De invloed van fysieke omgevingsfactoren In de backoffice van poliklinieken van het Ziekenhuis

Transcriptie

1 De invloed van fysieke omgevingsfactoren In de backoffice van poliklinieken van het Ziekenhuis Marcel Westerveld 31 januari 2017 Faculty of Architecture, TU Delft Real Estate Management Laboratory

2 Auteur: Marcel Westerveld Studentnummer: Hoofdmentor: Tweede mentor: Examinator: Dr. C.J. (Clarine) van Oel M. (Matthijs) Prins Dr. N.E.T. (Nico) Nieboer

3 INHOUDSOPGAVE Aanleiding Doelstelling Vraagstelling Bedrijf Bevindingen theorie Hypotheses Conceptueel model Onderzoeksmethode Resultaten Conclusie Reflectie Vragen Keywords Het Nieuwe Werken, fysieke werkomgeving, arbeidstevredenheid, invloedsfactoren tevredenheid, productiviteit, medewerkerstevredenheid, polikliniek, ziekenhuizen

4 AANLEIDING Afgelopen 30 jaar is de manier waarop wij werken veranderd (Baane, Houtkamp & Knotter, 2011): Communicatie afhankelijk van nieuwe technologieën Gebruik laptops, mobiele telefoon -> fysiek contact niet meer noodzakelijk Deze nieuwe manier van werken vraagt om minder controle en sturing en zorgt voor meer vrijheid en verantwoordelijk (Bijl, 2009). Kenmerkend voor deze nieuwe manier van werken zijn activiteit gerelateerde werkplekken. Er wordt erkend dat er voor verschillende activiteiten gedurende de dag behoefte is aan verschillende werkplekken. Bv. voor communiceren: open werkplekken; voor geconcentreerd werken: concentratiecellen, voor informeel overleg: koffiecorners en voor formeel overleg: vergaderplekken. (Van der Voordt, 2003).

5 AANLEIDING Om dit in de praktijk te brengen zouden organisaties drie belangrijke elementen moeten veranderen. Hierbij gaat het om de: ICT, fysieke werkomgeving en de mentale omgeving (Bijl, 2009). Een verandering van deze drie elementen zouden een positief effect moeten hebben op de: medewerkerstevredenheid, klanttevredenheid, kostenreductie, reputatie en arbeidsproductiviteit (Bijl, 2009 en Veldhoen, 2005). De verandering van de fysiek werkomgeving bevordert de kennisdeling met collega s, leidt tot een snellere en betere samenwerking met collega s en zorgt voor meer verantwoordelijkheid van werknemers (Koetsman & Kamerveld, 2011).

6 AANLEIDING De arbeidsproductiviteit is een belangrijke succesfactor voor een organisatie, omdat het bijdraagt aan het competitieve voordeel en het effect heeft op het totale bedrijfsresultaat (Kempilla & Lonnqvist, 2003). In de verschillende onderzoeken wordt er vaak geschreven over productiviteit, echter gaat het dan vaak over de ervaren productiviteit. Het gaat in feite om tevredenheid over het werk. Uit de studies uit 1939 (Effectory, 2011) bleek al dat productiviteit en tevredenheid sterk samenhangen. Productiviteit als begrip geeft de indruk van precisie als bv. het aantal type aanslagen.

7 DOELSTELLING Het doel van dit onderzoek is om informatie te verwerven over de invloed van de fysieke werkomgeving in de backoffice van poliklinieken in ziekenhuizen op de arbeidstevredenheid van werknemers over de werkomgeving. Ook zal het duidelijk worden welke factoren van de fysieke werkomgeving in belangrijke mate een positieve of negatieve invloed hierop kunnen uitoefenen. Tijdens dit onderzoek staat activiteit gebaseerd werken centraal. Dit onderzoek gaat niet over het begrip Het Nieuwe Werken (HNW) maar activiteit gerelateerd werken. HNW schept soms onduidelijkheid. Thuiswerken etc. Onderzoek richt zich op de kantoorwerkzaamheden van de polikliniek die voornamelijk in de backoffice plaatsvinden.

8 VRAAGSTELLING Is er een verschil in werknemerstevredenheid over de werkomgeving, aanspreekbaarheid van collega s en samenwerking en kennisdeling met collega s tussen traditioneel werken en activiteit gebaseerd werken in de backoffice van poliklinieken in het Haga Ziekenhuis?

9 Haga vernieuwd 2009 Planetree label met criteria: patiënt staat centraal. Prettige en zorgzame omgeving voor patiënten, bezoekers en medewerkers. Omgeving waar veel licht, natuurlijke elementen en warme kleuren de boventoon voeren. Doel: efficiëntere organisatie wat zorgt voor kosten besparen (minder m2) en een prettige en zorgzame omgeving creëren en zo een betere zorg te realiseren. HAGA ZIEKENHUIS

10 HAGA ZIEKENHUIS Interne Geneeskunde Interne nog traditionele werkomgeving en in de toekomst ook. Backoffice en frontoffice niet gescheiden. Komen dus ook patiënten

11 HAGA ZIEKENHUIS Heelkunde Backoffice en front gescheiden bij activiteit gerelateerde werkomgeving Backoffice komen geen patiënten

12 BEVINDINGEN THEORIE Volker & Van der Voordt (2005) beschrijven het begrip medewerkerstevredenheid als volgt: de mate waarin het werk en de sociale en fysieke werkomstandigheden voldoen aan de wensen en behoeften van de werkende. Het tevreden stellen van werknemers is voor een organisatie van belang om hun organisatiedoelen te verwezenlijken.

13 BEVINDINGEN THEORIE De fysieke werkomgeving heeft een positieve of negatieve invloed op de arbeidstevredenheid. Er zijn verschillende onderzoeken te vinden in de literatuur die deze relatie hebben onderzocht. Daarbij spelen de volgende factoren een belangrijke rol: Fysische condities (thermisch binnenklimaat, luchtkwaliteit, verlichting, geluid/akoestiek) Ruimte gebruik (indeling, m2, beslotenheid, privacy) Ergonomie Esthetiek (kleur, materiaal, belevingskwaliteit, architectuur)

14 BEVINDINGEN THEORIE Hierbij scoorden de volgende aspecten hoog: Persoonlijke controle op het binnenklimaat Voldoende archiefruimte Geavanceerde technologie Rustige werkruimten Mogelijkheden tot personalisatie van de werkplek hoog En werden de volgende aspecten niet gewaardeerd: Te weinig plekken die passen bij het werk van het moment Geluidoverlast Gebrek aan privacy (continu gezien en gehoord worden) Onhandige en inefficiënte indeling van de omgeving Onveiligheid

15 BEVINDINGEN THEORIE Een open structuur (transparante scheidingswanden of geen wanden) zorgt voor: een betere communicatie onderling en een makkelijkere uitwisseling van kennis en vaardigheden. En een gesloten structuur (wanden en af te sluiten ruimtes) is een belangrijke voorwaarde om geconcentreerd te werken.

16 HYPOTHESES Hypothese 1: De tevredenheid van medewerkers over de werkomgeving die in een nieuwe werkomgeving (vernieuwd werken) werken is gemiddeld positiever dan medewerkers die in een oude werkomgeving (traditioneel werken) werken. Hypothese 2: De aanspreekbaarheid van collega s die in een nieuwe werkomgeving (vernieuwd werken) werken is gemiddeld positiever dan medewerkers die in een oude werkomgeving (traditioneel werken) werken. Hypothese 3: De samenwerking met collega s die in een nieuwe werkomgeving (vernieuwd werken) werken is gemiddeld positiever dan medewerkers die in een oude werkomgeving (traditioneel werken) werken. Hypothese 4: De kennisdeling met collega s die in een nieuwe werkomgeving (vernieuwd werken) werken is gemiddeld positiever dan medewerkers die in een oude werkomgeving (traditioneel werken) werken.

17 CONCEPTUEEL MODEL

18 ONDERZOEKSMETHODE Kwalitatief en kwantitatief onderzoek Interviews uitgevoerd om achtergrond info te verkrijgen Dataverzameling: Enquête uitgezet

19 ONDERZOEKSMETHODE Vier interviews: Beide unithoofden Projectdirecteur en architect Enquête in Qualtrics en in SPSS uitgewerkt en analyses gedaan Uitgezet: Interne Geneeskunde (59) en Heelkunde (70) Doordat de beide groepen (traditioneel en vernieuwd werken) in hetzelfde ziekenhuis onderzocht zijn is er sprake van een natuurlijk experiment. Waardoor ik in de gelegenheid ben geweest om een genest case-control onderzoek te kunnen doen.

20 RESULTATEN Enquête N=41 Respons rate = 31,8% Gem. leeftijd: 49,61 34 vrouwen en 7 mannen

21 RESULTATEN Interne geneeskunde De drie beste scores bij interne met betrekking tot de fysieke werkomgeving: Privacy Bergruimte Binnenklimaat De drie slechtste scores bij interne met betrekking tot de fysieke werkomgeving: Kleurgebruik in de ruimte Uitstraling van de ruimte Aanpasbaarheid meubilair

22 RESULTATEN Drie positieve aspecten werkomgeving: Veel folders vaste plek daglicht rust twee

23 RESULTATEN Drie negatieve aspecten werkomgeving: Slechte ergonomie Geen daglicht Te klein Zoeken naar ruimte Gehorig

24 Wel of niet tevreden over traditioneel werken in de nieuwe ruimte + toelichting RESULTATEN

25 RESULTATEN Heelkunde De beste scores met betrekking tot de fysieke werkomgeving: Hoeveelheid licht Hoeveelheid bergruimte Kleurgebruik in de ruimte Uitstraling van de ruimte De drie slechtste scores met betrekking tot de fysieke werkomgeving: Privacy Geluidsniveau Binnenklimaat

26 RESULTATEN Drie belangrijkste aspecten bij het kiezen van een werkplek: Centraal Computer

27 Tevredenheid over de oude en nieuwe werkomgeving RESULTATEN

28 RESULTATEN Noem drie associaties werkomgeving Haga: Hoge werkdruk Geen daglicht Werkdruk Rumoerig Mooi Druk Oud

29 CONCLUSIE Is er een verschil in werknemerstevredenheid over de werkomgeving, aanspreekbaarheid van collega s en samenwerking en kennisdeling met collega s tussen traditioneel werken en activiteit gebaseerd werken in de backoffice van de poliklinieken in het Haga Ziekenhuis? Statistisch gezien geen significant verschil. Dit komt waarschijnlijk doordat er te weinig respondenten zijn. Maar wel zijn een aantal bevindingen.

30 CONCLUSIE Tevredenheid over de fysieke werkomgeving (gemiddelde genomen van de 8 belangrijkste punten van de fysieke werkomgeving) is bij Interne geneeskunde hoger dan Heelkunde (2,36 om 2,09). Als je kijkt naar de vraag over de fysieke ruimte verdeeld over de 8 belangrijkste aspecten (temperatuur, privacy etc.) De algemene vraag hierover scoort Heelkunde net iets hoger met 2,92 ten opzichte van Interne geneeskunde met 2,65. Geen verschil in tevredenheid over de aanspreekbaarheid, kennisdelen en samenwerken met collega s voor de traditionele en nieuwe werkomgeving Werknemers die in de oude werkomgeving van Heelkunde hebben gewerkt zijn tevredener over de oude werkomgeving dan over de nieuwe werkomgeving van Heelkunde. De meeste werknemers zijn tevreden over de keuze dat ook in de nieuwe werkomgeving voor Interne geneeskunde (met betrekking tot de aanstaande verhuizing) een traditionele manier van werken is gekozen.

31 CONCLUSIE Waarschijnlijk dus andere factoren dan de 8 fysieke belangrijker, omdat de algehele tevredenheid hoger ligt dan die 8. Net zoals in de theorie komen temperatuur, privacy en geluidsniveau als slechtste score naar boven. Flexibele werkplekken kunnen leiden tot concentratie verlies en dus minder tevreden werknemers. Indruk gewekt dat de bij beide poli s andere type mensen werken (snijders en beschouwers) en ander type werk uitvoeren wat ook een rol kan spelen. Mensen van een bepaalde groep sowieso meer tevreden Interne is vooral top down besloten om niet over te gaan op het nieuwe werkconcept en personeel is minder betrokken dan bij heelkunde

32 CONCLUSIE Zorg ervoor dat je het samen doet. Maak een aantal mensen belangrijk om het zo vanuit binnen uit voor elkaar te krijgen. Zoek dus ambassadeurs. Het gaat om gedragsveranderingen. Maak hier een beleid voor en blijf dit ook doen. Ook na de invoering en zelfs na 5 jaar blijken mensen het al te zijn vergeten wat de principes zijn en waren. Vervolg onderzoek noodzakelijk Te weinig respondenten Interne vraagt om meer onderzoek is interessant wat daar gebeurd.

33 CONCLUSIE Gebruik een bottom up benadering. Top down maakt het lastiger. (Lean methode)

34 REFLECTIE Geïnspireerd geraakt door het onderwerp Productiviteit Werkveld interesse Probleem publiceren Haga Ziekenhuis Meer respondenten enquête online tm december

35 Mogelijkheid tot vragen stellen. VRAGEN