik van een condoom speelt hierbij een sleutelrol. 75 van de vrouwen van 15 tot 49 jaar die seksueel actief zijn, gebruikt een voorbehoedsmiddel. Het gebruik ervan is zeer wijd verspreid bij jonge meisjes van 15 tot 19 jaar (95), behalve in het Brussels Gewest, waar het slechts om ongeveer 85 gaat. Het gebruik van een voorbehoedsmiddel lijkt te stijgen naargelang het opleidingsniveau stijgt, maar het verschil is niet significant, behalve dan in het Waals Gewest. Het gebruik van een voorbehoedsmiddel is in 2001, vergeleken met 1997, onveranderd gebleven. Dit wijst erop dat de seksueel actieve bevolking zich in het algemeen efficiënt en continu beschermt tegen ongewenste zwangerschappen. De pil is zonder meer het meest gebruikte voorbehoedsmiddel in België (62 van de vrouwen dat een voorbehoedsmiddel gebruikt, koos voor de pil. Sterilisatie is de tweede meest toegepast in het Vlaams Gewest (20), terwijl in het Brussels en het Waals Gewest deze de tweede plaats inneemt met respectievelijk 16 en van de vrouwen gebruikt een om een zwangerschap te voorkomen die als nauwelijks betrouwbaar kan worden bestempeld (coïtus interruptus, periodieke onthouding, ). 1079

8 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, 2001 Jongeren (15-24 jaar) hebben een voorkeur voor het gebruik van de pil en in tweede instantie voor mechanische contraceptiva (condoom of spiraaltje). Zowel de toepassing van sterilisatie als het gebruik van het spiraaltje stijgen met de leeftijd. Het gebruik van het spiraaltje en van mechanische contraceptiva worden relatief meer toegepast door vrouwen met een hoger opleidingsniveau. Er kan tevens een opmerkelijke variatie in de keuze van een voorbehoedsmiddel worden vastgesteld in functie van de nationaliteit van de vrouw. Er kunnen geen noemenswaardige verschillen vastgesteld worden tussen 1997 en 2001 voor de keuze van een voorbehoedsmiddel, behalve misschien een lichte stijging van de voorkeur voor mechanische contraceptiva. De bescherming tegen seksueel overdraagbare aandoeningen waaronder HIV lijkt nog onvoldoende te zijn. 13 van de seksueel actieve bevolking gebruikt een middel om zich tegen SOA s te beschermen. Dit percentage ligt iets hoger in het Brussels Gewest (17) dan in de andere gewesten. Het gebruik ervan is tevens iets meer populair in stedelijke dan in semi-stedelijke of landelijke gebieden. Mannen geven meer dan vrouwen aan dat ze een middel ter bescherming tegen SOA gebruiken. Hetzelfde gaat op voor de jongeren: 66 van diegenen tussen de 15 en 19 jaar (zelfs 80 in het Waals Gewest) en 40 bij diegenen van jaar. Hierbij mag niet vergeten worden dat zoals andere enquêtes hebben aangetoond - het vooral jongeren zijn die wisselen van partner Het condoom is quasi de enige die gebruikt in België gebruikte wordt ter bescherming ten SOA. Bij de jongeren van jaar geeft 11 aan in het afgelopen jaar eksuele relaties te hebben gehad zonder dat ze een ter bescherming van SOA gebruikten. Dit percentage is het hoogst in het Vlaams Gewest (13) vergeleken met het Brussels (9) of het Waals Gewest (7). Bij de jongeren van jaar die seksueel actief zijn gebruikt ongeveer de helft geen om zich te beschermen tegen SOA. Dit wil evenwel niet zeggen dat ze er niet tegen beschermd zijn; velen onder hen hebben wellicht reeds een vaste partner. Indien men de negatieve evolutie van HIV-infectie sinds 1998 neemt het aantal nieuwe geïnfecteerden toe in beschouwing neemt, zijn nieuwe inspanningen op het domein van de bescherming tegen SOA absoluut noodzakelijk. De jongeren vormen hierbij het doelpubliek bij uitstek gezien het gemak waarmee ze toegang hebben tot de verschillende informatiebronnen en hun veronderstelde flexibiliteit inzake gedragsveranderingen. II. Inleiding Het belang van het gebruik van voorbehoedsmiddelen en van s om zich te beschermen tegen seksueel overdraagbare aandoeningen werd reeds uitvoerig aangetoond. Het gebruik van voorbehoedsmiddelen wordt tegenwoordig beschouwd als een fundamenteel gegeven op het vlak van volksgezondheid. Het gebruik ervan laat koppels toe een onbekommerd seksueel leven te leiden en draagt bij tot het individueel welzijn. De mogelijkheid tot familieplanning is des te belangrijker voor de jongeren voor wie een zwangerschap meestal ongewenst is. Daarnaast is de preventie van seksueel overdraagbare ziekten (SOA) meer dan ooit aan de orde van de dag. Het gebruik van een condoom speelt hierbij een sleutelrol. Dit punt is cruciaal indien men weet dat de seksuele activiteit vroeg begint, dat bij jongeren relaties relatief onstabiel zijn met soms snel opeenvolgende partners, de trouw eerder beperkt is en dat het overgaan tot een vrijwillige zwangerschapsonderbreking er frequenter voorkomt dan bij oudere vrouwen. 1080

9 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Voorbehoedsmiddelen zijn quasi universeel te verkrijgen in ons land. Ze blijven relatief duur, maar die personen die er zich moeilijk kunnen veroorloven, kunnen terecht in de centra voor gezinsplanning. Bij de adolescenten is de toegankelijkheid verbeterd sinds de strookjes voor de mutualiteiten nominatief geworden zijn en zeker sinds het gebruik van de SIS kaart in de Sociale Zekerheid. Volgens de nationale commissie voor de Evaluatie van de vrijwillige zwangerschapsonderbreking, is het aantal abortussen niet significant gestegen in de periode , uitgezonderd bij jongeren van minder dan 20 jaar. Het is dus van uitzonderlijk belang het gebruik van voorbehoedsmiddelen in deze leeftijdsgroep van nabij op te volgen. De nieuwe opstoot van HIV-geïnfecteerden, vastgesteld vanaf 1998 en de meerderheid van de seksueel overdraagbare ziektes (SOA), met name de Chlamydia-infecties stellen tal van problemen voor de volksgezondheid en bedreigen onze samenleving. Preventie tegen SOA is dan ook meer dan ooit aan de orde van de dag. Het condoom speelt hier een dominante rol gezien het hier gaat om zowel een voorbehoedsmiddel als om een om zich te beschermen tegen SOA. Sinds de start van de Aids-epidemie in de tachtiger jaren, werden de s die toelieten zich te beschermen tegen SOA voluit gepropageerd. Sinds twee à drie jaar laat men de teugels op dit vlak wat vieren, wellicht vanwege de betere behandelingsmogelijkheden van AIDS. De bevolking toont dan ook minder aandacht voor de preventie van SOA s. In het onderdeel rond gezondheid en seksualiteit gaat de aandacht uit naar het gebruik van voorbehoedsmiddelen en de s om zich tegen SOA s te beschermen. Deze twee domeinen hoewel ze eerder gevoelig liggen verdienen meer dan hun plaats in een gezondheidsenquête. Deze enquête biedt de mogelijkheid een acuut probleem op het domein van volksgezondheid te bestuderen bij een omvangrijke en representatieve steekproef van de algemene bevolking. Buiten de Gezondheidsenquête, bestaan er immers relatief weinig gegevens rond seksualiteit en het gebruik van s voor geboorteplanning in België. Het Centrum voor Bevolking en GezinsStudieën (CBGS) heeft hieromtrent enkele studies ondernomen, maar dan enkel op het niveau van Vlaanderen. Daarnaast bestaat nog een FFS-enquête (Fertility and Fecondity Survey) in Brussel georganiseerd in het begin van de 90-er jaren. De HBSC- enquêtes periodiek georganiseerd (van 1988 tot 1998) in Vlaanderen en de Franse Gemeenschap (1) omvatten enkele items rond seksualiteit en het gebruik van voorbehoedsmiddelen. De universitaire faculteit St Louis organiseerde in 1993 een enquête bij de algemene bevolking rond seksualiteit en AIDS (2;3). Er kan ook op gewezen worden dat, in het kader van de Monica-registatie van de provincie Luxemburg, een specifieke studie naar de prevalentie van risicofactoren bij de jongeren en het gebruik van anticonceptiva werd uitgevoerd (4). 1081

10 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, 2001 III. Vragen Eén vraag naar de seksuele activiteit werd in de module geïntroduceerd om het mogelijk te maken de seksueel actieve personen te onderscheiden en de proportie individuen die een risico lopen doordat ze geen beschermings gebruiken in kaart te brengen. RH.01. Heeft u in de afgelopen 12 maanden seksuele betrekkingen gehad? De vragen werden in relatief vage termen gesteld ( in de loop van de 12 afgelopen maanden ). Het is immers moeilijk, in het kader van een algemene gezondheid bij een representatieve staal van de bevolking, te gedetailleerde vragen te stellen naar het seksueel gedrag en de praktijken in verband met contraceptie. RH.02. Gebruikte u of uw partners in de afgelopen 12 maanden een van geboortebeperking (om een zwangerschap te vermijden) RH.03. Welke van geboortebeperking heeft u of uw partner het meest gebruikt tijdens de afgelopen 12 maanden? RH.04. Gebruikte u of uw partner in de afgelopen 12 maanden een om zich tegen seksueel overdraagbare aandoeningen te beschermen? RH.05. Indien u of uw partner in de afgelopen 12 maanden een hebt gebruikt om zich tegen seksueel overdraagbare aandoeningen te beschermen, geef dan aan welke u het meest gebruikte? IV. Indicatoren Onder de aanbevelingen van de WGO kunnen geen indicatoren teruggevonden worden in verband met de toegepaste s op het vlak van geboorteplanning en/of de bescherming tegen SOA. De indicatoren voorgesteld door de WGO hebben veeleer betrekking op de toegankelijkheid (percentage van de bevolking dat toegang heeft tot de diensten) dan op het effectief gebruik ervan. Voor de constructie van de indicatoren in verband met contraceptie, worden hier de normen van de WGO (15 49 jaar) overgenomen. Alhoewel de vragen zowel aan mannen als aan vrouwen gesteld werden, worden enkel de antwoorden van de vrouwen weerhouden voor het berekenen van een algemene indicator in verband met het gebruik van anticonceptiva. Voor de respondenten die meer dan één aangekruist hadden, werd via toepassing van een algoritme de meest efficiënte weerhouden. Het is voorzien de antwoorden van vrouwen en mannen te vergelijken. Tevens kunnen met de nodige voorzichtigheid de resultaten van de enquête 1997 met deze van 2001 vergeleken worden. Deze voorzichtigheid is nodig gezien de vragen niet op exact dezelfde wijze gesteld werden. In tegenstelling met de resultaten in verband met contraceptie, zullen voor de analyse op individueel vlak de antwoorden van zowel de vrouwen als de mannen in beschouwing worden genomen. Bij de interpretatie van de resultaten zal uiteraard een duidelijke bias zitten, gezien vele respondenten zonder twijfel samenleven met een vaste partner en dus geen nood hebben aan bijkomende beschermingsmiddelen. Dit onderdeel was niet opgenomen in de enquête in 1997, zodat een vergelijking tussen beide jaren niet mogelijk is. De vragen rond dit onderdeel waren opgenomen in de schriftelijke vragenlijst en richtten zich dan ook uitsluitend tot personen van 15 jaar of ouder. 1082

11 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit V. Resultaten V.1. België Indien de vrouwen van 15 jaar of ouder samen beschouwd worden, geeft 31 onder hen aan geen seksuele relaties in de loop van de twaalf afgelopen maanden gehad te hebben, 29 heeft dergelijke relaties gehad, maar gebruikt geen voorbehoedsmiddelen, terwijl 40 aangeeft wel seksueel actief te zijn geweest en een voorbehoedsmiddel gebruikt te hebben. 69 van de vrouwen van 15 jaar of ouder geeft aan seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de twaalf afgelopen maanden. De meeste actieve groep is deze tussen de 25 en 44 jaar, waar 93 van de vrouwen verklaart contacten gehad te hebben in deze referentieperiode. Bij de jongeren is 32 seksueel actief in de leeftijdgroepen jaar en 83 in de groep jaar. V.1.1. Gebruik van een voorbehoedsmiddel (RH02_1) In België geeft 59 van de vrouwen van 15 jaar of ouder, die seksueel actief waren in de loop van het afgelopen jaar aan een voorbehoedsmiddel gebruikte te hebben. Indien de aandacht beperkt wordt tot vrouwen tussen 15 en 49, stijgt dit percentage tot van de jonge meisjes van 15 tot en met 19 jaar die seksuele contacten hebben gehad in de loop van het afgelopen jaar gebruikt een voorbehoedsmiddel (Figuur ). Dit percentage bedraagt 90 bij vrouwen tussen 20 en 24 jaar, blijft daarna stabiel rond 78 bij de jarigen en daalt daaropvolgend sterk. Figuur : Aantal vrouwen (in ) van 15 jaar of meer dat seksueel actief was in de loop van de afgelopen 12 maanden en dat aangaf een voorbehoedsmiddel gebruikt te hebben, volgens leeftijd, Gezondheidsenquête, België, Leeftijdsgroep Het gebruik van een voorbehoedsmiddel lijkt te stijgen met het opleidingsniveau, maar de verschillen zijn niet significant na correctie voor leeftijd. Het gebruik van een voorbehoedsmiddel hangt niet samen met de urbanisatiegraad, het is tevens gelijk in alle gewesten: Vlaams Gewest (59), Brussels Gewest (58) en Waals Gewest (59). 1083

12 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, 2001 In 1997 gaf 56 van de vrouwen van 15 jaar of ouder aan een voorbehoedsmiddel te gebruiken. De resultaten voor 2001 liggen hier niet ver af (59), alhoewel de vraag rond het gebruik van voorbehoedsmiddelen niet op een exact dezelfde wijze gesteld werd. Te melden valt dat de resultaten in verband met het gebruik van voorbehoedsmiddelen, zoals aangegeven door de mannen (57) niet verschillen met deze zoals door de vrouwen aangekruist. V.1.2. Type voorbehoedsmiddel (RH03_1, RH03_2) Indien het geheel van vrouwen van 15 jaar of ouder beschouwd wordt, stelt 31 geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden (kan deze onthouding misschien ook als een voorbehoedsmiddel beschouwd worden?) en 40 die dergelijke contacten had, gebruikte een voorbehoedsmiddel. Blijft over: 29 van de vrouwen die seksuele contacten had, maar geen voorbehoedsmiddel gebruikt. Indien het geheel van vrouwen van 15 jaar tot 49 jaar beschouwd wordt, stelt 15 geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden en 64 die dergelijke contacten had, gebruikte een voorbehoedsmiddel. Blijft over: 21 van de vrouwen die seksuele contacten had, maar geen voorbehoedsmiddel gebruikt. Onder de vrouwen in België, die een voorbehoedsmiddel gebruiken, gebruikte de meerderheid (62) de pil. Sterilisatie is de tweede meest toegepast (16), gevolgd door de mechanische voorbehoedsmiddelen (condoom, diafragma, ) met 10 en het spiraaltje met 9. 2 van de vrouwen gebruikt een die als weinig efficiënt bestempeld kunnen worden (coitus interruptus, periodieke onthouding, ). De morning after pil wordt slechts door een zeer klein aantal gebruiksters aangekruist (9 vrouwen op een totaal van respondenten, zijnde 0,5). Het type voorbehoedsmiddel dat gebruikt wordt, vertoont een samenhang met de leeftijd. De jongeren (15-24 jaar) hebben een voorkeur voor de pil (85 gebruiksters) gevolgd door de mechanische voorbehoedsmiddelen (10). Het gebruik van het spiraaltje stijgt met de leeftijd (15 in de leeftijdsgroep jaar) en hetzelfde gaat op voor sterilisatie (30 in de leeftijdsgroep jaar). Het gebruik van het spiraaltje en van mechanische voorbehoedsmiddelen, stijgt met het opleidingsniveau. De stad Brussel onderscheidt zich van de andere gebieden door een belangrijk gebruik van het spiraaltje als voorbehoedsmiddel en de geringere toepassing van sterilisatie. De s toegepast in het kader van contraceptie variëren daarnaast ook naar gewest: sterilisatie wordt meer frequent toegepast in het Vlaams Gewest (20 van de vrouwen van 15 jaar of ouder en die een voorbehoedsmiddel gebruiken), terwijl het spiraaltje dan weer populairder is in het Brussels Gewest (16) en het Waals Gewest (13). Er kunnen geen noemenswaardige verschillen vastgesteld worden in de keuze van voorbehoedsmiddelen tussen 1997 en 2000, behalve voor het gebruik van mechanische contraceptiva dat steeg van 6 naar 10 (er dient aan herinnerd te worden dat de vraagstelling niet exact dezelfde was in de twee enquêtes). Tenslotte kan gesignaleerd worden dat de van contraceptiva dat toegepast wordt, zoals ze wordt aangegeven door mannen, niet verschilt met hetgeen vrouwen hebben aangekruist. 1084

13 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit V.1.3. Gebruik van een beschermings tegen SOA (RH04_1) In België, geeft 13 van de bevolking (van 15 jaar of ouder) dat seksuele contacten had in de loop van de afgelopen twaalf maanden aan een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben. Mannen (16) geven meer dan vrouwen (10) aan een dergelijke gebruikt te hebben. Jongeren geven meer dan anderen aan een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben: 66 bij de jarigen en 40 bij de jarigen. Deze percentages dalen daarna systematisch: 16 bij de jarigen, 10 bij de jarigen, (Figuur ) Figuur : Aantal personen (in ) van 15 jaar of meer dat seksuele contacten gehad heeft in de loop van de afgelopen 12 maanden en dat aangaf een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben, volgens geslacht en leeftijd, Gezondheidsenquête, België, Indicator rh04_1 BE Indicator rh04_1 BE Mannen Vrouwen Het gebruik van een beschermings tegen SOA varieert niet op een significante wijze in functie van het opleidingsniveau. Dit percentage is daarentegen hoger in de stedelijke gebieden, en meer bepaald in de stad Brussel, dan in de semi-stedelijke of de rurale gebieden (11). Het gebruik van een beschermings tegen SOA is frequenter in Brussel dan in de overige gewesten, wat overeen komt met de voorheen beschreven verschillen in verband met de urbanisatiegraad. V.1.4. Type beschermings tegen SOA (RH05_1, RH05_2) Onder die personen in België die een beschermings tegen SOA gebruiken, opteert een overgrote meerderheid voor het gebruik van het condoom. Andere s worden ook soms gebruikt, maar dan in veel mindere mate: sommige gebruiken het vrouwencondoom, anderen vermijden anale contacten of verminderen het aantal wisselende partners. Mannen geven meer dan vrouwen aan een (mannen-) condoom te gebruiken als bescherming tegen SOA. In totaal gaf 68 van de jongeren tussen 15 en 19 jaar aan geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden, 21 had dergelijke contacten, maar gebruikte het condoom als beschermings, 1 gebruikte een andere en 11 gebruikt geen enkele om zich tegen SOA te beschermen. Het percentage onveilige contacten in deze leeftijdsgroep is hoger in het Vlaams Gewest (13) dan in de twee andere gewesten: 9 in het Brussels, 7 in het Waals Gewest. 1085

14 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, van de jongeren van jaar gaf aan geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden, 32 had dergelijke contacten maar gebruikte het condoom als middel om zich tegen SOA te beschermen, 1 gebruikte een andere en 50 gaf aan geen beschermings gebruikt te hebben. In de oudere leeftijdsgroepen, gebruikte nagenoeg 80 geen beschermings tegen SOA, wat niet wil zeggen dat het hier onveilige contacten zou betreffen; het merendeel van hen hebben zonder enige twijfel een vaste partner. 1086

15 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Tabel : Aantal vrouwen (in ) van 15 jaar of meer dat seksuele contacten had in de loop van de afgelopen twaalf maanden en dat aangaf een voorbehoedsmiddel te gebruiken, Gezondheidsenquête, België, RH02_1 België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N , , , , , , ,0-26 Geen diploma 62,0 51,4 (30,3-71,9) 40 Lager onderwijs 34,4 48,6 (33,7-63,7) 236 Lager secundair 45,5 43,5 (34,5-53,0) 533 Hoger secundair 61,7 55,3 (47,3-63,1) 1001 Hoger onderwijs 65,8 55,3 (47,4-63,0) 1244 URBANISATIEGRAAD Brussel 57,8 53,1 (44,7-61,3) 712 Stedelijk gebied 59,8 50,7 (40,7-60,8) 510 Semi-stedelijk gebied 57,8 53,0 (45,0-60,7) 1071 Landelijk gebied 59,6 52,5 (44,2-60,7) 850 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 58,6 52,2 (44,6-59,8) 1165 Brussels Gewest 57,8 53,1 (44,6-61,3) 712 Waals Gewest 59,2 52,8 (44,9-60,5) 1266 JAAR ,8 30,8 (25,3-36,9) ,7 46,9 (40,4-53,4)

16 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, 2001 Tabel : Aantal personen (in ) van 15 jaar of ouder dat aangaf seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de twaalf afgelopen maanden en dat een beschermings gebruikte tegen SOA, Gezondheidsenquête, België, RH04_1 België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 15,9 14,6 (12,6-16,8) 3211 Vrouw 10,4 7,5 ( 6,2-9,1) ,6 49,1 (43,6-54,7) ,5 15,7 (12,9-19,0) ,8 9,2 ( 7,3-11,4) ,7 6,2 ( 4,6-8,4) ,9 1,7 ( 1,0-2,9) ,9 1,6 ( 0,7-3,6) ,0, (,-,) 79 Geen diploma 23,9 14,3 ( 7,1-26,8) 88 Lager onderwijs 10,7 14,0 ( 9,7-20,0) 513 Lager secundair 14,6 12,6 ( 9,8-16,0) 1104 Hoger secundair 11,5 8,6 ( 6,8-10,8) 1976 Hoger onderwijs 13,8 10,0 ( 8,0-12,3) 2446 URBANISATIEGRAAD Brussel 16,9 14,1 (11,6-17,0) 1424 Stedelijk gebied 16,4 12,9 ( 9,7-17,0) 1005 Semi-stedelijk gebied 12,7 9,8 ( 8,0-12,0) 2161 Landelijk gebied 11,2 9,0 ( 7,1-11,4) 1703 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 12,9 10,2 ( 8,6-12,1) 2335 Brussels Gewest 16,9 14,1 (11,6-17,0) 1424 Waals Gewest 12,6 9,8 ( 7,8-12,3)

17 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit V.2. Vlaams Gewest Indien de vrouwen van 15 jaar of ouder samen beschouwd worden, geeft 30 onder hen aan geen seksuele relaties in de loop van de twaalf afgelopen maanden gehad te hebben, 29 heeft dergelijke relaties gehad, maar gebruikt geen voorbehoedsmiddelen, terwijl 41 aangeeft wel seksueel actief te zijn geweest en een voorbehoedsmiddel gebruikt te hebben. 70 van de vrouwen van 15 jaar of ouder geeft aan seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de twaalf afgelopen maanden. De meeste actieve groep is deze tussen de 25 en 44 jaar, waar 95 van de vrouwen verklaart contacten gehad te hebben in deze referentieperiode. Bij de jongeren is 33 seksueel actief in de leeftijdgroepen jaar en 83 in de groep jaar. V.2.1. Gebruik van een voorbehoedsmiddel (RH02_1) In het Vlaams Gewest geeft 59 van de vrouwen van 15 jaar of ouder die seksueel actief waren in de loop van het afgelopen jaar aan een voorbehoedsmiddel gebruikte te hebben. Indien de aandacht beperkt wordt tot vrouwen tussen 15 en 49, stijgt dit percentage tot van de jonge meisjes van 15 tot en met 19 jaar die seksuele contacten hebben gehad in de loop van het afgelopen jaar gebruikt een voorbehoedsmiddel (Figuur ). Dit percentage bedraagt 89 bij vrouwen tussen 20 en 24 jaar, schommelt tussen 75 en 80 bij de jarigen en daalt daarna sterk. Figuur : Aantal vrouwen (in ) van 15 jaar of meer dat seksueel actief was in de loop van de afgelopen 12 maanden en dat aangaf een voorbehoedsmiddel gebruikt te hebben, volgens leeftijd, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, Leeftidsgroep Het gebruik van een voorbehoedsmiddel lijkt te stijgen met het opleidingsniveau, maar de verschillen zijn niet significant na correctie voor leeftijd: Ze zijn bijna volledig terug te brengen tot verschillen in leeftijdsverdeling (vrouwen met een eerder laag opleidingsniveau behoren ook eerder tot de oudere leeftijdsgroepen). Het gebruik van een voorbehoedsmiddel in het Vlaams Gewest hangt niet samen met de urbanisatiegraad. In 1997 gaf 56 van de vrouwen van 15 jaar of ouder aan een voorbehoedsmiddel te gebruiken. De resultaten voor 2001 liggen hier niet ver af (59), alhoewel de vraag rond het gebruik van voorbehoedsmiddelen niet op een exact dezelfde wijze gesteld werd. 1089

18 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, 2001 V.2.2. Type voorbehoedsmiddel (RH03_1, RH03_2) Indien het geheel van vrouwen van 15 jaar of ouder beschouwd wordt, stelt 30 geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden (kan deze onthouding misschien ook als een voorbehoedsmiddel beschouwd worden?) en 41 die dergelijke contacten had, gebruikte een voorbehoedsmiddel. Blijft over: 29 van de vrouwen die seksuele contacten had, maar geen voorbehoedsmiddel gebruikt. Indien het geheel van vrouwen van 15 jaar tot 49 jaar beschouwd wordt, stelt 14 geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden en 64 die dergelijke contacten had, gebruikte een voorbehoedsmiddel. Blijft over: 22 van de vrouwen die seksuele contacten had, maar geen voorbehoedsmiddel gebruikt. Onder de vrouwen in het Vlaams Gewest, die een voorbehoedsmiddel gebruiken, gebruikte de meerderheid (61) de pil. Sterilisatie is de tweede meest toegepast (20), gevolgd door de mechanische voorbehoedsmiddelen (condoom, diafragma, ) met 10 en het spiraaltje met 7. 2 van de vrouwen gebruikt een methodie die als weinig efficiënt bestempeld kan worden (coitus interruptus, periodieke onthouding, ). De morning after pil wordt slechts door een zeer klein aantal gebruiksters aangekruist (1 vrouwen op een totaal van 674 respondenten, zijnde 0,1). Het type voorbehoedsmiddel dat gebruikt wordt, vertoont een samenhang met de leeftijd. De jongeren (15-24 jaar) hebben een voorkeur voor de pil (85 gebruiksters) gevolgd door de mechanische voorbehoedsmiddelen (11). Het gebruik van het spiraaltje stijgt met de leeftijd (10 in de leeftijdsgroep jaar). Het gebruik van het spiraaltje als voorbehoedsmiddel lijkt te stijgen met het opleidingsniveau; hetzelfde geldt voor het gebruik van de mechanische voorbehoedsmiddelen. Er kunnen geen opmerkenswaardige verschillen vastgesteld worden in de keuze van voorbehoedsmiddelen tussen 1997 en 2000, behoudens met betrekking tot het gebruik van de pil (daling van 67 naar 60) en de stijging van het gebruik van mechanische contraceptiva (stijging van 7 naar 10) (er dient aan herinnerd te worden dat de vraagstelling niet exact dezelfde was in de twee enquêtes). V.2.3. Gebruik van een beschermings tegen SOA (RH04_1) In het Vlaams Gewest, geeft 13 van de bevolking (van 15 jaar of ouder) dat seksuele contacten had in de loop van de afgelopen twaalf maanden aan een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben. Mannen (16) geven meer dan vrouwen (10) aan een dergelijke gebruikt te hebben Jongeren geven meer dan anderen aan een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben: 60 bij de jarigen en 43 bij de jarigen. Deze percentages dalen daaropna systematisch: 16 bij de jarigen, 9 bij de jarigen, (Figuur ) 1090

19 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Figuur : Aantal personen (in ) van 15 jaar of meer dat seksuele contacten gehad heeft in de loop van de afgelopen 12 maanden en dat aangaf een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben, volgens geslacht en leeftijd, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator rh04_1 VL Indicator rh04_1 VL Mannen Vrouwen Het gebruik van een beschermings tegen SOA varieert niet op een significante wijze in functie van het opleidingsniveau. Het percentage ligt daarentegen hoger in de stedelijke gebieden (17) dan in semistedelijke of landelijke gebieden, maar dit verschil is niet significant na correctie voor leeftij en geslacht. V.2.4. Type beschermings tegen SOA (RH05_1, RH05_2) Onder die personen in het Vlaams Gewest die een beschermings tegen SOA gebruiken, opteert een overgrote meerderheid voor het gebruik van het condoom. Andere s worden ook soms gebruikt, maar dan in veel mindere mate: sommige gebruiken het vrouwencondoom, anderen vermijden anale contacten of verminderen het aantal wisselende partners. In totaal, gaf 67 van de jongeren tussen 15 en 19 jaar aan geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden, 19 had dergelijke contacten, maar gebruikte het condoom als beschermings, 1 gebruikte een andere en 13 gebruikt geen enkele om zich tegen SOA te beschermen. 17 van de jongeren van jaar gaf aan geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden, 34 had dergelijke contacten maar gebruikte het condoom als middel om zich tegen SOA te beschermen, 1 gebruikte een andere en 47 gaf aan geen beschermings gebruikt te hebben. In de oudere leeftijdsgroepen, gebruikte nagenoeg 80 geen beschermings tegen SOA, wat niet wil zeggen dat het hier onveilige contacten zou betreffen; het merendeel van hen hebben zonder enige twijfel een vaste partner. 1091

20 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, 2001 Tabel : Aantal vrouwen (in ) van 15 jaar of meer dat seksuele contacten had in de loop van de afgelopen twaalf maanden en dat aangaf een voorbehoedsmiddel te gebruiken, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, RH02_1 - Vlaams Gewest Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N , , , , , , ,0-7 Geen diploma 66,6 60,6 (27,3-86,3) 14 Lager onderwijs 30,8 50,1 (29,3-70,8) 80 Lager secundair 49,1 46,8 (35,9-58,1) 203 Hoger secundair 61,5 54,7 (45,4-63,7) 419 Hoger onderwijs 64,4 53,5 (44,1-62,6) 436 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 59,9 50,9 (39,8-62,0) 258 Semi-stedelijk gebied 56,5 52,3 (43,7-60,8) 593 Landelijk gebied 61,5 53,7 (43,6-63,5) 314 JAAR ,9 32,0 (25,8-38,9) ,6 47,8 (40,7-54,9)

21 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Tabel : Aantal personen (in ) van 15 jaar of ouder dat aangaf seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de twaalf afgelopen maanden en dat een beschermings gebruikte tegen SOA, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, RH04_1 - Vlaams Gewest Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 15,9 14,8 (12,1-17,9) 1187 Vrouw 9,8 7,0 ( 5,3-9,1) ,1 49,9 (42,5-57,3) ,9 15,1 (11,4-19,8) ,9 8,3 ( 5,9-11,6) ,8 6,2 ( 4,1-9,2) ,7 1,5 ( 0,6-3,3) ,0 1,7 ( 0,6-4,8) ,0, (,-,) 30 Geen diploma 29,4 18,0 ( 8,3-34,8) 32 Lager onderwijs 11,1 16,0 ( 9,2-26,4) 174 Lager secundair 14,6 11,8 ( 8,5-16,0) 424 Hoger secundair 10,0 7,3 ( 5,3-10,1) 818 Hoger onderwijs 14,7 10,4 ( 7,7-14,0) 861 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 16,3 13,3 ( 9,5-18,2) 514 Semi-stedelijk gebied 12,5 9,5 ( 7,4-12,2) 1198 Landelijk gebied 11,1 8,8 ( 6,2-12,3)

22 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, 2001 V.3. Brussels Gewest Indien de vrouwen van 15 jaar of ouder samen beschouwd worden, geeft 38 onder hen aan geen seksuele relaties in de loop van de twaalf afgelopen maanden gehad te hebben, 26 heeft dergelijke relaties gehad, maar gebruikt geen voorbehoedsmiddelen, terwijl 36 aangeeft wel seksueel actief te zijn geweest en een voorbehoedsmiddel gebruikt te hebben. 12 van de vrouwen van 15 jaar of ouder geeft aan seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de twaalf afgelopen maanden. De meeste actieve groep is deze tussen de 25 en 44 jaar, waar 90 van de vrouwen verklaart contacten gehad te hebben in deze referentieperiode. Bij de jongeren is 25 seksueel actief in de leeftijdgroepen jaar en 80 in de groep jaar. V.3.1. Gebruik van een voorbehoedsmiddel (RH02_1) In het Brussels Gewest geeft 58 van de vrouwen van 15 jaar of ouder die seksueel actief waren in de loop van het afgelopen jaar aan een voorbehoedsmiddel gebruikte te hebben. Indien de aandacht beperkt wordt tot vrouwen tussen 15 en 49, stijgt dit percentage tot van de jonge meisjes van 15 tot en met 19 jaar die seksuele contacten hebben gehad in de loop van het afgelopen jaar gebruikt een voorbehoedsmiddelen (Figuur ). Dit percentage bedraagt 86 van vrouwen tussen 20 en 24 jaar, schommelt tussen 73 en 79 bij de jarigen en daalt daarna sterk. Deze percentages dienen evenwel met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden daar het totaal aantal geïnterviewde vrouwen in sommige leeftijdscategorieën eerder beperkt is (16 bij de jarigen bijvoorbeeld). Figuur : Aantal vrouwen (in ) van 15 jaar of meer dat seksueel actief was in de loop van de afgelopen 12 maanden en dat aangaf een voorbehoedsmiddel gebruikt te hebben, volgens leeftijd, Brussels Gewest, Gezondheidsenquête, België, Leeftijdsgroep Het gebruik van een voorbehoedsmiddel lijkt te stijgen met het opleidingsniveau, maar de verschillen zijn niet significant na correctie voor leeftijd. Ze zijn bijna volledig terug te brengen tot verschillen in leeftijdsverdeling (vrouwen met een eerder laag opleidingsniveau behoren ook eerder tot de oudere leeftijdsgroepen). 1094

23 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Het gebruik van een voorbehoedsmiddel in het Brussels Gewest varieert niet significant in functie van de nationaliteit: 57 van de seksueel actieve vrouwen met de Belgische nationaliteit gaf aan een voorbehoedsmiddel te gebruiken. Dit percentage is 62 bij de Europese niet-belgen en 56 bij de niet Europese niet-belgen. In 1997 gaf 55 van de vrouwen van 15 jaar of ouder aan een voorbehoedsmiddel te gebruiken. De resultaten voor 2001 liggen hier niet ver af (58), alhoewel de vraag rond het gebruik van voorbehoedsmiddelen niet op een exact dezelfde wijze gesteld werd. V.3.2. Type voorbehoedsmiddel (RH03_1, RH03_2) Indien het geheel van vrouwen van 15 jaar of ouder beschouwd wordt, stelt 38 geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden (kan deze onthouding misschien ook als een voorbehoedsmiddel beschouwd worden) en 36 die dergelijke contacten had, gebruikte een voorbehoedsmiddel. Blijft over: 26 van de vrouwen die seksuele contacten had, maar geen voorbehoedsmiddel gebruikt. Indien het geheel van vrouwen van 15 jaar tot 49 jaar ouder beschouwd wordt, stelt 22 geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden en 58 die dergelijke contacten had, gebruikte een voorbehoedsmiddel. Blijft over: 20 van de vrouwen die seksuele contacten had, maar geen voorbehoedsmiddel gebruikt. Onder de vrouwen in het Brussels Gewest, die een voorbehoedsmiddel gebruiken, gebruikte de meerderheid (63) de pil. Het spiraaltje is de tweede meest toegepast (16), gevolgd door de mechanische voorbehoedsmiddelen (condoom, diafragma, ) met 10 en sterilisatie met 9. 1 van de vrouwen gebruikt een methodie die als weinig efficiënt bestempeld kan worden (coitus interruptus, periodieke onthouding, ). De morning after pil wordt slechts door een zeer klein aantal gebruiksters aangekruist (4 vrouwen op een totaal van 447 respondenten, zijnde 0,9). Het type voorbehoedsmiddel dat gebruikt wordt, vertoont een samenhang met de leeftijd. De jongeren (15-24 jaar) hebben een voorkeur voor de pil (85 gebruiksters). Het gebruik van het spiraaltje stijgt met de leeftijd (31 in de leeftijdsgroep jaar), hetzelfde gaat op voor de sterilisatie (11 in de leeftijdsgroep jaar). Er kunnen geen noemenswaardige verschillen vastgesteld worden in de keuze van voorbehoedsmiddelen tussen 1997 en 2000, behalve voor het gebruik van de pil (daling van 73 naar 63) en een stijging van het gebruik van het spiraaltje (stijging van 10 naar 16 (er dient aan herinnerd te worden dat de vraagstelling niet exact dezelfde was in de twee enquêtes). Ondanks het kleine aantal bevraagde vrouwen met een niet-belgische nationaliteit (326 Belgen, 56 Europese niet-belgen en 32 niet Europese niet-belgen), kunnen toch opmerkelijke verschillen vastgesteld worden met betrekking tot de keuze van voorbehoedsmiddel: vrouwen met de Belgische nationaliteit opteren in een geringere mate voor mechanische voorbehoedsmiddelen en opteren meer frequent voor een sterilisatie. Vrouwen met een niet-europese, niet-belgische nationaliteit gebruiken slechts in beperkte mate het spiraaltje en opteren minder voor sterilisatie. 1095

24 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, 2001 V.3.3. Gebruik van een beschermings tegen SOA (RH04_1) In het Brussels Gewest, geeft 17 van de bevolking (van 15 jaar of ouder) dat seksuele contacten had in de loop van de afgelopen twaalf maanden aan een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben. Mannen (20) geven meer dan vrouwen (13) aan een dergelijke gebruikt te hebben Jongeren geven meer dan anderen aan een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben: 67 bij de jarigen en 50 bij de jarigen. Deze percentages dalen daarna systematisch: 18 bij de jarigen, 16 bij de jarigen, (Figuur ) Figuur : Aantal personen (in ) van 15 jaar of meer dat seksuele contacten gehad heeft in de loop van de afgelopen 12 maanden en dat aangaf een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben, volgens geslacht en leeftijd, Brussels Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator rh04_1 BR Indicator rh04_1 BR Mannen Vrouwen Het gebruik van een beschermings tegen SOA varieert niet op een significante wijze noch in functie van het opleidingsniveau, noch in functie van de nationaliteit. V.3.4. Type beschermings tegen SOA (RH05_1, RH05_2) Alle personen in het Brussels Gewest die een beschermings tegen SOA gebruiken, opteren voor het gebruik van het condoom. In totaal, gaf 75 van de jongeren tussen 15 en 19 jaar aan geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden, 16 had dergelijke contacten, maar gebruikte het condoom als beschermings en 9 gebruikt geen enkele om zicht tegen SOA te beschermen. 20 van de jongeren van jaar gaf aan geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden, 40 had dergelijke contacten maar gebruikte het condoom als middel om zich tegen SOA te beschermen en 40 gaf aan geen beschermings gebruikt te hebben. In de oudere leeftijdsgroepen, gebruikte meer dan 75 geen beschermings tegen SOA, wat niet wil zeggen dat het hier onveilige contacten zou betreffen; het merendeel van hen hebben zonder enige twijfel een vaste partner. 1096

25 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Tabel : Aantal vrouwen (in ) van 15 jaar of meer dat seksuele contacten had in de loop van de afgelopen twaalf maanden en dat aangaf een voorbehoedsmiddel te gebruiken, Brussels Gewest, Gezondheidsenquête, België, RH02_1 - Brussels Gewest Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N , , , , , , ,0-11 Geen diploma 53,2 57,0 (23,7-84,9) 17 Lager onderwijs 46,6 62,7 (44,6-77,9) 59 Lager secundair 44,0 54,8 (40,6-68,3) 85 Hoger secundair 54,6 66,3 (55,2-75,9) 162 Hoger onderwijs 64,5 72,4 (63,1-80,0) 358 JAAR ,8 44,9 (38,8-51,2) ,8 61,9 (56,3-67,1)

26 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, 2001 Tabel : Aantal personen (in ) van 15 jaar of ouder dat aangaf seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de twaalf afgelopen maanden en dat een beschermings gebruikte tegen SOA, Brussels Gewest, Gezondheidsenquête, België, RH04_1 - Brussels Gewest Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 20,5 20,0 (16,1-24,6) 723 Vrouw 12,8 11,2 ( 8,4-14,8) ,3 54,5 (43,7-64,9) ,1 17,2 (13,6-21,6) ,9 15,2 (11,5-19,8) ,5 9,9 ( 6,5-14,8) ,8 3,4 ( 1,7-6,8) ,0 2,7 ( 0,7-10,0) ,0 23 Geen diploma 21,3 14,9 ( 4,5-39,7) 38 Lager onderwijs 17,7 18,7 (11,9-28,1) 123 Lager secundair 17,9 15,8 (10,1-23,7) 181 Hoger secundair 13,9 11,8 ( 7,7-17,7) 315 Hoger onderwijs 16,9 15,5 (11,7-20,3)

27 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit V.4. Waals Gewest Indien de vrouwen van 15 jaar of ouder samen beschouwd worden, geeft 30 onder hen aan geen seksuele relaties in de loop van de twaalf afgelopen maanden gehad te hebben, 28 heeft dergelijke relaties gehad, maar gebruikt geen voorbehoedsmiddelen, terwijl 42 aangeeft wel seksueel actief te zijn geweest en een voorbehoedsmiddel gebruikt te hebben. 70 van de vrouwen van 15 jaar of ouder geeft aan seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de twaalf afgelopen maanden. De meeste actieve groep is deze tussen de 25 en 44 jaar, waar 87 van de vrouwen verklaart contacten gehad te hebben in deze referentieperiode. Bij de jongeren is 32 seksueel actief in de leeftijdgroepen jaar en 86 in de groep jaar. V.4.1. Gebruik van een voorbehoedsmiddel (RH02_1) In het Waals Gewest geeft 59 van de vrouwen van 15 jaar of ouder die seksueel actief waren in de loop van het afgelopen jaar aan een voorbehoedsmiddel gebruikte te hebben. Indien de aandacht beperkt wordt tot vrouwen tussen 15 en 49, stijgt dit percentage tot 76. Alle jonge meisjes van 15 tot en met 19 jaar die seksuele contacten hebben gehad in de loop van het afgelopen jaar gebruikt een voorbehoedsmiddelen (gebaseerd op 49 geïnterviewde jonge meisjes). Dit percentage bedraagt 93 van vrouwen tussen 20 en 24 jaar, en daalt daarna tot 70 bij de jarigen en tot 46 bij de jarigen (Figuur ). Figuur : Aantal vrouwen (in ) van 15 jaar of meer dat seksueel actief was in de loop van de afgelopen 12 maanden en dat aangaf een voorbehoedsmiddel gebruikt te hebben, volgens leeftijd, Waals Gewest, Gezondheidsenquête, België, Leeftijdsgroep Het gebruik van een voorbehoedsmiddel lijkt meer frequent voor te komen bij vrouwen die een hoger onderwijs doorlopen hebben (69) dan bij diegenen die enkel een diploma lager secundair onderwijs haalden (36). Dit verschil blijft bestaan na correctie voor leeftijd (Tabel ). 1099

28 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Gezondheidsenquête, België, 2001 Het gebruik van een voorbehoedsmiddel in het Waals Gewest hang niet samen met de urbanisatiegraad. In 1997 gaf 56 van de vrouwen van 15 jaar of ouder aan een voorbehoedsmiddel te gebruiken. De resultaten voor 2001 liggen hier niet ver af (59), alhoewel de vraag rond het gebruik van voorbehoedsmiddelen niet op een exact dezelfde wijze gesteld werd. V.4.2. Type voorbehoedsmiddel (RH03_1, RH03_2) Indien het geheel van vrouwen van 15 jaar of ouder beschouwd wordt, stelt 30 geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden (kan deze onthouding misschien ook als een voorbehoedsmiddel beschouwd worden) en 42 die dergelijke contacten had, gebruikte een voorbehoedsmiddel. Blijft over: 28 van de vrouwen die seksuele contacten had, maar geen voorbehoedsmiddel gebruikt. Indien het geheel van vrouwen van 15 jaar tot 49 jaar ouder beschouwd wordt, stelt 16 geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden en 64 die dergelijke contacten had, gebruikte een voorbehoedsmiddel. Blijft over: 21 van de vrouwen die seksuele contacten had, maar geen voorbehoedsmiddel gebruikt. Onder de vrouwen in het Waals Gewest, die een voorbehoedsmiddel gebruiken, gebruikte de meerderheid (66) de pil. Het gebruik van een spiraaltje is de tweede meest toegepast (14), gevolgd sterilisatie (9) en de mechanische voorbehoedsmiddelen (condoom, diafragma, ) met 9. 1 van de vrouwen gebruikt een methodie die als weinig efficiënt bestempeld kan worden (coitus interruptus, periodieke onthouding, ). De morning after pil wordt slechts door een zeer klein aantal gebruiksters aangekruist (4 vrouwen op een totaal van 753 respondenten, zijnde 0,5). Het type voorbehoedsmiddel dat gebruikt wordt, vertoont een samenhang met de leeftijd. De jongeren (15-24 jaar) hebben een voorkeur voor de pil (87 gebruiksters) gevolgd door de mechanische voorbehoedsmiddelen (10). Het gebruik van het spiraaltje stijgt met de leeftijd (22 in de leeftijdsgroep jaar), hetzelfde gaat op voor de sterilisatie (26 in de leeftijdsgroep jaar). Er kunnen geen opmerkenswaardige verschillen tussen 1997 en 2001 vastgesteld worden aangaande de het type voorbehoedsmiddel dat gebruikt wordt. V.4.3. Gebruik van een beschermings tegen SOA (RH04_1) In het Waals Gewest, geeft 13 van de bevolking (van 15 jaar of ouder) dat seksuele contacten had in de loop van de afgelopen twaalf maanden aan een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben. Bij de 91 bevraagde jongeren tussen 15 en 19 jaar gaf 79 aan een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben. Deze percentages dalen daaropvolgend systematisch: 28 bij de jarigen, 17 bij de jarigen, 10 bij de jarigen, (Figuur ) 1100

29 Gezondheidsenquête, België, 2001 Leefstijl : Gezondheid en Seksualiteit Figuur : Aantal personen (in ) van 15 jaar of meer dat seksuele contacten gehad heeft in de loop van de afgelopen 12 maanden en dat aangaf een beschermings tegen SOA gebruikt te hebben, volgens geslacht en leeftijd, Waals Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator rh04_1 WA Indicator rh04_1 WA Mannen Vrouwen Het gebruik van een beschermings tegen SOA varieert niet op een significante wijze noch in functie van het opleidingsniveau, noch in functie van de urbanisatiegraad. V.4.4. Type beschermings tegen SOA (RH05_1, RH05_2) Onder die personen in het Waals Gewest die een beschermings tegen SOA gebruiken, opteert een overgrote meerderheid voor het gebruik van het condoom. Andere s worden ook soms gebruikt, maar dan in veel mindere mate: sommige gebruiken het vrouwencondoom, anderen vermijden anale contacten of verminderen het aantal wisselende partners. In totaal, gaf 68 van de jongeren tussen 15 en 19 jaar aan geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden, 25 had dergelijke contacten, maar gebruikte het condoom als beschermings, 1 gebruikte een andere en 7 gebruikt geen enkele om zicht tegen SOA te beschermen. 14 van de jongeren van jaar gaf aan geen seksuele contacten gehad te hebben in de loop van de afgelopen twaalf maanden, 24 had dergelijke contacten maar gebruikte het condoom als middel om zich tegen SOA te beschermen, 1 gebruikte een andere en 62 gaf aan geen beschermings gebruikt te hebben. In de oudere leeftijdsgroepen, gebruikte nagenoeg 80 geen beschermings tegen SOA, wat niet wil zeggen dat het hier onveilige contacten zou betreffen; het merendeel van hen hebben zonder enige twijfel een vaste partner. 1101