RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij. Montessorischool Enkhuizen

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij Montessorischool Enkhuizen Plaats : Enkhuizen BRIN-nummer : 16BD Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 13 september 2012 Rapport vastgesteld te Leeuwarden op 13 december 2012

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 13 september 2012 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op Montessorischool De Wegwijzer. Daarbij is gekeken naar de kwaliteit van het onderwijs en naar naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 31 mei 2011 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten, het onderwijsleerproces en de naleving van wettelijke vereisten op Montessorischool De Wegwijzer. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 14 september De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. Om na te gaan in hoeverre de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven en de kwaliteit van het onderwijs weer voldoende is, heeft de inspectie nu een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie Op 31 mei 2011 concludeert de inspectie dat de kwaliteit van het onderwijs op Montessorischool de Wegwijzer verbetering behoeft. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs de school een aangepast arrangement zwak toe. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in september 2012 weer van voldoende niveau is. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten het plan van aanpak met een evaluatie van de verbeteractiviteiten en toetsopbrengsten. Ook aanvullende vragenlijsten zijn bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1-2, 2-3, 4-5, en Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbestuur. pagina 5 van 13

6 Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, tijd, schoolklimaat, didactisch handelen, afstemming, begeleiding, zorg en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Daarnaast heeft de inspectie enkele controles uitgevoerd op bepaalde standaard gecontroleerde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 5 pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.4 De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.5 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 4.6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op de afhandeling van incidenten in en om de school. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 8 van 13

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op Montessorischool De Wegwijzer verbetering behoeft en beoordeelt deze opnieuw als zwak. De school heeft naar aanleiding van het vorige inspectiebezoek een plan van aanpak gemaakt waarin de verbeteractiviteiten zijn beschreven evenals een evaluatie van deze activiteiten. De inspectie ziet dat veel onderdelen zijn opgepakt en dat op een aantal punten ook verbetering van de kwaliteit te zien is. Deze verbeteringen zijn echter nog niet voldoende ontwikkeld en uitgewerkt. Zo liggen de tussenresultaten van de leerlingen nog onder het verwachte niveau en zijn de vier normindicatoren die het didactisch handelen en de zorg en begeleiding betreffen nog als onvoldoende beoordeeld. Daarnaast is een aantal indicatoren van de kwaliteitszorg nog onvoldoende. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De inspectie beoordeelt de eindresultaten als voldoende. De eindopbrengsten liggen de afgelopen drie schooljaren boven de ondergrens die de inspectie stelt. De resultaten gedurende schoolloopbaan zijn echter onvoldoende. Dit komt omdat de scores van technisch lezen groep 4 en rekenen en wiskunde in groep 4 en 6 onder de ondergrenzen liggen die de inspectie stelt. De scores bij technisch lezen in groep 3 en begrijpend lezen in groep 6 liggen echter wel boven deze ondergrens. Onderwijsleerproces Het leerstofaanbod voor rekenen en wiskunde, lezen en taal vindt plaats met Montessori materialen en daarnaast heeft de school voor lezen en rekenen de leerdoelen per jaar vanaf groep 3 beschreven. Deze doelen zijn voor de groepen 1 en 2 echter nog niet beschreven waardoor de doorgaande lijn in het onderwijsaanbod nog onvoldoende zichtbaar is (indicator 2.3). De leraren en de leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar om en in alle groepen benaderen de leraren de leerlingen positief. De leerlingen krijgen vooral individuele instructies. Zij weten wat er van hen verwacht wordt en zijn in staat om zelfstandig te werken. Doordat de leraren gericht zijn op de individuele instructies wordt er veel van de zelfstandigheid van de leerlingen verwacht. Tijdens alle geobserveerde lessen is zichtbaar dat dit voor één of meerdere leerlingen in de groep een grote opgave is. De betrokkenheid van deze leerlingen nam gedurende de lestijd af. Het afgelopen jaar is veel aandacht besteed aan de verbetering van de taakgerichte werksfeer en dit is ook zichtbaar. Het is echter nog niet zo dat alle leerlingen gedurende de werktijd geconcentreerd met hun taak bezig zijn. Er is nog meer verbetering nodig om te komen tot voldoende resultaat. Ook is het belangrijk dat de school aandacht besteedt aan de onderwijstijd. Tijdens de lesbezoeken aan het begin van de ochtend is opgemerkt dat verschillende leerlingen te laat kwamen. Ook de pauzetijden zijn een belangrijk aandachtspunt voor de school. In een aantal groepen is gezien dat de pauze eerder begon en/of langer duurde dan was aangegeven op het lesrooster. Door op tijd te beginnen en te eindigen met de les gaat er geen onderwijstijd verloren (indicator 3.1). pagina 9 van 13

10 De afstemming van de instructie is als voldoende beoordeeld omdat er voor de meeste leerlingen vooraf instructiemomenten zijn gepland. De leraren geven vooral uitleg aan individuele leerlingen. Tijdens de geobserveerde instructiemomenten kregen de leerlingen instructie op grond van hun onderwijsbehoeften. De leraren stellen aan de hand van toetsuitslagen of schriftelijk gemaakt werk vast welke instructie voor een bepaalde leerling nodig is. In sommige groepen is echter de onderbouwing van deze instructiemomenten beter uitgewerkt dan in andere groepen. Begeleiding en zorg De school gebruikt voor alle groepen landelijk genormeerde toetsen om de prestaties van de leerlingen te volgen. Daarnaast worden de leerlingen geobserveerd. In de kleuterbouw ontbreekt echter een gestandaardiseerd observatiesysteem om de ontwikkeling van deze leerlingen tenminste op de gebieden taal en rekenen en wiskunde systematisch te volgen (indicator 7.1). De school gebruikt in de groepen 3 tot en met 8 geen methodegebonden toetsen. Bij de materialen van Montessori zijn ook geen toetsen ontwikkeld. Juist daarom is het van belang om door middel van observatie en registratie vast te leggen hoe de ontwikkeling van een leerling verloopt. Een analyse van deze gegevens is nodig om conclusies te kunnen trekken ten behoeve van de afstemming van het onderwijs (indicator 7.2). De school heeft duidelijke criteria opgesteld waarmee wordt aangegeven wanneer de leerachterstanden te groot zijn en een leerling in aanmerking komt voor extra zorg. Een zorgvuldige analyse van de hulpvraag behoeft echter nog de aandacht (indicator 8.2). Het afgelopen jaar is hard gewerkt aan de verbetering van de handelingsplannen voor de zorgleerlingen. Het is echter nog niet zo dat er voor alle leerlingen die in aanmerking komen voor een handelingsplan ook daadwerkelijk een plan gemaakt wordt. Kortom de zorg is volop in ontwikkeling op de school maar nog niet alle indicatoren zijn als voldoende beoordeeld. Kwaliteitszorg De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingpopulatie. Ook is men gestart met de evaluatie van de leerresultaten van de leerlingen. De resultaten van de methodeonafhankelijke toetsen worden in kaart gebracht. De school is echter nog bezig om aan deze resultaten ook conclusies te verbinden die vertaald kunnen worden naar verbeteractiviteiten ten behoeve van het onderwijsleerproces. Ook heeft de school nog geen eigen ambitieuze opbrengstdoelen gesteld. Het onderwijsleerproces wordt geëvalueerd aan de hand van zelfevaluaties. Het is echter niet zo dat alle onderdelen van het onderwijsleerproces systematisch in een cyclus van 4 jaar worden geëvalueerd. Tijdens het inspectiebezoek in 2011 is deze indicator als voldoende beoordeeld omdat toen ook een sterkte /zwakte analyse is gebruikt bij de evaluatie van onderwijsleerproces. Deze analyse is echter niet opnieuw gemaakt en daarnaast is er ook geen ander instrument in gebruik genomen. De school werkt wel planmatig aan verbetering van de kwaliteit. Dit is terug te zien in het concreet uitgewerkte plan van aanpak en de evaluatie van de verbeteractiviteiten. Om de kwaliteit te borgen is een kwaliteitshandboek in de maak. Het handboek is echter inhoudelijk nog te weinig ontwikkeld om de kwaliteit van het onderwijsleerproces al voldoende te borgen. De school verantwoordt zich naar ouders en bestuur over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Ook heeft de school de visie op burgerschap en sociale integratie beschreven en verantwoordt zich over de wijze waarop zij daar invulling aangeeft. Daarnaast is het veiligheidsbeleid vastgelegd in een document. Uit de lesobservaties blijkt dat er een ondersteunende en ontspannen sfeer op school heerst. Teamleden en leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar om. pagina 10 van 13

11 pagina 11 van 13

12

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont nog steeds belangrijke tekortkomingen en is opnieuw als zwak beoordeeld. De geboden faciliteiten voor de directie om het verbetertraject adequaat aan te sturen maar ook de mogelijkheden en het tempo van verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs zijn aanleiding voor een gesprek met het bestuur, de directie van de school en de inspectie. Het gesprek heeft op 20 november 2012 plaats gevonden op het inspectiekantoor. Tijdens dit gesprek zijn het toezichtplan en de verbeteracties van de school besproken. Er zijn afspraken gemaakt over de geplande verbetermaatregelen en de ondersteuning bij de directietaken. Deze afspraken moeten leiden tot een voldoende onderwijskwaliteit in februari Er is een onvolledigheid in de inhoud van het schoolplan geconstateerd. Het document geeft geen informatie over het volgende onderdeel: Er ontbreekt een passage waarin wordt beschreven hoe het bevoegd gezag bewaakt dat de betrokken school de gewenste kwaliteit realiseert. Het beleid van de inspectie is de genoemde onvolkomenheden op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicator over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bestuur afgesproken dat er een aanvulling komt in het huidige schoolplan en dat deze naar de inspectie wordt gestuurd. pagina 13 van 13