Vormen van patiënteneducatie: wat verkiest de patiënt?

Transcriptie

1 Vormen van patiënteneducatie: wat verkiest de patiënt? Emelien Lauwerier, PhD. T E emelien.lauwerier@khleuven.be

2 Prevalentie van chronische ziekten in België 27.2% van de totale populatie Gezondheidsenquête België,

3 Toenemende kosten gezondheidszorg Cardiovasculaire aandoeningen 192 miljard /jaar Longaandoeningen 100 miljard /jaar Diabetes 131 miljard /jaar Multimorbiditeit 700 miljard /jaar 70% TOT 80% VAN DE TOTALE GEZONDHEIDSZORGUITGAVEN!! European Union Policy Forum,

4 Behandeling van chronisch zieken: tekorten van een biomedisch model Ziekte Ziek-zijn Ziekte-rol BIO Behandeling en PSYCHO leefstijl SOCIAAL Oorzaak is complex en multifactorieel Doel van behandeling is verbeteren van uitkomsten 4

5 Patiënteneducatie definiëren Traditioneel Zelfmanagement Wat? Doel? Informatie en vaardigheden rond de aandoening Gedragsverandering door het aanbieden van kennis Probleemoplossingsvaardigheden Creëren van groter vertrouwen bij de patiënt dat hij/zij capaciteit heeft om verandering te verwezenlijken Wie? Gezondheidswerker Gezondheidswerker, peer of andere patiënten, vaak in groepscontext Gebaseerd op Bodenheimer, Lorig, Holman, & Grumbach,

6 Vormen van patiënteneducatie: wat verkiest de patiënt? Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek Onderzoek in bacheloropleiding verpleegkunde Driejarige termijn ( // 2014) Finaliteit o Speelt in op behoeften werkveld o Relevant voor onderwijs binnen opleiding verpleegkunde Medewerking van o Centrum Ziekenhuiswetenschappen, KU Leuven o Center for users experience, KU Leuven o Katho o UZ Leuven o Vlaams Patiëntenplatform o Zorgnet Vlaanderen o UNAMEC 6

7 Onderzoeksdoelstellingen 1. Welke vormen van patiënteneducatie zijn momenteel beschikbaar? 2. Welke ervaring hebben patiënten met chronische aandoeningen en verpleegkundigen met diverse vormen van patiënteneducatie? 3. Welke vormen van patiënteneducatie verkiezen patiënten? 7

8 1. Vormen van patiënteneducatie Literatuuronderzoek Bronnen: wetenschappelijk, populair Taal: Nederlands, Engels, Frans Publicatiejaar: FACE TO FACE SCHRIFTELIJK GROEPSSESSIES TELEFOONEDUCATIE MOBIELE TECHNOLOGIE INTERNET ONLINE TAILORED GAMES DVD, CD-ROM KLASSIEKE SPELEN 8

9 2. Ervaringen met vormen patiënteneducatie Kwalitatief onderzoeksopzet Semi-gestructureerde interviews STEEKPROEF PATIENTEN VERPLEEGKUNDIGEN Chronisch nierfalen (N=14; 6 vrouwen; jr.) Educatie in chronische zorg (N=19; 19 vrouwen; jr.) 9

10 FACE TO FACE SCHRIFTELIJK INTERNET P A T I E N T Vertrouwd Veilig Oog voor eigen behoeftes Informatie en erkenning Vaak negatieve ervaringen Onbetrouwbare informatie V E R P L E E G K U N D I G E Therapeutische relatie Motiveren Nagaan of patiënt informatie heeft begrepen Eigen informatie Moeilijk te integreren in educatiepakket Onbetrouwbare informatie 10

11 3. Voorkeur voor educatievormen WAT VERKIEZEN PATIËNTEN? GESCHREVEN INFORMATIE VIA GEZONDHEIDSWERKER GESCHREVEN INFORMATIE VIA INTERNET 11

12 3. Voorkeur voor educatievormen WAT BEPAALT HUN VOORKEUR? LEEFTIJD? SES? GESLACHT? GEBRUIK? ANDERE? 12

13 Karakteristieken van de steekproef Ziekte N Mleeftijd %mannen %werk Hartaandoeningen Diabetes Nierziekten Infectieziekten Longaandoeningen HIV

14 Karakteristieken van de steekproef Duur van de ziekte (%)(jaren) < >20 Hartaandoeningen Diabetes Nierziekten Infectieziekten Longaandoeningen HIV

15 Methode: vragenlijst Dagelijks leven 1 WELK MATERIAAL EN WELKE MEDIA GEBRUIK JE IN HET DAGELIJKSE LEVEN? BOEKEN, KRANTEN, TIJDSCHRIFTEN INTERNET WORLD WIDE WEB 2 ALS JE INTERNET GEBRUIKT, WAARVOOR? SKYPE CHAT SOCIAL MEDIA 15

16 Methode: vragenlijst Gezondheidsgerelateerd 1 WAAR HAAL JIJ INFORMATIE OVER JOUW AANDOENING EN DE BEHANDELING DAARVAN? BOEKEN, BROCHURES, FLYERS DIE IK VAN ZORGVERLENERS KRIJG INTERNET WORLD WIDE WEB 2 ALS JE INTERNET GEBRUIKT, WAARVOOR? SKYPE CHAT SOCIAL MEDIA 16

17 Methode: vragenlijst Voorkeuren 1 WELK MATERIAAL EN MEDIA ZOU JE WILLEN GEBRUIKEN VOOR INFORMATIE OVER JE AANDOENING EN DE BEHANDELING DAARVAN? 2 ALS INTERNET EEN VAN JOUW KEUZES IS, WAARVOOR ZOU JE HET DAN WILLEN GEBRUIKEN? BOEKEN, BROCHURES, FLYERS DIE IK VAN ZORGVERLENERS KRIJG INTERNET WORLD WIDE WEB SKYPE CHAT SOCIAL MEDIA 17

18 Resultaten % Dagelijks leven Gezondheidsgerelateerd Voorkeur Geschreven bronnen Internet 18

19 Resultaten WWW Skype Chat Social media Dagelijks leven Gezondheidsgerelateerd Voorkeur %

20 Resultaten AV OV OR [95%BI] WWW Leeftijd 0.99 [0.97,1.01] Opleidingsniveau 1.15 (*) [1.00,1.31] Type aandoening 1.10 [0.89,1.37] Duur aandoening 0.83 [0.62,1.11] WWW in dagelijkse leven 9.20*** [4.93,17.16] Constante Leeftijd 0.97** [0.95,0.99] Opleidingsniveau 1.14 [0.99,1.31] Type aandoening 1.29* [1.04,1.60] in dagelijkse leven 14.31*** [6.92,29.56] Constante 0.24 OR = odds ratio, an OR > 1 reflects a higher probability of internet preference and an OR < 1 a lower probablity of preference 20

21 Kernbevindingen Veelheid aan vormen voor patiënteneducatie Deze worden niet door iedereen gebruikt Face to face en schriftelijke informatie staan op nummer één Internet vooral als zoekmachine, en zelden als communicatiemiddel Andere nieuwe vormen (bijna) niet gekend en gebruikt Deze worden ook niet door iedereen verkozen Onbekend is onbemind Belang van leeftijd, maar ook type aandoening en gebruik in dagelijkse leven 21

22 Patiënteneducatie in de praktijk Geen one size fits all Variatie in voorkeur Aanpak op maat Leeftijd Kunde Type aandoening? 22

23 Patiënteneducatie in de praktijk Geen pleidooi voor classics Nieuwe media verdienen aandacht Aanvullend Ontwikkeling Implementeerbaar 23

24 Met dank aan A. Deschamps S. Martin Dr. G. Van Pottelbergh N. Zupancic A. Van Damme Prof. dr. P. Moons ONZE PARTNERS KU Leuven UZ Leuven KATHO Zorgnet Vlaanderen Vlaams Patiëntenplatform UNAMEC