Anne Berg William W. Hale Universiteit Utrecht

Transcriptie

1 NON-VERBAAL GEDRAG EN BEHANDELUITKOMST BIJ ADOLESCENTEN MET INTERNALISERENDE PROBLEMEN Anne Berg William W. Hale Universiteit Utrecht

2 ACHTERGROND ZonMw-programma Effectief werken in de jeugdsector Gebrek aan observatie studies 1 Replicatie observatie onderzoek onder depressieve volwassenen 1 Barnhoorn, J., Broeren, S., Distelbrink, M., Greef, M., Grieken, A. de, Jansen, W. van, Raat, H. (2013). Cliënt-, professional- en alliantiefactoren: Hun relatie met het effect van zorg voor jeugd. Den Haag: Zon-Mw.

3 EERDER ONDERZOEK Interactionele theorie Coyne 2 Non-verbaal gedrag van volwassen depressieve cliënten en therapeuten verschilt in intake interviews met cliënten die wel of geen verbetering laten zien 3 2 Coyne, J. C. (1976). Depression and the response of others. Journal of Abnormal Psychology, 85, Coyne, J. C., Burchill, S. A. L., & Stiles, W. B. (1991). An interactional perspective on depression. In: Snyder, C. R. and Forsyth, D.O. (Eds.), Handbook of Social and Clinical Psychology (pp ). New York: Pergamon. 3 Bouhuys, A. L., & Albersangel, F. A. (1992). Do interactional capacities based on observed behavior interfere with improvement in severely depressed patients? Journal of Affective Disorders, 25, Bouhuys, A. L., & Hoofdakker, R. H. van den (1993). A longitudinal study of interaction patterns of a psychiatrist and severely depressed patients based on observed behaviour: An ethological approach of interpersonal theories of depression. Journal of Affective Disorders, 27,

4 DEZE STUDIE Is non-verbaal gedrag van therapeuten en cliënten voorspellend voor therapie uitkomsten bij adolescenten met internaliserende problemen (angst/depressie)?

5 METHODE Duo s van adolescenten en therapeuten. Tot nu toe: N = 27 M age = 22.44, SD age = 2.43 N = 15 depressie; N = 12 angst

6 INSTRUMENTEN Vragenlijsten aan begin en eind van therapie: Depressie: Children s Depression Inventory 4 Angst: Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders 5 4 Timbremont, B., & Braet, C. (2002). Handleiding Children's Depression Inventory. Lisse: Swets Test Publishers. 5 Muris, P., Bodden, D., Hale III, W. W., Birmaher, B., & Mayer, B. (2007). SCARED-NL. Vragenlijst over angst en bang-zijn bij kinderen en adolescenten. Handleiding bij de gereviseerde Nederlandse versie van de Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders. Amsterdam: Boom Test Uitgevers.

7 OBSERVATIES Eén van de eerste therapiesessies opgenomen op video 15 min. gecodeerd Gecodeerde non-verbale gedragingen: Spraak (spreken, verbaal backchannelen) Hoofdbewegingen (ja-knikken, nee-schudden, overig) Kijkgedrag (kijken in richting gezicht ander) Beenbewegingen (bewegingen van benen en voeten) Handbewegingen (gebaren, lichaams- en objectaanraking, overig)

8 VOORBEELD CODEREN

9 GEDRAGSFACTOREN Tabel 1. Gecodeerde gedragingen en gedragsfactoren cliënt en therapeut Gecodeerde gedragingen en afkortingen 1. Spraak sp = spreken bch = verbaal backchannelen ( ja, hmhm ) 2. Hoofdbewegingen ja = ja-knikken nee = nee-schudden hoofd = andere hoofdbewegingen 3. Kijkgedrag kijk = kijken in de richting van het gezicht van de ander 4. Beenbewegingen been = bewegingen met benen of voeten 5. Handbewegingen geb = gebaren llic = lichte lichaamsaanrakingen ilic = intensieve lichaamsaanraking obj = object aanrakingen hand = andere handbewegingen d = duur, f = frequentie, /sp = tijdens spreken, /lu = tijdens luisteren, ¼ = gewicht voor optellen van de gedragingen tot gedragsfactoren Client gedragingen Factor 1 Rusteloosheid-1 ½ dbeen/sp ½ dllic/sp ½ fbeen/sp ½ fllic/sp ½ dbeen/lu ½ dllic/lu ½ fbeen/lu ½ fllic/lu Therapeut gedragingen Factor 1 Rusteloosheid-1 ½ dllic/sp ½ dilic/sp ⅓ filic/sp ⅓ fhand/sp ⅓ fllic/sp ½ dhoofd/lu ½ dllic/lu 1 fllic/lu Factor 2 Rusteloosheid-2 1 dobj/sp ½ fhand/sp ½ filic/sp 1 dobj/lu 1 fobj/lu Factor 2 Rusteloosheid-2 ⅓ dhoofd/sp ⅓ dhand/sp ⅓ dobj/sp ½ fbeen/sp ½ fobj/sp ⅓ dkijk/lu ⅓ dnee/lu ⅓ dobj/lu 1 fobj/lu Factor 3 Spraak 1 dsp 1 fsp ⅓ fja/lu ⅓ fno/lu ⅓ fsp/lu 1 dsp/lu Factor 3 Spraak ¼ dsp ¼ dja/sp ¼ dnee/sp ¼ dgeb/sp ¼ fsp ¼ fja/sp ¼ fnee/sp ¼ fgeb/sp 1 dsp/lu ½ fsp/lu ½ fnee/lu Factor 4 Actief luisteren ½ dhand/sp ½ dilic/sp 1 fobj/sp 1 dilic/lu ½ dhoofd/lu ½ dhand/lu ¼ fkijk/lu ¼ fhoofd/lu ¼ filic/lu ¼ fhand/lu Factor 4 Actief luisteren ½ dilic/lu ½ dhand/lu ½ filic/lu ½ fhand/lu Factor 5 Gretigheid ½ dja/sp ½ dnee/sp ½ fja/sp ½ fnee/sp ½ dja/lu ½ dnee/lu Factor 5 Beurtneming ½ dkijk/sp ½ dbeen/sp ½ dbeen/lu ½ dgeb/lu ½ fbeen/lu ½ fgeb/lu Factor 6 Spraakinspanning ⅓ dkijk/sp ⅓ dhoofd/sp ⅓ dgeb/sp ½ fkijk/sp ½ fhoofd/sp 1 fgeb/sp 1 dkijk/lu Factor 6 Aanmoediging ½ dbch/lu ½ dja/lu ½ fbch/lu ½ fja/lu Factor 7 Kijkverandering 1 fhoofd/sp 1 fkijk/sp ½ fkijk/lu ½ fhoofd/lu

10 VOORBEELD 1 CLIËNT GEDRAGSFACTOREN Client factor 1: Rusteloosheid-1 dbeen/sp fbeen/sp dbeen/lu fbeen/lu dllic/sp fllic/sp dllic/lu = Duur voet/beenbewegingen tijdens spreken = Frequentie voet/beenbewegingen tijdens spreken = Duur voet/beenbewegingen tijdens luisteren = Frequentie voet/beenbewegingen tijdens luisteren = Duur lichte lichaamsaanrakingen tijdens spreken = Frequentie lichte lichaamsaanrakingen tijdens spreken = Duur lichte lichaamsaanrakingen tijdens

11 VOORBEELD 2 CLIËNT GEDRAGSFACTOREN Client factor 3: Spraak dsp = Duur spreken fsp dsp/lu fsp/lu fja/lu fno/lu = Frequentie spreken = Duur spreken tijdens luisteren = Frequentie spreken tijdens luisteren = Frequentie ja-knikken tijdens luisteren = Frequentie neeschudden tijdens luisteren

12 VIDEO VOORBEELD Wat valt u op aan het non-verbale gedrag? Welk non-verbale gedrag van cliënt en therapeut kan van invloed zijn op behandeluitkomsten?

13 VOORLOPIGE RESULTATEN DEPRESSIE Minder depressieve symptomen begin Minder behandeling Spraak cliënt Minder depressieve symptomen begin behandeling Minder Rusteloosheid- 2 therapeut Minder depressieve symptomen na behandeling

14 VOORLOPIGE RESULTATEN ANGST Minder angst symptomen begin behandeling Minder Spraak cliënt Minder Rusteloosheid- 1 cliënt Minder angst symptomen na behandeling Minder angst symptomen begin behandeling Minder Rusteloosheid- 2 therapeut

15 VOORLOPIGE RESULTATEN Andere bevindingen dan eerdere studies: andere populatie Mogelijk betere behandelresultaten als: Client minder aan het woord Minder onrust / meer aandacht voor de ander

16 VRAGEN/OPMERKINGEN/SUG GESTIES? Vragen Opmerkingen: Hoe kan deze kennis in de praktijk toegepast worden? Suggesties: Hoe nu verder?