Werk, participatie en gezondheid: meer dan alleen!

Transcriptie

1 Werk, participatie en gezondheid: meer dan alleen! Prof Dr Alex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg, Erasmus MC Coordinator academische werkplaats CEPHIR

2 Arbeidsparticipatie en gezondheid Schuring et al 2009 (Gezondheidsenquête 2003, Rotterdam)

3 Arbeidsparticipatie en gezondheid Özcan Erdem, 2015, Gezondheidsenquête 2012

4 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Arbeidsparticipatie vrouwen jaar nederland zweden Gezond Laag Gezond Midden Gezond Hoog Ziekte Laag Ziekte Midden Ziekte Hoog Arbeidsparticipatie mannen jaar 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% the Netherlands Sweden

5 Wat is er aan de hand in Nederland? 1. Arbeidsparticipatie: - mannen hebben een hogere arbeidsparticipatie dan vrouwen - Zweedse vrouwen hebben een hogere arbeidsparticipatie dan Nederlandse mannen 2. Arbeidsparticipatie onder chronisch zieken: - in Zweden hoger dan in Nederland, zowel onder mannen als vrouwen 3. Relatieve positie van chronisch zieken op arbeidsmarkt: - in Zweden beter voor elke opleiding, zowel onder mannen als vrouwen,

6 Waarin verschillen Nederland en Zweden? 1. Arbozorg-systeem: - NL: arbodiensten als commerciële dienstverlening, buiten de zorgsector - SE: arbozorg deels verankerd in gemeentelijk (volks)gezondheidsbeleid 2. Re-integratie: - NL: verzuimbegeleiding is commerciële dienstverlening, re-integratie SE: langdurend verzuim- en re-integratiebeleid bij gemeenten (continuum van verzuim naar re-integratie) 3. Zorg: - NL: zorg = behandeling en prognose, arbo-arts = werkgeschiktheid - SE: grote afdelingen Klinische Arbeidsgeneeskunde in ziekenhuizen (behandeling, revalidatie, werkplekonderzoek)

7 Wat zijn oorzaken in Nederland? 1. Spanningsveld: - begeleiding en controle van verzuim in èèn hand (bedrijfsarts) - begeleiding en keuring bij re-integratie in èèn hand (verzekeringsarts) * arts-patiënt contact op basis van vrijwilligheid? - behandeling (huisarts/medische specialist/fysiotherapeut/psycholoog...) en sociaal-medische begeleiding (bedrijfs/verzekeringsarts) 2. Ziekte en werk te gescheiden - eerste contacten vaak met huisarts, daarna pas met bedrijfsarts - nauwelijks aandacht voor factor arbeid in curatieve zorg - nauwelijks samenwerking tussen curatieve zorg en arbozorg

8 Wisselwerking gezondheid en arbeidsparticipatie Gezondheid selectie Betaald werk (participatie) causatie Mechanismen: * Gezondheid beïnvloedt werk (toetreding, behoud) * Werk beïnvloedt gezondheid (negatief, positief) Dit is van toepassing op werk èn vrijwilligerswerk

9 Arbeidsparticipatie: Consequenties van huidig beleid * Gezondheidsproblemen zijn belangrijke oorzaak van verlies van werk en dus ook van verlies aan inkomen * Lager opgeleiden hebben zwaarder werk en daardoor hogere kans op arbeidsongeschiktheid * Oudere werker met gezondheidsproblemen heeft slechte arbeidskansen langer doorwerken zal huidige verschillen vergroten

10 Effectieve re-integratie en begeleiding nodig Belangrijke overwegingen (evaluatie van 6 re-integratietrajecten): 1. Welke doelgroep? * gestructureerde diagnose noodzakelijk * re-integratie traject dat aansluit bij beperkingen en ervaren belemmeringen van werklozen met gezondheidsproblemen 2. Wanneer inzet van re-integratie traject? * geen intensieve trajecten bij diegenen met een grote kans op werk! * duurzame aanpak: werk, vrijwilligerswerk, sociale participatie 3. Afstemming vraag en aanbod * combinatie van cliëntgerichte én werkgeversgerichte acties 4. Continuïteit en consistentie in de begeleiding en uitvoering

11 Fit 4 Work: re-integratie langdurig werklozen met serieuze psychische problemen Ervaren belemmeringen in het zoeken naar werk geestelijke#gezondheid*# gebrek#aan#passende#banen# lichamelijke#gezondheid# gebrek#aan#zelfvertrouwen# opleiding#en#scholing# onvoldoende#werkervaring*# onvoldoende#hulp#bij#zoeken#werk# schulden*# lee>ijd# zorg#voor#kinderen# geen#prak9sche#hulp# nederlands#praten# zorg#voor#anderen# 00%# 10%# 20%# 30%# 40%# 50%# 60%# 70%# * Significant negatieve invloed op starten in betaald werk tijdens Fit4Work onderzoek

12 Fit 4 Work: resultaten 5,2%

13 Starten met reguliere betaalde arbeid

14 Starten met reguliere betaalde arbeid

15 Starten met reguliere betaalde arbeid

16 Fit4Work studiepopulatie); langdurig werklozen met psychische problemen Niet gestart betaald werk (n=504) Start onderzoek Na 12 maanden Gestart betaald werk (n=53) Start onderzoek Na 12 maanden Gemiddeld Gemiddeld Gemiddeld Gemiddeld Contact met - Huisarts - Fysiotherapeut - Maatschappelijk werker - Psycholoog - Medisch specialist 21,67 14,68 29,53 98,41 16,63 24,39 14,86 32,63 83,33 20,44 12,68 19,70 19,62 117,74 15,70 10,57 15,62 4,91 36,23 15,70 Zorgkosten totaal (per maand) 180,68 175,65 185,43 83,02 Zorggebruik daalt sterk na het starten met werk

17 Arbeid als medicijn! Starten met betaalde arbeid: - verbetert de mentale gezondheid - verbetert de fysieke gezondheid - verlaagt de zorgkosten Starten met betaalde arbeid: - vergroot de controle over het eigen leven - verhoogt de zelf-waardering Starten met betaalde arbeid: - maakt mensen zeer gelukkig

18 Waarom heeft betaald werk zo n positieve invloed? * Medici en gezondheidswetenschappers: - fysieke en geestelijke stimulatie (fysiologie) - gezonder gedrag (biologie) * psychologen: - vitamine theorie: ontplooiing, ontwikkeling, contact - minder stress * sociologen: - verhoogde sociale status - inkomen en bijbehorende materiële omstandigheden Bartley, JECH 1994!

19 Geldt dat ook voor vrijwilligerswerk? JA, als: - het zeker vaker is dan 1x per week - je nieuwe dingen leert - je met andere mensen samen iets doet - er goede ondersteunig is NEE, als: - het verkapte, slechte banen zijn - het alleen een bezigheidstherapie is - je aan je lot wordt overgelaten

20 Werk, participatie en gezondheid: meer dan alleen! 1. Bij re-integratie moet het niet alleen gaan over de terugverdienperiode van de re-integratie kosten, maar ook over de maatschappelijke winsten: - betere gezondheid - meer geluk 2. Dit geldt ook voor sociale participatie (onder bepaalde condities) 3. Werk, participatie, en gezondheid hangen sterk samen; dan moet het beleid hierop ook sterk gaan samenhangen!

21 Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg, Erasmus MC