RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK BIJ SBO DE BOUWSTEEN

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK BIJ SBO DE BOUWSTEEN Plaats : Delft BRIN-nummer : 19RB Onderzoek uitgevoerd op : 9 maart 2010 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 21 mei 2010 HB /9 documentnummer: H RB.EEM

2

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 11

4

5 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 9 maart 2010 een onderzoek uitgevoerd op SBO De Bouwsteen naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 10 november 2008 zijn tekortkomingen vastgesteld in de opbrengsten en het onderwijsleerproces op de Bouwsteen. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 21 januari De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht daarop geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een onderzoek uit om na te gaan in hoeverre de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten: Voortgangsrapportage SBO de Bouwsteen, maart 2010; Plan van aanpak en inzet van clusterdirecteuren, maart 2010; Op weg met de Bouwsteen, stand van zaken notitie, 3 februari 2010; Van Bouwsteen naar Edelsteen, plan van aanpak, 25 februari Schoolbezoek, waarbij in alle groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag. Tijdens het onderzoek zijn meerdere indicatoren beoordeeld van de volgende aspecten: de opbrengsten, het onderwijsleerproces, de zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009, het Waarderingskader SBO 2005 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek over de onderwijskwaliteit weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin nog bestaande tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 5 van 11

6

7 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Opbrengsten 1.1* De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2*. De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Leerstofaanbod 2.1* Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 3.2 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde onderwijstijd gepland conform het landelijk gemiddelde van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. Pagina 7 van 11

8 Didactisch handelen 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. S 7.3 De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. S 7.4 De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzen. Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. De normindicatoren zijn aangegeven met een asterisk*. Pagina 8 van 11

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Samen met de school, zowel de directie als ook het bestuur, komt de inspectie tot de conclusie dat er enige ontwikkeling te zien is in de kwaliteit van het onderwijs op de Bouwsteen maar dat deze ontwikkeling nog onvoldoende is. Een aantal (tussen)doelen uit het plan van aanpak is dan ook niet gehaald. Op basis van dit plan van aanpak zijn wel een aantal zaken in gang gezet, waaronder het houden van klassenbezoeken, een nieuwe opzet van de structuur van de leerlingenbesprekingen en het voeren van beoordelingsgesprekken met de leraren. Effecten van deze verbeteractiviteiten zijn echter nog niet bij alle leraren in voldoende mate terug te vinden. Het in het plan van aanpak gestelde doel om voor 75 procent van de leerlingen in maart 2010 een ontwikkelingsperspectief beschreven te hebben is niet gehaald. Derhalve is de school nog niet voldoende in staat om gericht te sturen op de beoogde ontwikkeling van de leerlingen aan de hand van vastgelegde leerlijnen en opgestelde tussendoelen. De benodigde attitude van de teamleden om ook daadwerkelijk de slag van Bouwsteen naar Edelsteen te maken heeft de inspectie tijdens haar onderzoek nog niet bij een ieder in voldoende mate aangetroffen. In haar stand van zaken notitie heeft de school gesteld dat het verbeterproces te traag verloopt, het rendement van verbeteractiviteiten te gering is en afspraken in het team dat geen eenheid vormt niet goed worden nagekomen. De inspectie onderschrijft deze conclusie op grond van wat zij tijdens haar onderzoek waargenomen heeft. Toelichting Om een versnelling in het ontwikkelingsproces te bewerkstelligen heeft de school inmiddels besloten om deze in tweeën te splitsen: in twee expertisecentra. Een heroriëntatie van de missie en visie van de school ligt hieraan ten grondslag. Op een andere locatie zal een deel van de leerlingen geplaatst worden in een expertisecentrum voor kinderen met een leerproblematiek en de huidige locatie zal zich ontwikkelen naar een expertisecentrum voor kinderen met gedragsproblemen. De beoogde verhuizing naar de andere locatie zal zo mogelijk na de paasdagen 2010 zijn beslag krijgen. Een dergelijke ingrijpende verandering vereist dat team en directie op één lijn staan en er voldoende draagvlak en enthousiasme aanwezig zijn binnen alle geledingen. Het mag duidelijk zijn dat een stevige aansturing vanuit de schoolleiding en het bestuur nodig is om deze stap tot een succes te maken. Opbrengsten De inspectie kan nog geen oordeel geven over de eindopbrengsten van de school. Hoewel er goede aanzetten zijn is de school nog onvoldoende in staat zich onderbouwd te verantwoorden over de eindopbrengsten aan de hand van ontwikkelings- en uitstroomperspectieven. Behaalde toetsscores kunnen derhalve niet gerelateerd worden aan opgestelde tussendoelen en ontwikkelingsperspectieven, gekoppeld aan behaalde en verwachte leerrendementen. Het is daarbij van belang dat de school kiest voor een meer ambitieuze opbrengstgerichte aanpak opdat in de toekomst wel een gefundeerd oordeel over de opbrengsten gegeven kan worden. Ten aanzien van de door de leerlingen behaalde tussenopbrengsten constateert de inspectie dat ook aan de hand van die resultaten ontwikkelingsdoelen voor en leerrendementen van leerlingen niet worden vastgesteld. Hierdoor is het niet goed mogelijk om op een beredeneerde wijze op individueel of groepsniveau een adequaat onderwijs- en zorgaanbod te programmeren. Pagina 9 van 11

10 Onderwijsleerproces Sinds het vorige inspectieonderzoek is er weinig vooruitgang geboekt op die indicatoren waarop de school indertijd onvoldoende scoorde. De aansluiting van de leerinhouden tussen de opeenvolgende groepen is niet inzichtelijk, leerlijnen en tussendoelen zijn onvoldoende vastgelegd. Hierdoor zijn de leraren nog teveel zoekend naar een juiste lijn en worden aanpassingen op de methode te veel eigenstandig genomen. Ook de keuze voor remediërende programma s wordt te veel bepaald door de individuele leraar en is er van afstemming in deze nauwelijks sprake. Het onderwijs is gericht op de individuele leerling die in zijn eigen tempo de methode doorloopt en waarbij de leraar op afroep individuele hulp verleent. Daardoor komen diverse aspecten van effectieve en directe instructie te weinig aan bod, waardoor de lesstof te vaak nauwelijks betekenisvol voor en afgestemd op de leerlingen is. Hoewel de doelstellingen rond de invoering van zelfstandig (ver)werken nog niet gehaald zijn, zijn de leerlingen echter in het merendeel van de groepen taakgericht en over het algemeen actief betrokken. Soms ontsnappen leerlingen aan de aandacht van de leraar waardoor zij geruime tijd met andere zaken bezig zijn behalve met het uitvoeren van de opdracht. Zorg en begeleiding Onder deskundige leiding van de nieuwe interne begeleider is de opzet en de structuur van de zorg verbeterd. De school beschikt nu over een (niet compleet, immers een SEO volgsysteem ontbreekt) samenhangend systeem van toetsen om de ontwikkelingen van de leerlingen te volgen. Een positief effect daarvan is dat op tijd de juiste zorg voor leerlingen kan worden vastgesteld. Daarnaast is het overleg tussen de interne begeleider en de leraren nu periodiek en vastgelegd. Zoals eerder gezegd wordt nog niet voor alle leerlingen op basis van een gedegen dossieranalyse een ontwikkelingsperspectief opgesteld. Handelingsplannen worden door de leraren geschreven. Op grond van die plannen waarin te vaak onduidelijke, ongerichte en open doelen voorkomen, kan de extra zorg aan leerlingen nauwelijks planmatig worden uitgevoerd. De handelingsplannen voor de leerlingen met een rugzakje zijn echter van goede kwaliteit en deze leerlingen krijgen daarmee ook de extra zorg die zij nodig hebben. De school maakt nog niet systematisch gebruik van een landelijk genormeerde toets voor het meten van de opbrengsten in het kader van de ontwikkeling van de sociale vaardigheden van de leerlingen. De school zoekt wel naar een nieuwe methode in deze en wil daaraan een signalerings- en beoordelingssysteem koppelen. Kwaliteitszorg De school heeft de kwaliteitszorg inmiddels redelijk op orde, waardoor het kwaliteitsprofiel op dit aspect aanmerkelijk is verbeterd. Teamvergaderingen met als doel de onderwijskwaliteit te evalueren zijn nu structureel en periodiek ingepland. De digitalisering van het leerlingvolgsysteem zal er toe bij kunnen dragen dat de evaluatie van de resultaten van de leerlingen grondig geanalyseerd kunnen worden, waarop besluiten tot aanpassingen in aanbod, didactiek en onderwijstijd genomen kunnen worden. Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT Op 21 januari 2009 heeft de inspectie aan de Bouwsteen een aangepast arrangement toegekend. De kwaliteit van het onderwijs werd als zwak beoordeeld. De inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd en volgt de voortgang van het verbetertraject. Dit tussentijds kwaliteitsonderzoek maakt daar onderdeel van uit. Het eerder toegekende toezichtarrangement blijft gehandhaafd. Pagina 11 van 11